Ngày 15/9/1945, từ Đài phát sóng vô tuyến Bạch Mai, Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) đã phát đi toàn thế giới toàn văn bản Tuyên ngôn Độc lập cùng danh sách các thành viên Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Thời khắc thiêng liêng ấy được in đậm trong lịch sử thông tin nước nhà và ngày 15/9 trở thành Ngày truyền thống của TTXVN. Suốt chặng đường 76 năm đồng hành cùng đất nước, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Đảng và Nhà nước, TTXVN không ngừng lớn mạnh, phát triển vượt bậc. Vẻ vang trong quá khứ, nhanh nhạy, hiện đại ở hiện tại và sẽ tiếp tục đổi mới, phát triển trong tương lai, TTXVN luôn xứng đáng là trung tâm thông tin chiến lược tin cậy của Đảng và Nhà nước và là một hãng thông tấn có uy tín trong khu vực và quốc tế.
Để hiểu rõ hơn về vai trò, vị trí, đóng góp cũng như định hướng phát triển của TTXVN trong giai đoạn tới, Báo điện tử VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với nhà báo Vũ Việt Trang, Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam.
Xin chúc mừng nhà báo Vũ Việt Trang trên cương vị nữ Tổng giám đốc đầu tiên của TTXVN. Là nữ nhà báo của TTXVN suốt 28 năm và nay là nữ lãnh đạo đứng đầu TTXVN, xin bà chia sẻ cảm xúc khi nhận trọng trách này, cũng như những thách thức và thuận lợi của bản thân trong suốt quá trình công tác?
Trước hết, nhân dịp kỷ niệm 76 năm Ngày truyền thống TTXVN, tôi xin bày tỏ lời tri ân sâu sắc nhất đến các thế hệ đi trước đã vượt lên khó khăn, hy sinh xương máu, để xây dựng và phát triển TTXVN trở thành cơ quan thông tin chiến lược, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Tôi cũng xin được gửi lời chúc mừng đến các đồng chí, đồng nghiệp, những người đã và đang đóng góp trí tuệ và tâm huyết để TTXVN tiếp tục khẳng định vai trò chủ lực trong lĩnh vực thông tin, tuyên truyền của đất nước.
Nhận nhiệm vụ mới là vinh dự nhưng cũng là thách thức đối với mỗi người, đặc biệt hơn nữa, đó là trọng trách của người đứng đầu một Hãng thông tấn quốc gia có bề dày truyền thống.
Suốt chặng đường công tác tại TTXVN, tôi đã học được rất nhiều điều quý giá về sự cống hiến, hy sinh, tinh thần tiên phong, trách nhiệm, sáng tạo vượt lên khó khăn của các thế hệ những người làm báo thông tấn, cả trong thời kỳ chiến tranh gian khổ hay những cam go, vất vả của công cuộc dựng xây đất nước, và ngay trong cuộc chiến chống đại dịch đầy rủi ro, nguy hiểm hiện nay. Và cũng trong môi trường thông tấn ấy, tôi đã hiểu được sức mạnh của sự đoàn kết, phối hợp, gắn kết, sẻ chia; mỗi chiến dịch thông tin, kế hoạch tuyên truyền được triển khai thành công là mỗi lần sức mạnh tổng lực của toàn ngành được huy động một cách hiệu quả.
Tôi cũng nhận thức được những thách thức mà các cơ quan báo chí nói chung, và cơ quan thông tấn quốc gia, phải giải mã trong kỷ nguyên số. Đó là phải nâng cao tính chuyên nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin trong các khâu từ sản xuất, phân phối và tương tác với người sử dụng thông tin và tạo ra các sản phẩm thông tin phù hợp với yêu cầu của tình hình mới với một nguồn đầu tư khiêm tốn.
Một yếu tố vô cùng quan trọng đối với TTXVN, theo tôi, đó chính là sự tin tưởng, giao nhiệm vụ và quan tâm của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước cho cơ quan thông tấn quốc gia; sự hỗ trợ và hợp tác của các bộ, ban, ngành, địa phương và đối tác. Trên cơ sở đó, tập thể lãnh đạo, tập thể những người làm báo cần đồng tâm, phát huy truyền thống, tinh thần trách nhiệm và sáng tạo để làm tốt vai trò chủ lực trong hệ thống báo chí. Kinh nghiệm và sự ủng hộ của các thế hệ đi trước chính là điểm tựa vững chắc để TTXVN tiếp tục có những bước đi vững vàng trong thời gian tới.
Nhận nhiệm vụ vào đúng thời điểm cả nước đang gồng mình chống đại dịch COVID-19, cũng như những đơn vị tuyến đầu, ngành thông tấn nhận thức và đang nỗ lực thực hiện trọng trách cao cả với nhân dân trên mặt trận thông tin tuyên truyền. Nhiệm vụ đặt ra với tôi, với tập thể lãnh đạo TTXVN, là vừa cần xác định những công việc quan trọng và cấp bách cần giải quyết trong bối cảnh hiện nay cũng như từng bước thực hiện những mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TTXVN nhiệm kỳ XXVI đã xác định.
