Ảnh minh họa. (Nguồn: iStock) AP/Reuters đưa tin một năm sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc thuộc Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) năm 2015, căng thẳng giữa Washington và Tehran nhanh chóng leo thang.
Ngoài những tuyên bố đối đáp nhau, Mỹ và Iran cũng đang nghe ngóng các bước đi cụ thể của mỗi bên, trong đó có cả các hoạt động triển khai khí tài hiện đại.
Iran cũng muốn “đốt” thỏa thuận?
Hãng thông tấn quốc gia Iran IRNA đưa tin Iran ngày 8/5 tuyên bố sẽ rút một phần khỏi thỏa thuận hạt nhân.
Các điều khoản rút khỏi thỏa thuận này chưa cụ thể song Tổng thống Hassan Rouhani sẽ giải thích quyết định này của Tehran thông qua các bức thư gửi đến lãnh đạo các cường quốc. Chi tiết của các bức thư trên chưa được tiết lộ công khai.
[Iran sẽ đối mặt khủng hoảng nếu xuất khẩu dầu xuống mức 0]
Trước đó, giới chức nước Cộng hòa Hồi giáo này cảnh báo sẽ gia tăng hoạt động làm giàu urani và có thể rút khỏi thỏa thuận hạt nhân mà Tehran đã nỗ lực cứu vãn nhiều tháng qua.
Trong khi đó, hãng thông tấn bán chính thức ISNA nước này cho biết Ngoại trưởng Iran Mohammed Javad Zarif hôm 7/5 đã rời đến Moskva để gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin thảo luận các vấn đề quốc tế và song phương, song không nói thêm chi tiết.
Tờ Javan theo đường lối cứng rắn của Iran có liên hệ với Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran cho rằng tuyên bố của Tehran ngày 8/5 sẽ “châm mồi lửa đốt cháy thỏa thuận hạt nhân.”
Theo tờ này, Iran có thể lắp đặt các máy ly tâm hiện đại tại cơ sở Natanz và bắt đầu hoạt động làm giàu tại cơ sở Fordo, các hoạt động đều bị cấm theo thỏa thuận hạt nhân.
Hãng tin Reuters dẫn các nguồn tin từ Phủ Tổng thống Pháp cho biết các cường quốc châu Âu không biết chính xác kế hoạch cụ thể của Iran là gì song họ có thể tái áp đặt các biện pháp trừng phạt quốc tế đối với Iran nếu nước này từ bỏ các cam kết thuộc thỏa thuận.
Cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc cho biết Iran đã không ngừng tuân thủ các điều khoản của thỏa thuận hạt nhân với việc giới hạn hoạt động làm giàu urani để đổi lại việc Mỹ dỡ bỏ trừng phạt kinh tế.
Tuy nhiên, các đòn trừng phạt của Washington đã làm què quặt nền kinh tế vốn ốm yếu của Iran trong khi những hứa hẹn trợ giúp từ các đối tác châu Âu lại không giúp xoa dịu vết thương kinh tế này cho Tehran.
Tuần trước, Mỹ lại giáng thêm đòn vào Iran khi Trump quyết định chấm dứt toàn bộ quy chế miễn trừ trừng phạt đối với tất cả 8 nước và vùng lãnh thổ được phép mua dầu thô của Iran mà không đối mặt với các biện pháp trừng phạt.
Mỹ và chiến tranh tâm lý
Nhà Trắng đã tuyên bố về hoạt động triển khai tàu sân bay Mỹ USS Abraham Lincoln cùng các tàu khác trong nhóm tấn công của tàu sân bay và một phi đội chiến đấu cơ đến Vịnh Persia, viện lý do những đe dọa tiềm tàng từ Iran.
Theo Reuters, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Patrick Shanahan đã thông qua việc điều động nhóm tàu sân bay tấn công do tàu USS Abraham Lincoln dẫn đầu và phi đội máy bay ném bom viện dẫn những dấu hiệu về “một mối đe dọa nghiêm trọng từ các lực lượng chính quyền Iran.”
Lầu Năm Góc xác nhận khí tài này của Mỹ đã được lên kế hoạch đến Trung Đông và việc di chuyển “được tiến hành” do căng thẳng với Iran.
Tàu sân bay USS Abraham Lincoln. (Nguồn: Reuters) Một quan chức giấu tên ở Washington nói với hãng tin AP rằng thông tin tình báo dẫn đến hoạt động triển khai nói trên cho thấy Iran đã lắp đặt các tên lửa đạn đạo tầm ngắn trên tàu thuyền ở trong hoặc gần vịnh trên.
Hôm 5/5, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton chỉ trích nhiều dấu hiệu và cảnh báo “có vấn đề và leo thang” song không nói cụ thể.
“Mỹ không tìm cách gây chiến với Iran, song chúng tôi chuẩn bị sẵn sàng đáp trả bất kỳ cuộc tấn công nào, cho dù bởi các lực lượng ủy nhiệm, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran hay các lực lượng thông thường khác của Iran,” ông Bolton giải thích.
Trong chuyến thăm Iraq, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Iraq đảm bảo có thể bảo vệ công dân Mỹ ở nước này, đồng thời nói rằng hoạt động triển khai của Mỹ sẽ khiến “Iran phải cân nhắc trước khi tấn công các lợi ích của Mỹ."
Người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia tối cao Iran Keyvan Khosravi cho hay, tuyên bố của ông Bolton sử dụng một cách vụng về những việc đang xảy ra để gây ra "chiến tranh tâm lý.”
Reuters dẫn Press TV của Iran cho rằng việc triển khai khí tài hiện đại nói trên của Mỹ dường như là hoạt động được lên kế hoạch thường xuyên của Hải quân Mỹ và ông Bolton chỉ cố gắng “nói quá lên” mà thôi.
Cố vấn quân sự của Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei cho rằng Washington không “sẵn sàng hoặc không đủ khả năng” để tiến hành hành động quân sự chống Iran.
Theo AP, tàu sân bay USS Abraham Lincoln đã hiện diện ở Biển Địa Trung Hải thực hiện các hoạt động cùng với tàu USS John C.Stennis và một tàu khu trục khác đã đến Vịnh Persia hai lần trong vòng vài tháng qua.
Tuy nhiên, giới chức quân sự Mỹ đã chấm dứt sự hiện diện gần như liên tục của các tàu sân bay tại Vịnh Persia, một dạng thức thường thấy sau Chiến tranh Vùng Vịnh 1991 khi các căn cứ không quân của Mỹ trải khắp khu vực có thể huy động chiến đấu cơ và máy bay không người lái và giảm bớt sự cần thiết của tàu sân bay do giới chức Mỹ cũng lo ngại về Nga và Trung Quốc.
Tuy nhiên, hiện không rõ phi đội máy bay ném bom sẽ được triển khai đến khu vực hay không khi mà căn cứ không quân al-Udeid của Mỹ ở Qatar, nơi là trụ sở của Bộ chỉ huy Trung tâm Mỹ, thường điều hành các hoạt động triển khai máy bay ném bom như thế này.
Giới chức Mỹ tại căn cứ al-Udeid từ chối bình luận song thông báo hôm 7/5 của Bộ chỉ huy Trung tâm cho biết Không quân Mỹ lên kế hoạch triển khai máy bay ném bom B-52 đến khu vực./.
