Sáng 22/3, Quốc hội làm việc tại hội trường, thảo luận về mộtsố nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung mộtsố điều của Bộ Luật Tố tụng dân sự.
Quốc hội đãnghe Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tưpháp của Quốc hội, Lê Thị Thu Ba trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnhlý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự.
Ða số đại biểu Quốc hội tán thành với dự thảo nên có sự tham gia củaViện kiểm sát trong tố tụng dân sự, tuy nhiên việc tham gia ở mức nào,tham gia đến đâu là vấn đề cần làm rõ.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kiểm sát viên thamgia các phiên tòa, phiên họp giải quyết vụ việc dân sự là để thực hiệnchức năng, nhiệm vụ kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt độngxét xử của tòa án nhằm bảo đảm tuân thủ đúng pháp luật trong việc giảiquyết các vụ việc dân sự, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân,lợi ích của nhà nước...
Tuy nhiên, do tính chất của phiên tòa, phiên họpcó khác nhau nên không thể quy định trách nhiệm của kiểm sát viên khitham gia tại mỗi giai đoạn như nhau. Do đó, dự thảo đã được chỉnh lý đểvừa bảo đảm điều kiện để Viện kiểm sát thực hiện đúng chức năng, nhiệmvụ của mình trong tố tụng dân sự, vừa bảo vệ được quyền và lợi ích hợppháp của các bên đương sự phù hợp với từng giai đoạn tố tụng.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, thực tiễn thi hành Bộ luật tố tụng dân sựtrong thời gian qua cho thấy, quy định về sự tham gia của Viện kiểm sáttrong tố tụng dân sự đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa tạo điềukiện cho Viện kiểm sát thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của mình.
Trong khi đó, người dân còn gặp nhiều khó khăn trong việc tự chứng minhđể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước tòa án; thu nhập củađa số người dân còn thấp, chưa thể mời Luật sư bảo vệ quyền lợi chomình. Do vậy, cần quy định viện kiểm sát có thẩm quyền tham gia phiêntòa, phiên họp còn tham gia tất cả hay khi chỉ tham gia khi cần thiết sẽphải căn cứ vào yêu cầu công việc, điều kiện thực tiễn của ngành kiểmsát và tính chất, đối tượng của vụ án dân sự. Việc xác định trường hợpnào là cần thiết thuộc trách nhiệm của Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao.
Theo đại biểu Vũ Duy Hòa (ThanhHóa), cần khôi phục lại quy định Viện Kiểm sát tham gia tất cả cácphiên tòa, phiên họp để thực hiện chức năng, nhiệm vụ có hiệu quả, bảovệ lợi ích của Nhà nước, của tập thể và lợi ích của công dân.
Ðại biểu Hòacho rằng, dân sự là việc của đôi bên nhưng việc tự định đoạt của đôi bênhoặc khi đôi bên không tự thỏa thuận được mà phải do tòa án giải quyếtthì phải đúng với đường lối, chính sách và pháp luật, phù hợp với phongtục, truyền thống và đạo đức xã hội. Vì thế, kiểm sát việc tuân theopháp luật trong giải quyết các vụ việc dân sự là tất yếu khách quan,nhằm đảm bảo pháp chế thống nhất, nhằm kịp thời phát hiện, xử lý vi phạmtrong quá trình giải quyết vụ việc dân sự để đảm bảo lợi ích của Nhànước, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên trong quan hệ dân sự.
Theođại biểu Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn), sự tham gia của đại diện Viện Kiểm sát vào các phiên tòa là cần thiết bởi án dân sự rất phức tạp. Đạibiểu cho rằng cần quy định bắt buộc có sự tham gia của Viện kiểm sát đểđảm bảo quyền lợi cho người dân.
Theo đạibiểu Huỳnh Văn Tiếp (thành phố Cần Thơ), quy định kiểm sát viên tham gia cácphiên tòa, phiên họp giải quyết vụ án dân sự là phù hợp nhằm đảm bảo vàtuân thủ đúng pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân,lợi ích của Nhà nước vì thực tế hiện nay cho thấy có vụ việc giải quyếtthiếu khách quan, vi phạm trong tố tụng Viện kiểm sát không kịp thờikháng nghị theo thẩm quyền do không đủ thông tin.
Các đại biểu Hà CôngLong (Gia Lai), Trần Thế Vượng (Hải Dương) đề nghị cần làm rõ: Viện kiểmsát tham gia tất cả các phiên tòa, phiên họp của Tòa án hay không, haychỉ những việc khi xét thấy cần thiết. Ðại biểu Nguyễn Ngọc Ðào (thành phố HàNội) nhấn mạnh, về lý thuyết, “việc dân sự cốt ở hai bên” nhưng khi đãtố tụng, dứt khoát không thể thiếu sự can dự của nhà nước. Do đó, đạibiểu tán thành sự can dự của Viện kiểm sát với tư cách là cơ quan giữquyền công tố và phải làm rõ việc can dự ấy không làm tổn hại đến lợiích của nhân dân, đặt lợi ích của nhân dân lên đầu chứ không phải đặtmục tiêu là xem xét hoạt động của tòa án.
