Nhận lời mời của Chủ tịch Hội đồng Đại biểu Nhân dân Cộng hòa Indonesia, Chủ tịch Đại hội đồng Liên nghị viện các nước ASEAN (AIPA) Puan Maharani và Chủ tịch Quốc hội Cộng hòa Hồi giáo Iran Mohammad Baqer Qalibaf, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ sẽ dự Đại hội đồng AIPA lần thứ 44 (AIPA-44), thăm chính thức Cộng hòa Indonesia và Cộng hòa Hồi giáo Iran từ ngày 4 đến 10/8/2023.

Chuyến thăm Indonesia diễn ra trong bối cảnh năm 2023 hai nước kỷ niệm 68 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (30/12/1955-30/12/2023) và 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam-Indonesai(6/2013-6/2023).

Chuyến thăm góp phần đưa quan hệ Đối tác Chiến lược giữa hai nước ngày càng đi vào chiều sâu.

Trong lịch sử, Indonesia là nước đầu tiên ở Đông Nam Á mà Việt Nam chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Hai nước thiết lập quan hệ ngày 30/12/1955. Mối quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam-Indonesia được xây dựng trên nền tảng vững chắc do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng thống Sukarno gây dựng, được các thế hệ lãnh đạo, nhân dân hai nước dày công vun đắp, xây dựng, phát triển.

Những thế hệ người Việt Nam vẫn còn nhớ mãi tình cảm giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng thống Sukarno xuất phát từ một tình bạn hết sức giản dị và gần gũi. Khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm Indonesia và Tổng thống Sukarno thăm Việt Nam trong cùng một năm 1959, nhân dân Indonesia đã gọi Chủ tịch Hồ Chí Minh là “Paman Ho” (Paman Hồ). Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã gọi Tổng thống Sukarno bằng một cái tên cũng rất trìu mến “Bung Karno.”

“

Trong lịch sử, Indonesia là nước đầu tiên ở Đông Nam Á mà Việt Nam chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Hai nước thiết lập quan hệ ngày 30/12/1955.

Đặc biệt, khi sang thăm Việt Nam, Tổng thống Sukarno đã khẳng định: "Cả hai dân tộc chúng ta đều đã chiến đấu, chiến đấu rất nhiều, và trong cùng tháng 8/1945 cả hai nước chúng ta đều đã tuyên bố độc lập. Cả hai nước đều có lòng tin vững vàng và nhờ đó chúng ta đứng vững. Chúng ta là những người bạn, những người bạn chiến đấu."

Còn Chủ tịch Hồ Chí Minh khi chia tay Tổng thống Sukarno đã tặng câu thơ: "Nước xa mà lòng không xa/Thật là bầu bạn, thật là anh em!"

Kể từ đó đến nay, quan hệ hữu nghị Việt Nam và Indonesia luôn được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước dày công vun đắp.

Từ năm 1990 đến nay, hai bên tổ chức nhiều chuyến thăm lẫn nhau giữa các Đoàn đại biểu cấp cao Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội, trao đổi các đoàn cấp bộ, ngành, doanh nghiệp, đoàn thể quần chúng, hoạt động giao lưu văn hóa. Quan hệ hai nước bước vào giai đoạn mới với chuyến thăm có ý nghĩa lịch sử của Tổng thống Suharto (tháng 11/1990).

Đây là chuyến thăm đầu tiên của một Tổng thống Indonesia trong 31 năm và cũng là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của một nguyên thủ quốc gia ở Đông Nam Á và Nam Thái Bình Dương kể từ năm 1975 (trừ Lào và Campuchia).

Tháng 6/2003, nhân chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Indonesia Megawati, hai nước đã ký “Tuyên bố chung về khuôn khổ hợp tác hữu nghị và toàn diện bước vào thế kỷ XXI” và “Hiệp định Phân định ranh giới thềm lục địa.”

Tháng 9/2011, nhân chuyến thăm chính thức Indonesia của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, hai bên ra Thông cáo chung, tuyên bố “thúc đẩy quan hệ hướng tới Đối tác Chiến lược.”

Tháng 6/2013, nhân chuyến thăm cấp Nhà nước Indonesia của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, hai bên ra Tuyên bố chung chính thức thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược.

Đây được xem là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Kể từ đây, quan hệ Đối tác Chiến lược giữa Việt Nam và Indonesia phát triển mạnh mẽ, toàn diện và vững chắc.