Đảng ủy, Ban Lãnh đạo TTXVN sẽ sớm có những kế hoạch cụ thể để phát huy những giá trị mang tính nền tảng, đồng thời thúc đẩy sự chủ động, sáng tạo để vượt lên những khó khăn, thách thức hiện nay, hoàn thành trọng trách là cơ quan thông tin chiến lược của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.
Là Hãng thông tấn quốc gia, cơ quan thông tin chiến lược tin cậy của Đảng, Nhà nước, TTXVN luôn thể hiện vai trò truyền thông quan trọng trước những sự kiện trọng đại của đất nước. Xin bà cho biết, đối với các sự kiện chính trị – xã hội quan trọng của đất nước như Đại hội Đảng, bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp…, TTXVN có kế hoạch tuyên truyền như thế nào để truyền đạt thông tin phong phú, đa dạng và hiệu quả, giữ vững vai trò thông tin chủ lưu của TTXVN?
Như tôi đã đề cập ở trên, đối với mỗi sự kiện trọng đại của đất nước, mọi nguồn lực của thông tấn lại được huy động vào cuộc. Tính chuyên nghiệp, khoa học và chặt chẽ trong quy trình tổ chức thông tin của TTXVN ngày càng được nâng cao qua từng đợt thông tin, thể hiện rõ nét qua khâu lựa chọn trúng chủ đề, triển khai nội dung đồng loạt trên các nền tảng, tinh thần trách nhiệm và sự dấn thân tác nghiệp của đội ngũ phóng viên. Trước mỗi giai đoạn thông tin cao điểm, Ban Lãnh đạo TTXVN cùng ban phụ trách, ban giám đốc các đơn vị thông tin đều lên kế hoạch cụ thể và phối hợp triển khai theo tiến độ đề ra.
Những trang thông tin đặc biệt của TTXVN như http://www.daihoidang.vn; http://www.baucuquochoi.vn và các chuyên trang, chuyên mục về các sự kiện lớn của đất nước, các vấn đề thời sự được quan tâm là những sản phẩm hội tụ thể hiện sức mạnh và ưu thế thông tin của TTXVN. Các trang web này không chỉ cung cấp thông tin thời sự mà còn có nhiều thông tin tư liệu giúp người dùng có thể tiếp cận hệ thống dữ liệu quý giá của TTXVN.
Bắt nhịp xu hướng truyền thông mới, TTXVN đã và đang tổ chức thông tin theo hướng đa loại hình, đa nền tảng. Các sản phẩm thông tin kết hợp nhiều loại hình như vậy ngày càng thu hút độc giả bởi tính tổng hợp vấn đề cao, những bài phân tích, bình luận chuyên sâu, tích hợp nhiều hình ảnh phản ánh sinh động các chủ đề thông tin. Sự kết hợp công phu giữa thông tin dữ liệu và thông tin thời sự mang lại chiều sâu thông tin và tăng độ hấp dẫn đối với bạn đọc.
Phát huy thế mạnh của mạng lưới phóng viên thường trú rộng khắp, những tuyến thông tin trọng điểm thời gian qua đã đẩy mạnh kết hợp giữa thông tin trong và ngoài nước. Thông tin trực tuyến từ các điểm cầu ngoài nước đã tạo ra những sản phẩm thông tin khác biệt, độc quyền trong giới truyền thông trong nước.
Với những thay đổi tích cực cả về nội dung và hình thức thể hiện, thông tin của TTXVN nói chung và thông tin về các sự kiện quan trọng của đất nước nói riêng luôn là nguồn tin được báo chí trong và ngoài nước khai thác, đăng tải rộng rãi, góp phần nâng cao vai trò thông tin chủ lực của TTXVN trong hệ thống truyền thông quốc gia.
Cả nước đang bước vào cuộc chuyển đổi số ở nhiều lĩnh vực ngành nghề. Báo chí cũng không nằm ngoài dòng chảy ấy. Để thực hiện chuyển đổi số, TTXVN đã và đang có những chiến lược gì để mang lại trải nghiệm mới mẻ cho độc giả và cải tiến cách tư duy, vận hành của cả hệ thống? TTXVN có kế hoạch như thế nào trong việc phát triển các sản phẩm báo chí mới, hiện đại, hội nhập với dòng chảy báo chí quốc tế?
Chuyển đổi số (CĐS) đúng là một vấn đề lớn, vừa là yêu cầu và cũng là động lực để nhiều ngành nghề, và cả nền kinh tế tái cấu trúc trong thời điểm hiện nay cũng như những năm tới. Đúng như phóng viên vừa chia sẻ, báo chí không nằm ngoài dòng chảy đó. Trên thực tế, các cơ quan báo chí, trong đó có TTXVN, thời gian qua, vừa bị tác động của CĐS nhưng cũng được thụ hưởng những thành tựu mà CĐS mang lại.
