Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Canada Justin Trudeau chính thức ký Hiệp định USMCA tại thủ đô Buenos Aires (Argentina) ngày 30/11/2018. (Ảnh: AFP/ TTXVN) Theo hãng Reuters, hơn 6 tháng sau khi Mỹ, Mexico và Canada nhất trí về một thỏa thuận mới để quản lý hơn 1 nghìn tỷ USD trong hoạt động thương mại khu vực, cơ hội để các nước phê chuẩn thỏa thuận này trong năm nay đang dần lùi xa.
Ngày 30/9/2018, ba nước nhất trí về Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA), kết thúc một năm thương lượng đầy khó khăn sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump yêu cầu hiệp định thương mại trước đây phải được thương lượng lại hoặc bị loại bỏ.
Nhưng thỏa thuận này đã không chấm dứt những căng thẳng thương mại ở Bắc Mỹ. Nếu việc phê chuẩn thỏa thuận mới bị trì hoãn lâu hơn, điều đó có thể làm ảnh hưởng đến các hoạt động chính trị bầu cử.
Mỹ sẽ có cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo vào năm 2020, còn Canada tổ chức cuộc bầu cử liên bang vào tháng 10 tới.
Với việc trì hoãn thông qua thỏa thuận mới, các doanh nghiệp vẫn trong tình trạng không chắc chắn về khuôn khổ sẽ chi phối các khoản đầu tư tương lai ở khu vực.
"Hiệp định USMCA đang gặp khó khăn," ông Andres Rozental, cựu Thứ trưởng ngoại giao Mexico phụ trách khu vực Bắc Mỹ nhận định.
Mặc dù ông Rozental tỏ ra tin tưởng hiệp định này cuối cùng sẽ được thông qua, nhưng ông nói việc các nghị sỹ đảng Dân chủ Mỹ và các công đoàn phản đối về các điều khoản lao động trong thỏa thuận cũng như cuộc tranh cãi về thuế quan cho thấy nó chưa thể được thông qua trong vài tháng tới đây.
Quốc hội Canada cũng phải thông qua hiệp định này và các quan chức cho rằng thời gian biểu là rất hạn hẹp.
Các nhà lập pháp hiện nay chỉ có vài tuần làm việc còn lại trước kỳ nghỉ Hè trong tháng 6 và các thành viên của Quốc hội mới sẽ có ít cơ hội để xem xét thông qua cho đến năm 2020.
Trump, một thành viên đảng Cộng hòa, đã bày tỏ sự thất vọng với Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát vì không phê chuẩn hiệp định USMCA.
Ông đã đe dọa rút khỏi thỏa thuận cũ, Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA), nếu Quốc hội không khẩn trương. Nếu Trump vứt bỏ NAFTA, ba nước này sẽ trở lại các quy tắc thương mại cũ thời điểm trước khi NAFTA có hiệu lực năm 1994.
Thuế quan
Canada và Mexico đang tìm kiếm miễn trừ thuế quan của Mỹ cho các mặt hàng nhập khẩu kim loại toàn cầu vốn bị áp đặt hồi năm ngoái.
Thuế kim loại không nằm trong hiệp định USMCA, và Mexico cùng Canada đang tỏ ra thiếu kiên nhẫn trong việc giải quyết vấn đề này.
[Phiên bản mới của NAFTA vẫn chưa thể được thông qua sớm]
Mexico nhiều lần đe dọa nhắm mục tiêu vào các sản phẩm mới của Mỹ vào cuối tháng 4 này để trả đũa nếu bị áp đặt thuế.
Trong khi đó, Tổng thống Trump hôm 4/4 đe dọa đánh thuế các mặt hàng xuất khẩu ôtô của Mexico nếu nước này không có động thái mạnh tay để ngăn chặn tội phạm buôn bán ma túy và nhập cư trái phép.
Chính phủ Mexico đang trong những giai đoạn cuối cùng hoàn thành danh sách mới về những mặt hàng nhập khẩu của Mỹ có thể bị đánh thuế, bà Luz Maria de la Mora, Thứ trưởng Kinh tế Mexico cho biết.
"Sẽ có mọi thứ," bà nói với hãng tin Reuters, nhưng không cung cấp chi tiết về danh sách này - bao gồm các sản phẩm như rượu ngô, phomát, xuồng máy, chân giò lợn, thép và táo- có thể được thay đổi như thế nào.
Bà De la Mora không bận tâm đến việc liệu Mexico có từ chối thông qua hiệp định USMCA hay không nếu thuế thép không được rút lại, chỉ nói rằng: "Tất cả lựa chọn đang nằm ở trên bàn."
Tại Ottawa, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland mới đây nói chính phủ của bà đang gấp rút xem xét danh sách trả đũa, đồng thời lưu ý rằng thuế quan của Trump khiến nước này thiệt hại hàng tỷ đôla.
Bà Freeland không nói khi nào danh sách đó có thể thay đổi và theo một nguồn tin giấu tên của chính phủ, điều đó có thể không cần thiết.
Tuy nhiên, bà Freeland nói rằng Canada đang phối hợp với Mexico về các lựa chọn.
Thủ tướng Justin Trudeau, người đối mặt với cuộc chiến tái cử đầy khó khăn, mới đây đã bác bỏ chấp nhận hạn ngạch thép và nhôm của Canada để đổi lấy việc Mỹ gỡ bỏ thuế quan.
Ông Trudeau bị chỉ trích trong các cuộc đàm phán USMCA vì nhượng bộ Trump tiếp cận ngành sữa của Canada.
Người lao động
Các nghị sỹ đảng Dân chủ Mỹ đã đe dọa ngăn chặn USMCA trừ phi Mexico thông qua luật để cải thiện các quyền lợi của người lao động, một yêu cầu nhận được sự ủng hộ của chính phủ Canada.
Chính phủ Mexico cho biết Quốc hội nước này trong tháng này có thể sẽ thông qua một dự luật tăng cường quyền hạn cho các công đoàn.
Tổng thống Trump đã đổ lỗi cho NAFTA làm mất hàng triệu việc làm ở Mỹ khi các công ty chuyển xuống phía Nam để thuê nhân công lao động Mexico rẻ hơn.
Ông Trump đang vận động cho cuộc tái cử vào năm 2020, và chính sách “Nước Mỹ trước tiên” của ông có thể sẽ là chủ đề ưu tiên trong chiến dịch vận động tranh cử.
Việc gây sức ép buộc Mexico và Canada điều chỉnh lại hiệp định NAFTA là một trong những cam kết trong chiến thắng gây sốc của ông năm 2016.
"Bầu cử càng đến gần, càng khó khăn hơn cho đảng Dân chủ giành một chiến thắng trước Trump” trong việc thông qua hiệp định USMCA, ông Sergio Alcocer, cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mexico nhận định.
Một số nghị sỹ đảng Dân chủ đang thúc đẩy thay đổi thỏa thuận này - một ý tưởng mà cả các quan chức Canada và Mexico phản đối. Giới chức Canada lo sợ rằng nếu một phần của thỏa thuận này được bàn lại, điều đó có thể ảnh hưởng đến các phần khác vốn cũng đã được thảo luận lại rồi./.