Tháng 8/2017, một trang sử mới đã mở ra trong quan hệ giữa hai nước với chuyến thăm chính thức Indonesia của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đây là chuyến thăm đầu tiên của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Indonesia, đánh dấu quan hệ hai nước chuyển sang một giai đoạn mới gần gũi hơn, sâu sắc hơn và toàn diện hơn.

Tiếp đó, chuyến thăm Việt Nam lần đầu tiên của Tổng thống Joko Widodo vào tháng 9/2018 nhân dịp tham dự Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN đã làm sâu sắc thêm quan hệ Đối tác Chiến lược giữa hai bên. Chuyến thăm này có ý nghĩa quan trọng đánh dấu quan hệ hai nước bước sang một giai đoạn phát triển mới, toàn diện và sâu sắc hơn và 5 năm hai nước thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược (2013-2018).

Những năm gần đây, dù ảnh hưởng của dịch COVID-19 song hai nước vẫn tăng cường thúc đẩy trao đổi, tiếp xúc cấp cao và các cấp, có thể kể đến như Thủ tướng Phạm Minh Chính hội đàm trực tiếp với Tổng Thống Joko Widodo nhân dịp tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN tại Indonesia (tháng 4/2021); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc điện đàm với Tổng thống Joko Widodo (tháng 7/2021); Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ gặp Chủ tịch Hạ viện Indonesia Puan Maharani bên lề Hội nghị Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 tại Áo (tháng 10/2021); Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng thống Indonesia Joko Widodo (tháng 8/2022); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Tổng thống Indonesia bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ (tháng 5/2022); Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Indonesia và đồng chủ trì kỳ họp lần thứ 4 Ủy ban Hợp tác song phương (tháng 7/2022); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thăm cấp Nhà nước Indonesia (tháng 12/2022); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Tổng thống Indonesia Joko Widodo nhân dịp dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 42 tại Labuan Bajo, Indonesia (tháng 5/2023)...

Gần đây, trong chuyến thăm cấp Nhà nước đến Indonesia của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (tháng 12/2022), hai nước đã hoàn tất đàm phán phân định vùng đặc quyền kinh tế (EEZ).

Theo Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Denny Abdi, đây là minh chứng thuyết phục nhất cho thấy các nước hoàn toàn có thể giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).

Theo Đại sứ, việc hoàn tất các thủ tục về thỏa thuận này giúp hai nước mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực chế biến, nuôi trồng thủy sản, hợp tác nghề cá…, góp phần bảo đảm an ninh lương thực cho khu vực.

Ngoài ra, hai nước cũng đã ký nhiều hiệp định và thỏa thuận hợp tác trong các lĩnh vực, trong đó có Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược giai đoạn 2019-2023 (tháng 9/2018). Hai bên đang sớm hoàn tất chương trình hành động giai đoạn 2024-2028 để ký kết trong thời gian sớm nhất.

Các cơ chế hợp tác như Ủy ban hợp tác song phương cấp Bộ trưởng Ngoại giao đã tổ chức được 4 kỳ họp, Ủy ban hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật đã tổ chức được 7 kỳ.

Các địa phương hai nước cũng đang tích cực tăng cường quan hệ hợp tác. Hiện hai nước có 4 cặp tỉnh/thành phố kết nghĩa gồm Jakarta-Hà Nội, Bà Rịa-Vũng Tàu-Padang, Huế-Yogyakarta, Sóc Trăng-Lampung.

Trên các diễn đàn đa phương, hai nước luôn có sự phối hợp chặt chẽ, đồng quan điểm trên nhiều vấn đề có tầm quan trọng chiến lược, gắn với việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh của khu vực. Do đó, quan hệ gắn bó giữa hai nước không chỉ mang tính chiến lược đối với sự phát triển của mỗi nước mà còn đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực Đông Nam Á nói riêng và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nói chung.

Theo cựu Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Ibnu Hadi, trao đổi thương mại giữa hai nước đã và đang tiến triển rất tốt và rất ấn tượng. Điều này xuất phát từ việc nền kinh tế Việt Nam đã và đang phát triển với tốc độ rất nhanh, trong khi Indonesia cũng tăng trưởng ổn định.