CĐS “đẩy” báo chí vào cuộc cạnh tranh khốc liệt, tạo ra các sân chơi với nhiều “người chơi” mới với những luật chơi chưa xác định trên phạm vi toàn cầu. Điều này buộc báo chí phải thay đổi, phải “lên tiếng” để xây dựng những quy định phù hợp và cân bằng hơn, trong bối cảnh tình hình mới. Từ một góc nhìn khác, CĐS giúp báo chí tác nghiệp thuận lợi hơn, có nhiều công cụ hơn để biết công chúng cần gì và muốn gì từ báo chí và báo chí cần làm gì và có thể làm gì để xã hội phát triển lành mạnh.
TTXVN trong những năm gần đây đã có những bước đi cụ thể trong chuyển đổi số quy trình quản lý, điều hành và sản xuất thông tin. Đến nay, TTXVN đã phát triển đầy đủ các loại hình thông tin trên nền tảng kỹ thuật hiện đại. Hệ thống xử lý thông tin của ngành từ chỗ tạo ra từng “module” cho mỗi loại hình báo chí đã chuyển sang mô hình đa phương tiện, đa nền tảng, tăng cường kết nối giữa các sản phẩm thông tin. Liên kết nội dung và quảng bá chéo đã mở rộng độ bao phủ và hiệu quả tuyên truyền của thông tin thông tấn.
Việc đẩy mạnh đăng tải thông tin trên mạng xã hội đã giúp thông tin chính thống của TTXVN nhanh chóng lấn át được các luồng thông tin trái chiều, xấu độc trên mạng xã hội. TTXVN cũng đã phát triển kênh phân phối nội dung bằng việc đưa thông tin của TTXVN lên các bảng điện tử tại nhiều địa điểm công cộng, mang thông tin đến gần hơn với bạn đọc, giúp công chúng dễ dàng tiếp cận nguồn tin chuẩn xác, kịp thời định hướng tư tưởng công chúng đối với các vấn đề “nóng” của xã hội.
Cùng với đó, việc kiên trì số hoá thông tin tư liệu nhiều năm qua cũng đã giúp TTXVN dần hình thành các cơ sở dữ liệu số. Đây chính là nền tảng để TTXVN thử nghiệm và phát triển các sản phẩm trí tuệ nhân tạo (AI) giúp khai thác giá trị gia tăng của báo chí dữ liệu như sản phẩm “chatbot” của báo điện tử VietnamPlus hay đồ họa tương tác của Trung tâm Thông tin Tư liệu và Đồ họa.
Chuyển đổi số cũng đã tạo điều kiện để TTXVN nắm bắt được nhu cầu về thông tin của công chúng một cách nhanh chóng hơn thông qua các ứng dụng và tính năng tương tác trực tiếp, từ đó tạo ra những sản phẩm thông tin vừa đáp ứng yêu cầu tuyên truyền của Đảng, Nhà nước vừa gần gũi và dễ tiếp cận hơn với công chúng.
Để thực hiện được những nhiệm vụ đó, thời gian qua, TTXVN đã ưu tiên đầu tư cho hạ tầng kỹ thuật, phát triển hệ thống tác nghiệp đa tầng trong quy trình sản xuất thông tin và thực hiện bước đầu việc hội tụ trong liên kết và phân phối sản phẩm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin đã rút ngắn thời gian xử lý thông tin từ khâu chỉ đạo, tổ chức sản xuất cho đến xuất bản. Đây cũng chính là chiến lược được ưu tiên của các hãng thông tấn, các cơ quan báo chí trên thế giới mà TTXVN đã học hỏi kinh nghiệm để đảm bảo sự phát triển bền vững trong thời đại công nghệ số.
Hiện nay, các hãng thông tấn trong khu vực đều đang vận hành trên hệ thống tác nghiệp số như Tân Hoa xã với môi trường tác nghiệp vệ tinh, Yonhap vận hành hệ thống điều phối Infonet tại các sự kiện lớn, TASS thiết lập cơ sở quản lý tài sản thông tin số, Kyodo ứng dụng công nghệ AI trong quy trình sản xuất thông tin…. Từ kinh nghiệm của các hãng thông tấn đối tác, TTXVN sẽ tiếp tục có những bước đi để thích ứng với sự chuyển đổi không ngừng của báo chí thế giới. Có những bước đi cần được tập trung đầu tư để tạo sự đột phá và cũng có những bước đi khiêm tốn hơn để phù hợp với năng lực thực tế, làm tiền đề để triển khai ở quy mô lớn hơn.
