Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều chuyên gia liên quan trực tiếp đến lĩnh vực dược phẩm thì trên thực tế, thuốc ngoại nhập thường xuyên chiếm từ 60-70% thị phần tại Việt Nam và có khuynh hướng tăng mạnh.
Từ tâm lý "sùng ngoại"…
Tại rất nhiều nhà thuốc, các loại thuốc mang mác ngoại được "ưu tiên" hơn hẳn thuốc sản xuất trong nước. Dược sỹ Nguyễn Văn Tuấn, chủ một nhà thuốc trên phố Trần Hưng Đạo, gần Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Hà Nội, nói: "Vẫn biết chủ trương "người Việt Nam dùng hàng Việt Nam", nhưng khi bệnh nhân cứ đòi mua thuốc ngoại thì người bán đành phải chiều theo ý của "thượng đế" mà thôi".
Tâm lý sính ngoại trong dùng thuốc chữa bệnh đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc sử dụng cơ cấu thuốc trong các bệnh viện. Trong nhiều năm qua, các bệnh viện thường xuyên nhập khẩu trực tiếp các loại thuốc ngoại với số lượng lớn, thậm chí có bệnh viện đặt "chỉ tiêu" sử dụng thuốc ngoại cho bệnh nhân như một qui chế bắt buộc trong khi không chú ý đến những mặt hàng thuốc vốn là "con đẻ" của chính mình.
Một số năm gần đây, khi các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm trong nước rơi vào tình trạng khốn đốn, Bộ Y tế đã phải áp dụng một số biện pháp "chữa cháy" để tiết giảm bớt "cơn lũ" thuốc ngoại tràn vào Việt Nam. Nhờ đó, khối bệnh viện trong nước mới hạn chế được phần nào cơ số thuốc nhập khẩu. Thế nhưng, chính sách "ưu tiên" này có lúc vẫn phải "chào thua" cơ chế hoa hồng của các hãng dược phẩm nước ngoài.
Theo thông lệ, tỷ lệ hoa hồng đối với hợp đồng nhập khẩu thuốc thường từ 0,5-2%, đặc biệt có những trường hợp lên đến 3-5% nếu hợp đồng thực hiện với số lượng nhiều và lâu dài.
Tâm lý sùng hàng ngoại của bệnh nhân và qui luật thị trường theo cách trên đã khiến chính sách bảo vệ hàng dược phẩm sản xuất trong nước bị vô hiệu hóa đáng kể.
…Đến năng lực cạnh tranh kém
Đến nay, cả nước có trên 170 xí nghiệp dược phẩm tham gia sản xuất thuốc, trong đó gần 80 xí nghiệp đã được cấp chứng chỉ GMP theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới, với kinh phí xây dựng hàng trăm tỉ đồng. Trong sản xuất, nhiều công nghệ mới đã được đưa vào áp dụng, chất lượng, độ ổn định của chế phẩm ngày càng được nâng cao.
Tuy nhiên, sản xuất thuốc trong nước hiện cũng còn gặp nhiều khó khăn như kinh phí đầu tư cho nghiên cứu phát triển còn hạn chế, đội ngũ cán bộ kỹ thuật và trang thiết bị chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu.
Về chất lượng, thuốc mới được đánh giá chủ yếu về các tiêu chí lý-hóa, chứ chưa có điều kiện để đánh giá tương đương sinh học khi cần. Chưa hết, tình trạng khá phổ biến là có loại thuốc đã lạc hậu trên thế giới nhưng các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm trong nước vẫn đưa vào kế hoạch sản xuất dài hạn và coi là mặt hàng thuốc chủ lực.
Ngoài ra, sản xuất thuốc trong nước còn có những khó khăn đặc thù như tác động của nóng ẩm nhiệt đới đến độ ổn định và tuổi thọ của thuốc, hay quy định phải hạn chế tăng giá đầu ra trong khi giá đầu vào luôn biến động. Do đó, xét về tính khả dụng hoặc với những dạng thuốc ứng dụng công nghệ cao thì chất lượng thuốc sản xuất trong nước có thể chưa tương đương với thuốc nhập khẩu.
Những hạn chế trên làm các doanh nghiệp dược phẩm của Việt Nam khó mà "nhấc mình" lên được, dù chỉ trong hoàn cảnh cạnh tranh bình thường, và dĩ nhiên càng khó hơn gấp bội trong một cơ chế cạnh tranh mạnh được yếu thua.
Cho tới nay, bài toán mà các doanh nghiệp dược phẩm quốc doanh phải tìm cách giải đáp chung qui vẫn chỉ xoay quanh các ẩn số: vốn đầu tư, trang thiết bị, giá cả. Với đà tung hoành của dược phẩm nước ngoài như đã đề cập, thật khó có thể xác định bao lâu nữa các mặt hàng thuốc trong nước mới chiếm lĩnh được thị trường của chính mình./.
(Tin tức/Vietnam+)
