Có tới 34 câu hỏi trực tiếp từ các đại biểu Quốc hội dành cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn chiều 23/11 cho thấy tầm quan trọng cũng như sự quan tâm của cử tri cả nước đối với nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
Những chất vấn tập trung vào 3 nhóm vấn đề: chính sách đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn; giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai lũ lụt; giữ diện tích trồng lúa 3,8 triệu ha.
Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Thái Học (tỉnh Phú Yên) đề nghị Bộ trưởng Cao Đức Phát đưa ra những giải pháp khắc phục tình trạng các viện nghiên cứu, hệ thống khuyến nông, thú y xa rời thực tế đời sống của người dân.
Về việc này Bộ trưởng Cao Đức Phát thừa nhận mặc dù đã cố gắng nhưng hệ thống các cơ sở nghiên cứu khoa học còn nhiều tồn tại yếu kém, đặc biệt là khâu phục vụ trực tiếp nhu cầu của nông dân. Bộ trưởng cho biết sẽ chỉ đạo các đơn vị phải đổi mới hoạt động sát hơn. “Tôi đã yêu cầu các đơn vị là đừng đem các báo cáo khoa học cho Bộ trưởng mà hãy đem đến bông lúa, trái cây có hàm lượng chất lượng, giá trị cao. Đó là đường hướng chúng tôi tiến hành,” Bộ trưởng nói.
Trước vấn đề làm sao giải quyết việc sản xuất manh mún cũng như bảo hộ hàng nông sản trong nước trước thực trạng nhập khẩu tràn lan như hiện nay mà đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa (thành phố Hồ Chí Minh) đặt ra, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết, Bộ Nông nghiệp và các Bộ, ngành liên quan cũng đã đưa ra những giải pháp phù hợp với cam kết và thông lệ của các tổ chức quốc tế.
Các nước xuất khẩu vào Việt Nam phải thông báo trước năng lực, đặc tính nông sản, trước mắt kiểm soát trên cơ sở xác nhận đó. “Về lâu dài sẽ cử người đến tận nơi kiểm soát tại cơ sở, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và phù hợp với quốc tế,” Bộ trưởng khẳng định.
Theo Bộ trưởng, việc hình thành các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn không phải tự phát mà ngành nông nghiệp đã liên tục rà soát, hướng dẫn nông dân hình thành các vùng trồng cao su, càphê, chè, đầu tư xây dựng hệ thống thủy lợi, hướng dẫn nông dân áp dụng khoa học kỹ thuật. Ngoài việc ban hành các văn bản pháp luật, Bộ đã chỉ đạo quyết liệt xây dựng những tiêu chuẩn kỹ thuật, có kế hoạch điều chỉnh tới gần 1.000 tiêu chuẩn, nhưng vẫn chưa đủ vì các mặt hàng ta có rất nhiều. Bộ sẽ nghiên cứu thêm tiêu chuẩn của quốc tế vì chúng ta đã hội nhập sâu với thế giới.
Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng tiếp thu những ý kiến phản ánh của đại biểu Nguyễn Thị Bé (tỉnh Kiên Giang) và Triệu Là Pham (tỉnh Hà Giang) về việc dân vẫn mua phải giống lúa chất lượng kém cũng như phải nhập khẩu giống lúa, ngô từ các nước khác.
Bộ trưởng cho biết, hàng năm Bộ liên tục công nhận các giống lúa mới và giới thiệu cho nông dân nhưng vẫn chưa cung ứng kịp nên vẫn xảy ra tình trạng người dân mua phải giống chất lượng kém bên ngoài. Để khắc phục tình trạng nhập khẩu giống lúa, ngô ở các tỉnh miền núi phía Bắc, Chính phủ đã ban hành Chương trình giống phù hợp với điều kiện từng vùng, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư nên sẽ triển khai tốt hơn trong thời gian tới phục vụ nhân dân.
Đánh giá về hiệu quả của trồng lúa vụ 3, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết trước đây chỉ là vụ làm thêm. Nhưng gần đây khi rà soát tình trạng nguồn nước cũng như tính tới tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, nên Bộ chủ trương điều chỉnh lại cơ cấu mùa vụ ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Khuyến khích phát triển vụ 3 là vụ gieo cấy ở trên đồng bằng đang nhiều nước, thu hoạch vào cuối vụ mưa, đầu vụ khô. Tuy nhiên, Bộ cũng chỉ đạo các địa phương chỉ làm vụ 3 khi có bờ bao kiên cố. Vụ Thu đông vừa qua, trên tổng số hơn 640.000ha, chỉ có 7.000 ha bị vỡ bờ và mất. Sắp tới sẽ tiến hành củng cố hệ thống bờ bao, áp dụng khoa học kỹ thuật.