Xác định đúng phương thức triển khai, quyết tâm đưa chuyển đổi số vào thực tiễn hoạt động là hướng đi mà TTXVN sẽ tập trung triển khai thời gian tới.
TTXVN là một trong những đơn vị luôn đi đầu trong việc truyền tải thông nhanh chóng, chính xác về cuộc chiến chống COVID-19. Xin bà cho biết TTXVN đã có những chủ trương, biện pháp gì để có thể giữ vững vị thế đơn vị tin nguồn, đảm bảo thông tin tuyên truyền nhanh nhạy mà vẫn hấp dẫn, đáp ứng nhu cầu của độc giả?
Đây là một trong những chiến dịch thông tin được TTXVN triển khai một cách bài bản, điều chỉnh kịp thời theo từng giai đoạn diễn biến của dịch bệnh, từng đợt điều chỉnh trạng thái của công tác phòng, chống dịch bệnh.
Ngay khi dịch COVID-19 bùng phát từ đầu năm 2020, TTXVN đã ban hành Kế hoạch số 72/KH-TTX về thông tin tuyên truyền công tác phòng, chống dịch bệnh để kịp thời triển khai đồng bộ đến tất cả các đơn vị thông tin cùng hệ thống 93 cơ quan thường trú trong và ngoài nước. Mọi nguồn lực của TTXVN đã được huy động trong trận tuyến thông tin này. Các phóng viên dù tác nghiệp ở trong hay ngoài nước đều bám sát diễn biến dịch bệnh. Các đơn vị ở Tổng xã có sự phối hợp chặt chẽ với các nhóm phóng viên ở thực địa để truyền tải thông tin một cách nhanh nhất, chuẩn xác nhất, kịp thời đưa thông tin lên các nền tảng và chuyên trang https://covid19.vnanet.vn của TTXVN.
Nhiều sản phẩm thông tin đồ hoạ mang tính chỉ dẫn trong phòng chống dịch bệnh đã được Bộ Y tế sử dụng làm tài liệu tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân. Những thông tin được thực hiện bằng các ngữ cũng đã mang đến cho bạn bè quốc tế một hình ảnh Việt Nam kiên cường chống dịch luôn đặt sức khoẻ và tính mạng của người dân lên trên hết, đồng thời thể hiện sức mạnh đoàn kết một lòng của cả hệ thống chính trị trong cuộc chiến phòng, chống dịch bệnh.
Một số chuyên mục như COVID-19: Đại dịch thế kỷ của Vnews, Dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 của báo VietnamPlus, Giải mã COVID-19 của báo Tin tức là địa chỉ tin cậy để công chúng có thể có được những thông tin chuẩn xác và kịp thời trong công tác chống dịch hiện nay. Một số hình ảnh về công tác chống dịch của TTXVN, sự chia sẻ đóng góp của Việt Nam trong nỗ lực toàn cầu đối phó với dịch bệnh đã được công chúng trong và ngoài nước đón nhận như một biểu tượng của tinh thần nhân văn, trách nhiệm của Việt Nam, tạo cảm hứng trong thời gian cả thế giới phải gồng mình chống chọi với đại dịch.
Những sản phẩm thông tin đó không phải có được một sớm một chiều mà là kết quả của cả một quá trình đội ngũ những người làm báo thông tấn không ngừng cống hiến, sẵn sàng chấp nhận rủi ro để có được những thông tin chân thực nhất.
Công tác bồi dưỡng nghiệp vụ và chăm lo đời sống cho đội ngũ những người làm báo cũng luôn được TTXVN chú trọng triển khai. Trong bối cảnh môi trường tác nghiệp tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cao, TTXVN đã kịp thời khen thưởng, động viên những phóng viên có tinh thần trách nhiệm cao với công việc; ban hành hướng dẫn tác nghiệp an toàn, tổ chức các buổi trao đổi kiến thức bảo hộ cho người và phương tiện; xây dựng quy trình sản xuất theo từng lớp từ trung tâm đến vòng ngoài trực tiếp tiếp xúc với thực địa. Lãnh đạo và Công đoàn TTXVN luôn đồng hành, chia sẻ, động viên những trường hợp phóng viên hay người thân bị nhiễm bệnh vượt qua giai đoạn khó khăn, vững tâm công tác.
Chiến lược, giải pháp cho trận tuyến thông tin này là xuyên suốt, không thay đổi. Cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 sẽ còn nhiều cam go phía trước. Tùy từng giai đoạn diễn biến của dịch bệnh trong thời gian tới, TTXVN tiếp tục có những điều chỉnh thông tin theo trọng tâm, trọng điểm để đạt hiệu quả tuyên truyền cao nhất, góp sức cùng lực lượng tuyến đầu trong phòng, chống dịch bệnh.
TTXVN luôn đi đầu trong cuộc chiến chống tin giả (fake news) và đã đạt được nhiều thành quả trong hoạt động của mình. Trong giai đoạn tới, xin bà chia sẻ các chiến lược mới để tiếp tục ngăn chặn fake news?