Không đồng quan điểm với các đại biểu khác, đại biểu Nguyễn Đăng Trừng(Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng dự thảo đưa ra quan điểm dung hòa quy định sựtham gia của Viện kiểm sát trong tố tụng dân sự là chưa phù hợp vớinguyên tắc cơ bản “việc dân sự cốt ở đôi bên,” tức là nguyên tắc tôntrọng quyền tự định đoạt của các bên đương sự; làm ảnh hưởng đến quyềnlợi của một bên đương sự.
Mặt khác, tiếng nói của Viện Kiểm sát là tiếngnói của Nhà nước chứ không phải 2 bên đương sự. Ðại biểu ủng hộ việcgiữ lại quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự hiện hành là Viện kiểm sáttham gia phiên tòa đối với các vụ án dân sự do Tòa án thu thập chứng cứmà đương sự khiếu nại.
Không đồng tình với ý kiến này, đại biểu NguyễnMinh Thuyết cho rằng, Viện Kiểm sát Nhân dân là đại diện của cả nhândân, có trách nhiệm xem xét việc xét xử có đúng pháp luật không và cóbảo vệ được quyền lợi của người dân hay không. Ngay cả trong trường hợpcó tranh chấp giữa 1 cá nhân với 1 tổ chức, 1 cơ quan nhà nước, thậm chítranh chấp liên quan đến tài sản chung, Viện kiểm sát hay Tòa án cũngphải đứng về phía lẽ phải chứ không vì là cơ quan Nhà nước lại xử cho tổchức Nhà nước được mặc dù điều đó là trái.
Quan điểm của đại biểu Nguyễn Văn Phúc (Bình Thuận) là Viện Kiểm sát Nhân dân không tham gia vào các vụ án dân sự, tuy nhiên, có một số vụ ánphải có một vai trò nhất định nào đó của Viện Kiểm sát Nhân dân với tưcách là một cơ quan nhà nước để bảo vệ những bên yếu thế.
Ðồng tình vớiđại biểu Nguyễn Văn Phúc, đại biểu Ngô Minh Hồng (Thành phố Hồ Chí Minh) chorằng vai trò của Viện kiểm sát trong việc giám sát hoạt động tố tụng làcần thiết nhưng ở đây cần phải làm rõ xem là tố tụng hay phát biểu cả vềquan điểm, về nội dung. Theo đại biểu, vai trò của Viện kiểm sát nêndừng ở chỗ xem xét về mặt là cơ quan tố tụng đó có đảm bảo các thủ tụctrình tự, đảm bảo pháp luật về tố tụng hay không?
Theo Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Trần Quốc Vượng, đúng là “việc dânsự cốt ở hai bên” nhưng cũng phải tuân theo pháp luật, đường lối chínhsách và truyền thống pháp lý của dân tộc và quan trọng hơn cả là phải“cốt ở yên dân”, nếu còn để dân kêu nhiều tức dân chưa yên tâm thì phảicó một cơ chế, có một cơ quan được Quốc hội giao cho trách nhiệm là kiểmsoát hoạt động tư pháp. Ông Trần Quốc Vượng cho rằng không nên đưa vàomột cơ chế tùy nghi, mà nên đưa một cơ chế bắt buộc, Viện kiểm sát đãthực hiện sẽ phải thực hiện tất cả các vụ án dân sự. Ðây là việc lớn,việc phải quyết tâm làm vì trách nhiệm của ngành trước Quốc hội, trướcnhân dân.
Kết luận phiên họp, Phó Chủtịch Quốc hội, Uông Chu Lưu cho rằng, việc bổ sung quy định về sự thamgia của Viện kiểm sát trong tố tụng dân sự xuất phát từ nguyên tắc Việnkiểm sát thực hành chức năng công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp màkiểm sát hoạt động tư pháp là nhằm mục đích để bảo vệ pháp luật, để bảovệ pháp chế, bảo vệ quyền, lợi ích của Nhà nước và quyền, lợi ích hợppháp của công dân. Mặt khác, số lượng luật sư chưa đáp ứng được nhu cầucủa công tác tố tụng và nhiều người dân cũng chưa có điều kiện về mặttài chính mời luật sư tham gia để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp củamình trước tòa. Thực tiễn cho thấy thiếu vai trò của Viện kiểm sát sẽkhông đảm bảo được quyền, lợi ích hợp pháp của các bên; tuy nhiên cần cósự phân biệt về mức độ tham gia thế nào ở mỗi giai đoạn tố tụng cần cósự phân biệt./.