Trả lời về vấn đề bảo vệ đất lúa, Bộ trưởng Phát cho biết, đây là vấn đề lớn, đất lúa giảm có nhiều yếu tố, cả tự nhiên và con người. Cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, hạn chế mức tối thiểu tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng, hạn chế lấy đất nông nghiệp chuyển sang phi nông nghiệp.
Theo Bộ trưởng, cây lúa là lợi thế của Việt Nam, đem lại lợi ích cho người nông dân trồng lúa, không dễ gì tìm được cây khác hiệu quả hơn, đây là sự sàng lọc của lịch sử. Đồng bằng sông Cửu Long là vùng trồng lúa nước tốt nhất thế giới, không phải ngẫu nhiên mà ta là nước thứ 2 về xuất khẩu gạo dù diện tích nhỏ. “Nền nông nghiệp chỉ phát triển được khi phát huy những gì là thế mạnh của Việt Nam. Nên gìn giữ mảnh đất mầu mỡ ấy cho con cháu mai sau,” Bộ trưởng nói.
Việc phát triển phát triển khâu chế biến, bảo quản sau thu hoạch, quy hoạch vùng sản xuất lớn và khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp cũng được các đại biểu lưu tâm. Bộ trưởng cho biết, Chính phủ đã ban hành chính sách ưu tiên cho các thành phần đầu tư vào đây nên đề nghị các địa phương tạo điều kiện tối đa. Trong liên kết 4 nhà thì doanh nghiệp phải là đầu tàu. Bộ sẽ rà soát lại và trong tháng 12 sẽ đệ trình lên chính phủ đề xuất mới từng thành phần tham gia mối liên kết này. Chúng ta không thể thành công nếu mạnh tỉnh nào tỉnh đó phát triển.
Xung quanh nội dung chất vấn liên quan đến bảo vệ và phát triển rừng, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết: rừng chỉ phát triển bền vững khi nó mang lại lợi ích chính cho người làm nghề rừng. Do vậy, giải pháp cơ bản nhất là đẩy mạnh giao đất giao rừng cho nông dân. Hiện nay, trong 16 triệu ha chúng ta mới chỉ giao 3 triệu ha rừng cho nông dân. Sắp tới sẽ nâng diện tích này lên mức cao hơn. Bên cạnh đó cũng sẽ hỗ trợ cho người trồng rừng.
Đối với giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai lũ lụt, Bộ trưởng thừa nhận thời gian qua ta chưa đầu tư đúng mức, xây dựng giải pháp hữu hiệu đối phó với các thảm họa thiên nhiên, biến đổi khí hậu. Bộ trưởng cho biết, theo thông tin tôi có được, biến đổi khí hậu là không thể tránh được và Việt Nam sẽ là nước bị ảnh hưởng mạnh trên thế giới. Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ngành, cơ quan chức năng đề xuất các biện pháp.
Chính phủ thông qua chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng kịch bản Biến đổi khí hậu cụ thể, chi tiết. Chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu chỉ có tác dụng khi toàn thể hệ thống chính trị cùng vào cuộc với sự quyết tâm của nhân dân và tuyên truyền, làm cho người dân hiểu rõ những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Chính phủ có chủ trương hỗ trợ cho nhân dân làm nhà chống bão, vượt lũ, không phải sơ tán trong đêm, trong dòng nước lũ. Chính phủ đã giao Bộ xây dựng thực hiện phương án này, chắc sẽ sớm thông qua trong thời gian tới.
Cũng trong phiên trả lời chất vấn này, các Bộ trưởng: Bộ Công Thương, Bộ Tài Chính, Bộ Tài Nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng bổ sung thêm một số nội dung liên qua tới tổng mức đầu tư cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn; một số giải pháp bảo vệ đất lúa, ứng phó với biến đổi khí hậu; triển khai thực hiện Thí điểm bảo hiểm nông nghiệp; các dự án cho các công ty nước ngoài thuê đất trồng rừng…
Phát biểu kết luận phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đánh giá, Bộ trưởng Cao Đức Phát và 4 Bộ trưởng đã trả lời thẳng thắn nghiêm túc và thấy được những vấn đề tồn tại cũng như đưa ra được nhiều giải pháp quan trọng để phát triển toàn diện nền nông nghiệp nước nhà.
Theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, nhiều năm gần đây Đảng và Nhà nước đã tăng cao đầu tư cho nông nghiệp nông thôn. Đây là điều rất đáng mừng. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng hy vọng cuộc trả lời chất vấn hôm nay và các ý kiến của các Bộ trưởng đưa ra cũng như cam kết thực hiện sẽ thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn lên trình độ cao hơn.