Nhận thức vai trò và trách nhiệm với xã hội, TTXVN từ lâu đã luôn tiên phong trong cuộc chiến chống tin giả, kịp thời phản bác những thông tin sai lệch bằng những thông tin được thẩm định, có nguồn tin chính thống, triển khai dự án chống tin giả nhằm nâng cao nhận thức để công chúng có thể tự “miễn dịch” với tin giả.
Tôi cũng muốn chia sẻ thêm về Dự án chống tin giả nêu trên. Dự án này gồm 3 cấu phần: Bài hát chống Fake News (tin giả) bằng 15 ngôn ngữ; Tài khoản Factcheckvn trên mạng xã hội TikTok (do báo VietnamPlus đang triển khai) hướng vào giới trẻ và đã đạt được lượng tương tác trên 1 triệu người sau hơn 1 năm triển khai; và dự án “Nói không với Fake News” do Đoàn TNCS Hồ Chí Minh của TTXVN triển khai trong thời gian qua. Dự án này giành được giải thưởng truyền thông khu vực châu Á-Thái Bình Dương năm 2020. Hơn cả giải thưởng đó chính là sự đón nhận của học sinh tại các trường học trong cả nước bởi khi các bạn trẻ nhận thức được sự nguy hại của tin giả, biện pháp phòng tránh tin giả thì chính các em sẽ tham gia xây dựng một môi trường thông tin lành mạnh hơn trong tương lai.
Trong giai đoạn hiện nay, ngăn chặn tin giả lại càng trở thành một nhiệm vụ cấp thiết đối với TTXVN khi nhiều thông tin sai sự thật, có dụng ý xấu xuất hiện ngày càng nhiều trên các trang mạng xã hội, làm suy giảm lòng tin của nhân dân đối với hệ thống chính trị.
@factcheckvn Phạt người phụ nữ đăng tin sai sự thật về việc tiêm vaccine phòng Covid-19 ##fakenews ##khongfakenews ##stopfakenews ##factcheck ##covid19
♬ original sound – factcheckvn
Xin đơn cử một ví dụ, hiện nay, khi cả nước đang căng mình chống dịch, tin giả cũng như một loại virus xâm nhập môi trường truyền thông với những tin đồn, tin sai sự thật, ảnh hưởng đến công tác phòng, chống dịch, gây tâm lý hoang mang, bất ổn trong xã hội. Tin giả dễ dàng lây lan trên các trang mạng xã hội và thực sự nguy hiểm như tốc độ lây nhiễm của dịch bệnh khiến những người không có bản lĩnh gạn lọc thông tin hay những tổ chức, cá nhân không thiện cảm hoặc thù địch với Việt Nam hỗ trợ lan truyền nhằm tạo ra những luồng dư luận bất lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Thời gian tới, bên cạnh nhiệm vụ trọng tâm là đẩy mạnh thông tin phản bác, phản hồi, TTXVN sẽ tập trung nâng cao chất lượng thông tin thông tấn để có được thông tin chuẩn xác nhanh nhất, sớm đăng tải trên các nền tảng truyền thông và cung cấp cho các cơ quan báo chí trong và ngoài nước, kịp thời lấn át và chỉnh hướng những thông tin xấu độc, tin giả có nguy cơ gây mất ổn định xã hội.
Để làm được điều đó chắc chắn sẽ còn nhiều việc phải làm và tôi hy vọng với một nền tảng vững chắc của đội ngũ những người làm báo có tâm huyết và trách nhiệm với nghề, thông tin thông tấn sẽ là vũ khí sắc bén trong cuộc chiến chống tin giả hiện nay.
Vừa qua, Bộ Thông tin và Truyền thông có ra Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội và khuyến nghị về Quy tắc đạo đức báo chí trên môi trường kỹ thuật số. Xin bà chia sẻ kinh nghiệm cá nhân và những lời khuyên để các phóng viên, nhà báo có thể sử dụng mạng xã hội hiệu quả như một kênh để trau dồi hiểu biết, tiếp cận nhân vật và quảng bá tác phẩm của mình?
Công cuộc CĐS đang tạo đà cho những thay đổi đột phá trong hoạt động truyền thông và sự phát triển đa dạng các loại hình thông tin. Người dùng vừa được thụ hưởng những tính năng của công nghệ số với nội dung và hình thức thể hiện thông tin phong phú, hấp dẫn vừa có thể trở thành những “nhà báo” công dân với sự hỗ trợ của các ứng dụng truyền thông xã hội. Tuy nhiên, việc khó kiểm soát thông tin trong môi trường công nghệ số đã nảy sinh những hành vi phát ngôn thiếu chuẩn mực đạo đức, thậm chí vi phạm pháp luật trên không gian mạng. Chính vì vậy, bên cạnh Luật an ninh mạng và những văn bản luật liên quan, việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội và những khuyến nghị về Quy tắc đạo đức báo chí trên môi trường kỹ thuật số là rất cần thiết để điều chỉnh hành vi của người dùng trong giai đoạn hiện nay.