Tại khu vực Đông Nam Á, Indonesia hiện là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Indonesia. Kim ngạch thương mại năm 2020 đạt 8,2 tỷ USD; năm 2021 đạt 11,5 tỷ USD-lần đầu tiên vượt mục tiêu kim ngạch 10 tỷ USD/năm mà hai nước đã đề ra; năm 2022 đạt 14,1 tỷ USD; 6 tháng đầu năm 2023 đạt 6,73 tỷ USD.

Việt Nam xuất chủ yếu sang Indonesia các mặt hàng: máy vi tính, sản phẩm điện tử, sắt thép các loại, hàng dệt may, chất dẻo nguyên liệu, điện thoại di động và linh kiện; và nhập khẩu từ Indonesia: than đá, dầu mỡ động thực vật, ôtô nguyên chiếc các loại, sắt thép các loại.

“

Tại khu vực Đông Nam Á, Indonesia hiện là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Indonesia. Kim ngạch thương mại song phương năm 2022 đạt 14,1 tỷ USD; 6 tháng đầu năm 2023 đạt 6,73 tỷ USD.

Hai nước đặt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương lên 15 tỷ USD vào năm 2028. Nhằm hướng tới mục tiêu này, hai bên đang nỗ lực tận dụng hiệu quả những tiềm năng hợp tác, duy trì đà tăng trưởng thương mại theo hướng cân bằng hơn.

Về đầu tư, tính đến ngày 20/6/2022, Indonesia đã đầu tư trực tiếp vào Việt Nam tổng số vốn là 645,8 triệu USD với 113 dự án, tập trung vào các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ lưu trú và ăn uống.

Theo Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Indonesia Tạ Văn Thông, Việt Nam và Indonesia đều là hai nền kinh tế có nhiều tiềm lực, đang trỗi dậy, đang phát triển nhanh chóng. Indonesia là nền kinh tế lớn thứ 16 trên thế giới, trong đó tầng lớp trung lưu có quy mô ngày càng tăng, là thị trường còn nhiều dư địa cho các sản phẩm hàng hóa của Việt Nam.

Với Indonesia, Việt Nam cũng đang là thị trường có nhiều tiềm năng để Indonesia thúc đẩy hợp tác cả về thương mại và đầu tư. Vì vậy, thời gian tới hai bên cần tận dụng những cơ hội mới, tiếp tục chia sẻ và hợp tác chặt chẽ hơn để biến thách thức thành cơ hội, biến áp lực cạnh tranh thành động lực để đổi mới và phát triển.

Việt Nam và Indonesia cũng cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý cho các hoạt động hợp tác, phát huy hiệu quả hoạt động của Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật giữa hai nước, hạn chế áp dụng các rào cản thương mại, tạo thuận lợi cho dòng chảy thương mại và đầu tư giữa hai nước, tích cực hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp hai nước triển khai các hoạt động hợp tác kinh doanh, tham dự các hoạt động xúc tiến thương mại tại mỗi nước.

Hai nước cũng cần nghiên cứu, tìm kiếm các cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực mới, tận dụng các cơ hội mà Cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại.

Trong khi đó, cựu Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Ibnu Hadi cho rằng trong thời gian tới hai nước có thể xem xét tập trung vào hợp tác nghề cá và nuôi trồng thủy sản vốn có những tiềm năng rất lớn, nhất là sau khi hai nước đã ký kết thỏa thuận phân định vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) vào tháng 12/2022.

Theo ông Ibnu Hadi, Việt Nam có sản lượng cá rất lớn song vẫn cần thêm nguyên liệu cho ngành chế biến trong nước. Do vậy, Indonesia là đối tác rất tốt để hợp tác, không chỉ ở khía cạnh thương mại nghề cá mà còn về các dự án nuôi trồng thủy sản.

Ngoài ra, theo Đại sứ Ibnu, chuyển đổi kỹ thuật số cũng là lĩnh vực hợp tác rất có tiềm năng giữa Indonesia và Việt Nam trong bối cảnh chính phủ hai nước đang rất ưu tiên chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực.

Hơp tác trong các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, nông nghiệp, năng lượng, tư pháp và pháp luật… cũng được hai nước củng cố, thúc đẩy bằng những văn bản thỏa thuận, bản ghi nhớ cụ thể, thực chất. Hàng năm, Indonesia cung cấp cho Việt Nam một số học bổng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn trên các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, ngôn ngữ.