Ngày 24/11, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình sẽ trả lời chất vấn./.
Những chất vấn tập trung vào 3 nhóm vấn đề: chính sách đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn; giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai lũ lụt; giữ diện tích trồng lúa 3,8 triệu ha.
Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Thái Học (tỉnh Phú Yên) đề nghị Bộ trưởng Cao Đức Phát đưa ra những giải pháp khắc phục tình trạng các viện nghiên cứu, hệ thống khuyến nông, thú y xa rời thực tế đời sống của người dân.
Về việc này Bộ trưởng Cao Đức Phát thừa nhận mặc dù đã cố gắng nhưng hệ thống các cơ sở nghiên cứu khoa học còn nhiều tồn tại yếu kém, đặc biệt là khâu phục vụ trực tiếp nhu cầu của nông dân. Bộ trưởng cho biết sẽ chỉ đạo các đơn vị phải đổi mới hoạt động sát hơn. “Tôi đã yêu cầu các đơn vị là đừng đem các báo cáo khoa học cho Bộ trưởng mà hãy đem đến bông lúa, trái cây có hàm lượng chất lượng, giá trị cao. Đó là đường hướng chúng tôi tiến hành,” Bộ trưởng nói.
Trước vấn đề làm sao giải quyết việc sản xuất manh mún cũng như bảo hộ hàng nông sản trong nước trước thực trạng nhập khẩu tràn lan như hiện nay mà đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa (thành phố Hồ Chí Minh) đặt ra, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết, Bộ Nông nghiệp và các Bộ, ngành liên quan cũng đã đưa ra những giải pháp phù hợp với cam kết và thông lệ của các tổ chức quốc tế.
Các nước xuất khẩu vào Việt Nam phải thông báo trước năng lực, đặc tính nông sản, trước mắt kiểm soát trên cơ sở xác nhận đó. “Về lâu dài sẽ cử người đến tận nơi kiểm soát tại cơ sở, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và phù hợp với quốc tế,” Bộ trưởng khẳng định.
Theo Bộ trưởng, việc hình thành các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn không phải tự phát mà ngành nông nghiệp đã liên tục rà soát, hướng dẫn nông dân hình thành các vùng trồng cao su, càphê, chè, đầu tư xây dựng hệ thống thủy lợi, hướng dẫn nông dân áp dụng khoa học kỹ thuật. Ngoài việc ban hành các văn bản pháp luật, Bộ đã chỉ đạo quyết liệt xây dựng những tiêu chuẩn kỹ thuật, có kế hoạch điều chỉnh tới gần 1.000 tiêu chuẩn, nhưng vẫn chưa đủ vì các mặt hàng ta có rất nhiều. Bộ sẽ nghiên cứu thêm tiêu chuẩn của quốc tế vì chúng ta đã hội nhập sâu với thế giới.
Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng tiếp thu những ý kiến phản ánh của đại biểu Nguyễn Thị Bé (tỉnh Kiên Giang) và Triệu Là Pham (tỉnh Hà Giang) về việc dân vẫn mua phải giống lúa chất lượng kém cũng như phải nhập khẩu giống lúa, ngô từ các nước khác.
Bộ trưởng cho biết, hàng năm Bộ liên tục công nhận các giống lúa mới và giới thiệu cho nông dân nhưng vẫn chưa cung ứng kịp nên vẫn xảy ra tình trạng người dân mua phải giống chất lượng kém bên ngoài. Để khắc phục tình trạng nhập khẩu giống lúa, ngô ở các tỉnh miền núi phía Bắc, Chính phủ đã ban hành Chương trình giống phù hợp với điều kiện từng vùng, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư nên sẽ triển khai tốt hơn trong thời gian tới phục vụ nhân dân.
Đánh giá về hiệu quả của trồng lúa vụ 3, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết trước đây chỉ là vụ làm thêm. Nhưng gần đây khi rà soát tình trạng nguồn nước cũng như tính tới tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, nên Bộ chủ trương điều chỉnh lại cơ cấu mùa vụ ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Khuyến khích phát triển vụ 3 là vụ gieo cấy ở trên đồng bằng đang nhiều nước, thu hoạch vào cuối vụ mưa, đầu vụ khô. Tuy nhiên, Bộ cũng chỉ đạo các địa phương chỉ làm vụ 3 khi có bờ bao kiên cố. Vụ Thu đông vừa qua, trên tổng số hơn 640.000ha, chỉ có 7.000 ha bị vỡ bờ và mất. Sắp tới sẽ tiến hành củng cố hệ thống bờ bao, áp dụng khoa học kỹ thuật.