Làm chủ không gian ảo
Cá nhân tôi cũng thường xuyên tiếp cận thông tin trên các mạng xã hội. Với những trải nghiệm trong nghề cũng như trong công tác quản lý, điều hành thông tin, tôi nhận thấy các phóng viên, nhà báo vừa phải là những công dân có trách nhiệm khi ứng xử trên mạng xã hội, vừa phải là những người lan toả thông tin tích cực, phổ biến tri thức để người tham gia mạng xã hội hiểu được văn hóa ứng xử trên môi trường ảo, tỉnh táo trước những thông tin sai sự thật, không hùa theo những trào lưu lệch chuẩn, những âm mưu chống phá Đảng, Nhà nước.
Đặc biệt đối với các cơ quan báo chí chủ lực trong hệ thống truyền thông quốc gia, mỗi sản phẩm thông tin khi đăng tải trên các nền tảng số còn cần mang giá trị dẫn dắt dư luận, tạo ra dòng chảy thông tin chủ lưu bằng những nội dung chuẩn xác, kịp thời. Có như vậy, công chúng mới tìm đến với báo chí chính thống, uy tín của báo chí cũng sẽ được nâng cao, là cơ sở để báo chí chính thống tồn tại trước sự cạnh tranh của truyền thông xã hội.
Ảnh: Tiến Lực – TTXVN
Những người làm báo trong kỷ nguyên số hãy là những người dùng thông thái biết tận dụng mạng xã hội để phục vụ cho công việc của mình, nhất là trong bối cảnh làm việc giãn cách hiện nay, để phát hiện vấn đề, tiếp cận nhân vật hay quảng bá tác phẩm… đồng thời phải luôn sử dụng các công cụ kiểm chứng trước khi lan tỏa thông tin, làm chủ không gian ảo để tạo ra những giá trị tích cực cho xã hội.
Được biết Đảng uỷ TTXVN đang xây dựng Nghị quyết về công tác thông tin để thực hiện tốt nhiệm vụ là cơ quan thông tin chiến lược của Đảng và Nhà nước, xin bà cho biết nội dung chính của Nghị quyết và định hướng phát triển TTXVN trong thời gian tới.
Theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XXVI của Đảng bộ TTXVN: “Đảng uỷ TTXVN lãnh đạo toàn ngành hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, quyết tâm xây dựng TTXVN thành cơ quan thông tấn đa phương tiện chủ lực của quốc gia; khẳng định và nâng cao vai trò, vị thế của TTXVN trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam thời kỳ mới”, trước sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự cạnh tranh gay gắt giữa các cơ quan báo chí và giữa báo chí với truyền thông xã hội, TTXVN cần tiếp tục đổi mới theo hướng nâng cao chất lượng, tính chuyên nghiệp, và hiệu quả công việc, thực hiện tốt nhiệm vụ là cơ quan thông tin chiến lược tin cậy của Đảng và Nhà nước.
Để thực hiện được mục tiêu đó, Đảng uỷ TTXVN đang xây dựng Nghị quyết chuyên đề để làm tốt nhiệm vụ thông tin chiến lược trong tình hình mới. Ban Thường vụ Đảng ủy xác định rõ những nhiệm vụ đặc thù của cơ quan thông tấn quốc gia trong tình hình mới, đó là thông tin nguồn chính thống, thông tin báo cáo/tham khảo có giá trị, mang tính chiến lược; thông phản bác, phản hồi kịp thời, sắc bén; làm tốt hơn nhiệm vụ của cơ quan thông tin đối ngoại chủ lực quốc gia.
Nghị quyết cũng nêu ra 3 giải pháp chiến lược để phát huy những giá trị mang tính nền tảng đồng thời nắm bắt những cơ hội mà truyền thông số mang lại: Đó là phát huy thế mạnh tổng thể về nguồn lực của TTXVN; Đưa chuyển đổi số vào quy trình hoạt động; Giữ vững định hướng tư tưởng trong điều kiện phát triển kinh tế truyền thông.
Những mục tiêu, nhiệm vụ đề ra đòi hỏi có sự quyết tâm, đồng lòng của cả tập thể để tạo ra những giá trị mới trong các loại hình thông tin đặc thù thông tấn, nâng cao hiệu quả của cơ chế hoạt động và xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới.
Với kinh nghiệm kinh qua nhiều vị trí công tác về thông tin đối ngoại, bà có chủ trương và định hướng như thế nào trong kế hoạch tuyên truyền thông tin đối ngoại của TTXVN, nhất là trong thời kỳ hội nhập hiện nay, Việt Nam ngày càng gia tăng vị thế và tham gia vào các diễn đàn quốc tế?