Cộng đồng người Việt Nam tại Indonesia có khoảng hơn 300 người, chủ yếu là những người định cư, kinh doanh lâu dài tại Indonesia, hòa nhập tốt với đời sống địa phương, có cuộc sống ổn định. Đa số bà con có ý thức cao tinh thần dân tộc, nhiệt tình, tích cực tham gia các hoạt động hướng về quê hương, đất nước.

Trong quan hệ giữa cơ quan lập pháp hai nước, Quốc hội Việt Nam và Hội đồng Đại biểu nhân dân (Hạ viện) Indonesia đã ký Thỏa thuận hợp tác vào tháng 3/2010.

Mới đây, trong buổi tiếp Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Denny Abdi ngày 25/7/2023 ở Hà Nội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ năm 2023 là năm Indonesia giữ vai trò của Chủ tịch ASEAN và AIPA, Việt Nam đánh giá cao vai trò của Indonesia trong ASEAN, trong khu vực và quốc tế.

Chủ tịch Quốc hội vui mừng nhận thấy Việt Nam-Indonesia có quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp. Hai nước đã thiết lập quan hệ ngoại giai từ năm 1955 và hiện nay Việt Nam là quốc gia duy nhất tại Đông Nam Á thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược với Indonesia.

Chủ tịch Quốc hội cho biết Việt Nam đánh giá cao vai trò của Indonesia không chỉ trong khối ASEAN, mà còn cả trong khu vực và trên thế giới, với tư cách là nước thành viên của G20.

Trong chuyến thăm cấp Nhà nước của Chủ tịch nước Việt Nam tới Indonesia năm 2022, hai nước đã hoàn tất đàm phán phân định vùng đặc quyền kinh tế (EEZ).

Chủ tịch Quốc hội bày tỏ hy vọng hai bên sẽ sớm thúc đẩy cơ quan lập pháp mỗi nước xem xét phê chuẩn để sớm thực thi thỏa thuận quan trọng này.

Đại sứ Denny Abdi cho biết Indonesia mong muốn hợp tác chặt chẽ với Việt Nam không chỉ vì lợi ích của mỗi nước, mà còn vì lợi ích chung của khu vực và thế giới.

Hoan nghênh kết quả hợp tác tích cực giữa hai nước trong lĩnh vực thương mại, Đại sứ nêu ý kiến về việc cần thúc đẩy tăng trưởng trong khu vực tốt hơn, nhất là trong giai đoạn hiện nay.

Nhất trí với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ về kết quả đàm phán phân định EEZ, Đại sứ Indonesia cho rằng đây là minh chứng thuyết phục nhất cho thấy các nước hoàn toàn có thể giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).

Theo Đại sứ, việc hoàn tất các thủ tục về thỏa thuận này sẽ giúp hai nước mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực chế biến, nuôi trồng thủy sản, hợp tác nghề cá…, góp phần bảo đảm an ninh lương thực cho khu vực.

Nhấn mạnh một trong những thách thức mà hai nước phải đối mặt hiện nay là chuyển đổi năng lượng, Đại sứ Indonesia cho rằng thực hiện Thỏa thuận Đối tác Chuyển đổi Năng lượng công bằng (JETP), cả Indonesia và Việt Nam đều mong muốn nhận được hỗ trợ để thực hiện chuyển đổi năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo và thu hút nhiều đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này.

Hai nước đang hướng tới kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2025.

Nhất trí với ý kiến của Đại sứ, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh cả Việt Nam và Indonesia đều đang phải đối mặt với những thách thức mang tính toàn cầu, cùng tham gia vào 2 cuộc chuyển đổi rất quan trọng là chuyển đổi năng lượng công bằng và chuyển đổi số, đòi hỏi phải có sự hợp tác chặt chẽ.

Cùng với đó, trong bối cảnh hiện nay mỗi nước tập trung cơ cấu lại thương mại và đầu tư theo hướng cân bằng hơn; thúc đẩy hợp tác duy trì các chuỗi cung ứng chất lượng như hợp tác trong lĩnh vực hàng hải, thủy sản, nghề cá, nông sản.

Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội khẳng định Việt Nam sẽ làm hết sức mình để ủng hộ Indonesia tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA sắp tới, đồng thời mong Indonesia ủng hộ Quốc hội Việt Nam đăng cai tổ chức thành công Hội nghị Nghị sỹ trẻ toàn cầu lần thứ 9./.