Trả lời về vấn đề bảo vệ đất lúa, Bộ trưởng Phát cho biết, đây là vấn đề lớn, đất lúa giảm có nhiều yếu tố, cả tự nhiên và con người. Cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, hạn chế mức tối thiểu tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng, hạn chế lấy đất nông nghiệp chuyển sang phi nông nghiệp.
Theo Bộ trưởng, cây lúa là lợi thế của Việt Nam, đem lại lợi ích cho người nông dân trồng lúa, không dễ gì tìm được cây khác hiệu quả hơn, đây là sự sàng lọc của lịch sử. Đồng bằng sông Cửu Long là vùng trồng lúa nước tốt nhất thế giới, không phải ngẫu nhiên mà ta là nước thứ 2 về xuất khẩu gạo dù diện tích nhỏ. “Nền nông nghiệp chỉ phát triển được khi phát huy những gì là thế mạnh của Việt Nam. Nên gìn giữ mảnh đất mầu mỡ ấy cho con cháu mai sau,” Bộ trưởng nói.
Việc phát triển phát triển khâu chế biến, bảo quản sau thu hoạch, quy hoạch vùng sản xuất lớn và khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp cũng được các đại biểu lưu tâm. Bộ trưởng cho biết, Chính phủ đã ban hành chính sách ưu tiên cho các thành phần đầu tư vào đây nên đề nghị các địa phương tạo điều kiện tối đa. Trong liên kết 4 nhà thì doanh nghiệp phải là đầu tàu. Bộ sẽ rà soát lại và trong tháng 12 sẽ đệ trình lên chính phủ đề xuất mới từng thành phần tham gia mối liên kết này. Chúng ta không thể thành công nếu mạnh tỉnh nào tỉnh đó phát triển.
Xung quanh nội dung chất vấn liên quan đến bảo vệ và phát triển rừng, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết: rừng chỉ phát triển bền vững khi nó mang lại lợi ích chính cho người làm nghề rừng. Do vậy, giải pháp cơ bản nhất là đẩy mạnh giao đất giao rừng cho nông dân. Hiện nay, trong 16 triệu ha chúng ta mới chỉ giao 3 triệu ha rừng cho nông dân. Sắp tới sẽ nâng diện tích này lên mức cao hơn. Bên cạnh đó cũng sẽ hỗ trợ cho người trồng rừng.
Đối với giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai lũ lụt, Bộ trưởng thừa nhận thời gian qua ta chưa đầu tư đúng mức, xây dựng giải pháp hữu hiệu đối phó với các thảm họa thiên nhiên, biến đổi khí hậu. Bộ trưởng cho biết, theo thông tin tôi có được, biến đổi khí hậu là không thể tránh được và Việt Nam sẽ là nước bị ảnh hưởng mạnh trên thế giới. Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ngành, cơ quan chức năng đề xuất các biện pháp.
Chính phủ thông qua chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng kịch bản Biến đổi khí hậu cụ thể, chi tiết. Chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu chỉ có tác dụng khi toàn thể hệ thống chính trị cùng vào cuộc với sự quyết tâm của nhân dân và tuyên truyền, làm cho người dân hiểu rõ những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Chính phủ có chủ trương hỗ trợ cho nhân dân làm nhà chống bão, vượt lũ, không phải sơ tán trong đêm, trong dòng nước lũ. Chính phủ đã giao Bộ xây dựng thực hiện phương án này, chắc sẽ sớm thông qua trong thời gian tới.
Cũng trong phiên trả lời chất vấn này, các Bộ trưởng: Bộ Công Thương, Bộ Tài Chính, Bộ Tài Nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng bổ sung thêm một số nội dung liên qua tới tổng mức đầu tư cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn; một số giải pháp bảo vệ đất lúa, ứng phó với biến đổi khí hậu; triển khai thực hiện Thí điểm bảo hiểm nông nghiệp; các dự án cho các công ty nước ngoài thuê đất trồng rừng…
Phát biểu kết luận phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đánh giá, Bộ trưởng Cao Đức Phát và 4 Bộ trưởng đã trả lời thẳng thắn nghiêm túc và thấy được những vấn đề tồn tại cũng như đưa ra được nhiều giải pháp quan trọng để phát triển toàn diện nền nông nghiệp nước nhà.
Theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, nhiều năm gần đây Đảng và Nhà nước đã tăng cao đầu tư cho nông nghiệp nông thôn. Đây là điều rất đáng mừng. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng hy vọng cuộc trả lời chất vấn hôm nay và các ý kiến của các Bộ trưởng đưa ra cũng như cam kết thực hiện sẽ thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn lên trình độ cao hơn.
Ngày 24/11, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình sẽ trả lời chất vấn./.
Hoàng Tùng-Thu Hà (TTXVN/Vietnam+)