Thông tin đối ngoại là một trong hai trụ cột thông tin chủ chốt của TTXVN. Làm tốt thông tin đối ngoại là góp phần vào hoàn thành nhiệm vụ chính trị của TTXVN trong việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước; phổ biến thông tin đến các hệ thống truyền thông quốc tế và đáp ứng nhu cầu thông tin của bà con ở xa Tổ quốc.
Bản tin đánh dấu sự ra đời của cơ quan thông tấn quốc gia được phát đi trong ngày lịch sử 15/9/1945 cũng là bản tin đối ngoại được truyền đi toàn thế giới bằng 3 thứ tiếng Việt, Pháp, Anh thông báo về sự thành lập của chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Tiếp đó là hàng loạt các bản tin đối ngoại, các báo đối ngoại của TTXVN được xuất bản nhằm phục vụ nhiệm vụ tuyên truyền đối ngoại của đất nước. Đến nay, TTXVN đang phát triển theo mô hình cơ quan đối ngoại chủ lực với 3 sản phẩm báo chí đối ngoại mang tầm vóc quốc gia.
Mỗi sản phẩm có một vai trò riêng như báo in đối ngoại quốc gia (Việt Nam News), báo điện tử đối ngoại quốc gia (VietnamPlus) và tạp chí đối ngoại quốc gia (Báo ảnh Việt Nam bằng 10 ngữ). Tuy nhiên, các đơn vị này đều có những giải pháp để phát triển phù hợp xu hướng phát triển của báo chí hội tụ.
Trong những năm gần đây, các đơn vị thông tin đối ngoại của TTXVN đã có nhiều chuyển biến tích cực. Từ chỗ chỉ thực hiện thông tin văn bản, thông tin ảnh đến nay hầu hết các đơn vị đã chuyển sang mô hình đa phương tiện. Bên cạnh đó, các đơn vị cũng xây dựng và triển khai có hiệu quả mô hình phối hợp công tác, tạo ra nhiều giá trị gia tăng từ một sản phẩm nguồn.
Các biên tập viên đối ngoại đồng thời cũng là phóng viên, có mặt ở nhiều sự kiện quan trọng ở trong và ngoài nước, trực tiếp phỏng vấn lãnh đạo cấp cao một số nước và tổ chức quốc tế; đưa thông tin về Việt Nam ra nước ngoài một cách sinh động hơn và cũng được công chúng là người nước ngoài và người Việt ở xa Tổ quốc biết đến rộng rãi hơn. Phóng viên ảnh, phóng viên ghi hình cũng hiểu hơn về nhu cầu của công chúng là người nước ngoài để truyền tải đi nhiều thông điệp đối ngoại bằng ảnh ghi dấu ấn trong lòng công chúng.
Trong thời gian tới, TTXVN mong muốn tiếp tục triển khai đề án phát triển 3 sản phẩm đối ngoại quốc gia với những mục tiêu và cách tiếp cận mới, chú trọng hơn tới nhân tố nguồn nhân lực và thúc đẩy tính sáng tạo của đội ngũ những người làm công tác thông tin đối ngoại để các đơn vị này thực sự là những thương hiệu mạnh, có uy tín tại các sự kiện
Với đội ngũ thực hiện nhiệm vụ thông tin nguồn đối ngoại, TTXVN cũng sẽ tập trung nguồn lực, học hỏi kinh nghiệm từ các đối tác để tổ chức thông tin theo hướng chuyên nghiệp và hiện đại.
Mạng lưới hơn 40 cơ quan truyền thông quốc tế đối tác sẽ là kênh hữu hiệu để truyền tải thông tin đối ngoại của TTXVN ra thế giới. TTXVN cũng sẽ đa dạng hoá các phương thức tuyên truyền, tăng cường phổ biến thông tin trên nền tảng internet, mạng xã hội, không gian số để nâng cao hiệu quả tuyên truyền đối ngoại, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay.
Kể từ khi dịch bệnh bùng phát năm 2020 đến nay, TTXVN đã phải đối mặt với những khó khăn, thử thách như thế nào để vận hành hiệu quả, phát triển kinh tế báo chí, đảm bảo đời sống cho đội ngũ nhân lực hàng nghìn người?
Sự bùng phát của đại dịch COVID-19 đã tác động đến mọi mặt đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực truyền thông. Không ít cơ quan báo chí lớn ở trong và ngoài nước phải cắt giảm nhân sự, giảm lương, sáp nhập, đình bản hoặc thậm chí đóng cửa. Lượng phát hành báo in giảm, lượng người truy cập báo điện tử tăng nhưng không thu hút nhiều quảng cáo bởi hầu hết các doanh nghiệp gặp khó khăn. Nguồn thu của các cơ quan báo chí đều giảm mạnh. Bài toán đa dạng hóa nguồn thu vẫn luôn là thách thức lớn đối với bất kỳ cơ quan báo chí nào.