Quốc hội đãnghe Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tưpháp của Quốc hội, Lê Thị Thu Ba trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnhlý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự.
Ða số đại biểu Quốc hội tán thành với dự thảo nên có sự tham gia củaViện kiểm sát trong tố tụng dân sự, tuy nhiên việc tham gia ở mức nào,tham gia đến đâu là vấn đề cần làm rõ.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kiểm sát viên thamgia các phiên tòa, phiên họp giải quyết vụ việc dân sự là để thực hiệnchức năng, nhiệm vụ kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt độngxét xử của tòa án nhằm bảo đảm tuân thủ đúng pháp luật trong việc giảiquyết các vụ việc dân sự, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân,lợi ích của nhà nước...
Tuy nhiên, do tính chất của phiên tòa, phiên họpcó khác nhau nên không thể quy định trách nhiệm của kiểm sát viên khitham gia tại mỗi giai đoạn như nhau. Do đó, dự thảo đã được chỉnh lý đểvừa bảo đảm điều kiện để Viện kiểm sát thực hiện đúng chức năng, nhiệmvụ của mình trong tố tụng dân sự, vừa bảo vệ được quyền và lợi ích hợppháp của các bên đương sự phù hợp với từng giai đoạn tố tụng.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, thực tiễn thi hành Bộ luật tố tụng dân sựtrong thời gian qua cho thấy, quy định về sự tham gia của Viện kiểm sáttrong tố tụng dân sự đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa tạo điềukiện cho Viện kiểm sát thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của mình.
Trong khi đó, người dân còn gặp nhiều khó khăn trong việc tự chứng minhđể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước tòa án; thu nhập củađa số người dân còn thấp, chưa thể mời Luật sư bảo vệ quyền lợi chomình. Do vậy, cần quy định viện kiểm sát có thẩm quyền tham gia phiêntòa, phiên họp còn tham gia tất cả hay khi chỉ tham gia khi cần thiết sẽphải căn cứ vào yêu cầu công việc, điều kiện thực tiễn của ngành kiểmsát và tính chất, đối tượng của vụ án dân sự. Việc xác định trường hợpnào là cần thiết thuộc trách nhiệm của Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao.
Theo đại biểu Vũ Duy Hòa (ThanhHóa), cần khôi phục lại quy định Viện Kiểm sát tham gia tất cả cácphiên tòa, phiên họp để thực hiện chức năng, nhiệm vụ có hiệu quả, bảovệ lợi ích của Nhà nước, của tập thể và lợi ích của công dân.
Ðại biểu Hòacho rằng, dân sự là việc của đôi bên nhưng việc tự định đoạt của đôi bênhoặc khi đôi bên không tự thỏa thuận được mà phải do tòa án giải quyếtthì phải đúng với đường lối, chính sách và pháp luật, phù hợp với phongtục, truyền thống và đạo đức xã hội. Vì thế, kiểm sát việc tuân theopháp luật trong giải quyết các vụ việc dân sự là tất yếu khách quan,nhằm đảm bảo pháp chế thống nhất, nhằm kịp thời phát hiện, xử lý vi phạmtrong quá trình giải quyết vụ việc dân sự để đảm bảo lợi ích của Nhànước, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên trong quan hệ dân sự.
Theođại biểu Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn), sự tham gia của đại diện Viện Kiểm sát vào các phiên tòa là cần thiết bởi án dân sự rất phức tạp. Đạibiểu cho rằng cần quy định bắt buộc có sự tham gia của Viện kiểm sát đểđảm bảo quyền lợi cho người dân.
Theo đạibiểu Huỳnh Văn Tiếp (thành phố Cần Thơ), quy định kiểm sát viên tham gia cácphiên tòa, phiên họp giải quyết vụ án dân sự là phù hợp nhằm đảm bảo vàtuân thủ đúng pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân,lợi ích của Nhà nước vì thực tế hiện nay cho thấy có vụ việc giải quyếtthiếu khách quan, vi phạm trong tố tụng Viện kiểm sát không kịp thờikháng nghị theo thẩm quyền do không đủ thông tin.
Các đại biểu Hà CôngLong (Gia Lai), Trần Thế Vượng (Hải Dương) đề nghị cần làm rõ: Viện kiểmsát tham gia tất cả các phiên tòa, phiên họp của Tòa án hay không, haychỉ những việc khi xét thấy cần thiết. Ðại biểu Nguyễn Ngọc Ðào (thành phố HàNội) nhấn mạnh, về lý thuyết, “việc dân sự cốt ở hai bên” nhưng khi đãtố tụng, dứt khoát không thể thiếu sự can dự của nhà nước. Do đó, đạibiểu tán thành sự can dự của Viện kiểm sát với tư cách là cơ quan giữquyền công tố và phải làm rõ việc can dự ấy không làm tổn hại đến lợiích của nhân dân, đặt lợi ích của nhân dân lên đầu chứ không phải đặtmục tiêu là xem xét hoạt động của tòa án.
