(Ảnh minh họa: Thái Hùng/TTXVN) Kinh tế Việt Nam năm 2014 và những tháng đầu năm 2015 tăng trưởng ổn định ở mức thấp so với tiềm năng; chất lượng tăng trưởng chưa vững chắc và có thể quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng thấp. Trong khi đó, môi trường kinh doanh cũng cần tiếp tục cải thiện nhiều để đáp ứng nhu cầu cao hơn của hội nhập kinh tế quốc tế.
Bên lề Diễn đàn Kinh tế mùa Xuân 2015, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với tiến sỹ Lê Đình Ân, nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo Kinh tế xã hội quốc gia về các nội dung liên quan.
- Ông đánh giá như thế nào về tình hình kinh tế năm 2014 và những tháng đầu năm 2015?
Ông Lê Đình Ân: Năm 2014 và quý 1/2015, nền kinh tế Việt Nam đã có những tín hiệu tốt, giúp cho nền kinh tế có sự tăng trưởng ở mức khiêm tốn. Tổng cầu của nền kinh tế đang dần được phục hồi; lạm phát đang ở mức thấp tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng một số cơ chế, chính sách cụ thể nhằm đưa nền kinh tế tăng trưởng theo hướng thị trường đầy đủ hơn.
Cụ thể, tăng trưởng kinh tế quý 1/2015 đạt mức 6,03% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng GDP cùng kỳ năm 2014 là 4,96%. Đây là kết quả của lĩnh vực công nghiệp và xây dựng tăng trưởng tốt hơn ở mức 8,35% so với quý 1/2014 (chỉ tăng 4,9%). Đặc biệt, ngành công nghiệp sản xuất và chế biến (chiếm khoảng 50% lĩnh vực công nghiệp và xây dựng) tăng trưởng 9,51% so với quý 1/2014 (ngành này tăng 7,3% trong quý 1/2014 so với cùng kỳ năm 2013). Tuy nhiên, các lĩnh vực khác đang gặp khó khăn. Xuất khẩu tăng chậm so với mục tiêu kế hoạch năm (6,4% so với 10%), trong khi nhập khẩu tăng cao (14,8%), nhập siêu gần 2 tỷ USD thay vì xuất siêu.
- Ông có thể nói rõ hơn những khó khăn mà nền kinh tế đang gặp phải hiện nay?
Ông Lê Đình Ân: Qua kết quả của quý 1/2015 cho thấy kinh tế Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn cả trước mắt và lâu dài. Cụ thể, tăng trưởng kinh tế chưa bền vững, thể hiện ở mức tăng trưởng của nông nghiệp, thủy sản đang giảm mạnh trong quý 1/2015, đặc biệt là xuất khẩu thủy sản, gạo… đang giảm.
Ngành dịch vụ đang còn khó khăn, đặc biệt là khách quốc tế đến Việt Nam giảm mạnh trong quý 1/2015. Điều này chưa tạo được động lực mới, làm cơ sở đột phá cho tăng trưởng của kinh tế Việt Nam. Rõ ràng, tổng cầu của nền kinh tế đang hồi phục nhưng chậm và chưa vững chắc.
Nhiều công trình đầu tư đã có hiệu quả nhưng chưa cao, thời gian thi công kéo dài làm cho tổng vốn tăng cao so với dự toán. Ngoài ra, thời tiết diễn ra khá phức tạp gây khó khăn cho sản xuất nông, lâm nghiệp.
Điều đáng lưu ý là những khó khăn của nền kinh tế trong các năm trước vẫn chưa được xử lý cơ bản như nợ xấu; nợ công; tái cấu trúc các ngành kinh tế mà trọng tâm là các ngành ngân hàng, doanh nghiệp nhà nước. Nhiều giải pháp được Chính phủ đề ra là thời sự và rất cần cho nền kinh tế nhưng cơ chế thực hiện sẽ rất khó khăn, cần thời gian để điều chỉnh…
- Ông có đề xuất gì về giải pháp để khắc phục?
Ông Lê Đình Ân: Trong những tháng tới, cần thực hiện có hiệu quả nhóm giải pháp mà Chính phủ đã ban hành như ổn định kinh tế vĩ mô; kiểm soát lạm phát; tạo điều kiện cho phát triển sản xuất, kinh doanh và tăng trưởng kinh tế; đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế; nâng cao năng suất lao động; đẩy mạnh xuất khẩu, phát triển thị trường…
Đối với chính sách tỷ giá, cần theo dõi sát sao diễn biến của giá USD trên thị trường quốc tế; có chính sách điều hành linh hoạt hơn nữa để tránh rủi ro.
Bên cạnh đó, cần kết hợp chặt chẽ điều hành chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa, tránh chồng chéo.
Trước khó khăn do sản xuất nông nghiệp suy giảm, Việt Nam cần tập trung vào phát triển nông nghiệp nhằm đưa giá trị sản xuất nông nghiệp ngày càng tăng. Muốn vậy, chính sách cho nông nghiệp, nông thôn cần phải được nghiên cứu và thực hiện tốt hơn, đặc biệt tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp: lúa gạo, nông sản, thủy sản xuất khẩu. Cần phát triển thị trường trong nước, từ thu mua, chế biến cho đến tiêu thụ; xây dựng hệ thống thương mại trong nước kể cả bán buôn, bán lẻ, không để tư thương, công ty nước ngoài thao túng như hiện nay.
Trong trung và dài hạn, vấn đề mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam cần phải được chú trọng hơn. Theo đó, phải xây dựng một hướng đi rõ ràng cho mô hình tăng trưởng. Mô hình đó phải phù hợp với cơ chế thị trường đầy đủ; phải tính đến hiệu quả kinh tế; tính đến chiến lược phát triển lâu dài của kinh tế Việt Nam như kinh tế biển, đảo; hội nhập kinh tế quốc tế...
Ngoài ra, để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian nộp thuế, cắt bớt giấy phép "con," "cháu."
Bên cạnh đó, Chính phủ cần sửa đổi, bổ sung các cơ chế giúp các doanh nghiệp tiếp cận các hiệp định thương mại đã ký kết, sắp ký kết… Tuy nhiên, theo tôi, giải pháp quan trọng là cần mạnh dạn đổi mới thể chế quản lý kinh tế. Điều này, chúng ta đã nói rất nhiều, và có lúc đặt nó như bước đột phá nhưng chưa làm được bao nhiêu./.