Bối cảnh này đặt ra nhiệm vụ hết sức nặng nề đối với TTXVN, phải tìm hướng đi phù hợp phát triển kinh tế truyền thông để duy trì sự phát triển bền vững, lâu dài. TTXVN nói chung và các đơn vị báo chí xuất bản của TTXVN nói riêng đã có các bước đi thích ứng với tình hình thực tế, từ khâu tổ chức thông tin đến sản xuất và phát hành thông tin.
Từ thực tiễn của TTXVN và tham khảo kinh nghiệm của các đối tác nước ngoài trong việc ứng phó với đại dịch, bên cạnh nhiệm vụ hàng đầu giữ vững định hướng thông tin để thông tin thông tấn không bị tác động bởi xu hướng “thương mại hoá”, TTXVN đang triển khai một số hướng đi sau:
– Đối với báo giấy, nâng cao chất lượng nội dung, cải tiến cách thức tiếp cận bạn đọc bằng những thông tin chuyên sâu với cách tiếp cận hấp dẫn, mới mẻ nhằm phát triển thêm lượng bạn đọc mới, chặn đà sụt giảm nói chung của báo giấy. Trong quá trình phát hành báo giấy, TTXVN kết hợp cung cấp các sản phẩm phát hành song song trên cả báo in và nền tảng số.
– Tăng cường các hình thức phát hành đa nền tảng, tích hợp nhiều loại hình trong một thông tin… giúp các sản phẩm báo chí điện tử gia tăng lượng truy cập.
– Xây dựng các chuyên mục có thu phí đối với nội dung chất lượng cao, độc quyền.
– Phối hợp với các đối tác tổ chức các sự kiện truyền thông phù hợp với tôn chỉ, hoạt động của TTXVN.
Bên cạnh đó, để làm tốt vai trò nhiệm vụ của cơ quan báo chí đối ngoại chủ lực quốc gia cũng như cần có nguồn lực để phát triển mô hình đa phương tiện chủ lực trong hệ thống truyền thông quốc gia, TTXVN rất cần có sự đầu tư của nhà nước để tiếp tục nuôi dưỡng đam mê và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ nhân lực, có một cơ sở hạ tầng và công cụ số đủ mạnh, đủ năng lực phục vụ nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao phó.
Bà có thể chia sẻ trải nghiệm của bản thân khi vừa ở cương vị lãnh đạo vừa là một người phụ nữ trong gia đình trong bối cảnh mà dịch bệnh COVID-19 đang gây ra những thách thức không nhỏ đối với mọi người, mọi ngành nghề?
Đây là điều mà cá nhân tôi mong muốn được chia sẻ. Bởi lẽ kể từ khi bước chân vào TTXVN, tôi luôn coi đây là ngôi nhà thứ hai của mình. Từ đây, tôi đã trưởng thành trong sự dìu dắt của các bậc cha chú, sự hỗ trợ các anh, chị và bạn đồng nghiệp nên dù ở cương vị công tác nào, tôi cũng vẫn luôn là một phụ nữ làm báo yêu nghề và luôn quý trọng những giá trị tinh thần nơi đây.
Tôi luôn chia sẻ với mọi người trong gia đình về môi trường làm việc cũng như công việc của mình, bởi gia đình luôn là điểm tựa tinh thần, là nơi để cân bằng lại mọi lý trí và cảm xúc của mình. Nếu như không chăm lo được cho gia đình, không tạo được không khí ấm áp và sự cảm thông, chia sẻ khi trở về nhà thì bản thân những phụ nữ làm báo nói chung và cá nhân tôi, khó lòng có thể vững vàng trước tốc độ cao của guồng quay công việc trong thời đại thông tin đa phương tiện như hiện nay.
Giữa những ngày cả nước gồng mình chống dịch, mỗi cơ quan, mỗi gia đình đều là một thành trì cần được bảo vệ ở mức cao nhất. Việc lên kế hoạch cho mọi hoạt động tác nghiệp của anh, chị, em trong ngành và sự an toàn cho mỗi người thân trong gia đình là điều quan tâm trước tiên của tôi trước khi bắt đầu một ngày mới. Với những bận rộn trong công tác và chăm lo gia đình, tôi nhận thấy có được sự sẻ chia, cảm thông là điều quan trọng nhất với mỗi người. Muốn nhận được “món quà” ấy, bản thân mình phải tận tâm, tận lực với những người xung quanh, đặc biệt là người thân trong gia đình để nuôi dưỡng được mạch nguồn của sự sẻ chia, thông cảm. Với tôi, đó chính là điểm khởi đầu, điểm tựa duy nhất cho hành trình sự nghiệp của mình.
Xin trân trọng cảm ơn bà!