Không đồng quan điểm với các đại biểu khác, đại biểu Nguyễn Đăng Trừng(Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng dự thảo đưa ra quan điểm dung hòa quy định sựtham gia của Viện kiểm sát trong tố tụng dân sự là chưa phù hợp vớinguyên tắc cơ bản “việc dân sự cốt ở đôi bên,” tức là nguyên tắc tôntrọng quyền tự định đoạt của các bên đương sự; làm ảnh hưởng đến quyềnlợi của một bên đương sự.
Mặt khác, tiếng nói của Viện Kiểm sát là tiếngnói của Nhà nước chứ không phải 2 bên đương sự. Ðại biểu ủng hộ việcgiữ lại quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự hiện hành là Viện kiểm sáttham gia phiên tòa đối với các vụ án dân sự do Tòa án thu thập chứng cứmà đương sự khiếu nại.
Không đồng tình với ý kiến này, đại biểu NguyễnMinh Thuyết cho rằng, Viện Kiểm sát Nhân dân là đại diện của cả nhândân, có trách nhiệm xem xét việc xét xử có đúng pháp luật không và cóbảo vệ được quyền lợi của người dân hay không. Ngay cả trong trường hợpcó tranh chấp giữa 1 cá nhân với 1 tổ chức, 1 cơ quan nhà nước, thậm chítranh chấp liên quan đến tài sản chung, Viện kiểm sát hay Tòa án cũngphải đứng về phía lẽ phải chứ không vì là cơ quan Nhà nước lại xử cho tổchức Nhà nước được mặc dù điều đó là trái.
Quan điểm của đại biểu Nguyễn Văn Phúc (Bình Thuận) là Viện Kiểm sát Nhân dân không tham gia vào các vụ án dân sự, tuy nhiên, có một số vụ ánphải có một vai trò nhất định nào đó của Viện Kiểm sát Nhân dân với tưcách là một cơ quan nhà nước để bảo vệ những bên yếu thế.
Ðồng tình vớiđại biểu Nguyễn Văn Phúc, đại biểu Ngô Minh Hồng (Thành phố Hồ Chí Minh) chorằng vai trò của Viện kiểm sát trong việc giám sát hoạt động tố tụng làcần thiết nhưng ở đây cần phải làm rõ xem là tố tụng hay phát biểu cả vềquan điểm, về nội dung. Theo đại biểu, vai trò của Viện kiểm sát nêndừng ở chỗ xem xét về mặt là cơ quan tố tụng đó có đảm bảo các thủ tụctrình tự, đảm bảo pháp luật về tố tụng hay không?
Theo Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Trần Quốc Vượng, đúng là “việc dânsự cốt ở hai bên” nhưng cũng phải tuân theo pháp luật, đường lối chínhsách và truyền thống pháp lý của dân tộc và quan trọng hơn cả là phải“cốt ở yên dân”, nếu còn để dân kêu nhiều tức dân chưa yên tâm thì phảicó một cơ chế, có một cơ quan được Quốc hội giao cho trách nhiệm là kiểmsoát hoạt động tư pháp. Ông Trần Quốc Vượng cho rằng không nên đưa vàomột cơ chế tùy nghi, mà nên đưa một cơ chế bắt buộc, Viện kiểm sát đãthực hiện sẽ phải thực hiện tất cả các vụ án dân sự. Ðây là việc lớn,việc phải quyết tâm làm vì trách nhiệm của ngành trước Quốc hội, trướcnhân dân.
Kết luận phiên họp, Phó Chủtịch Quốc hội, Uông Chu Lưu cho rằng, việc bổ sung quy định về sự thamgia của Viện kiểm sát trong tố tụng dân sự xuất phát từ nguyên tắc Việnkiểm sát thực hành chức năng công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp màkiểm sát hoạt động tư pháp là nhằm mục đích để bảo vệ pháp luật, để bảovệ pháp chế, bảo vệ quyền, lợi ích của Nhà nước và quyền, lợi ích hợppháp của công dân. Mặt khác, số lượng luật sư chưa đáp ứng được nhu cầucủa công tác tố tụng và nhiều người dân cũng chưa có điều kiện về mặttài chính mời luật sư tham gia để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp củamình trước tòa. Thực tiễn cho thấy thiếu vai trò của Viện kiểm sát sẽkhông đảm bảo được quyền, lợi ích hợp pháp của các bên; tuy nhiên cần cósự phân biệt về mức độ tham gia thế nào ở mỗi giai đoạn tố tụng cần cósự phân biệt./.
Thanh Hòa (TTXVN/Vietnam+)
