ESG là viết tắt của Environment (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị). Đây là bộ ba tiêu chuẩn được sử dụng để đo lường mức độ phát triển bền vững và tác động của doanh nghiệp đến cộng đồng.
Tuy ESG là xu hướng bắt buộc và ngành ngân hàng cần tiên phong để thực hiện nhưng hiện việc thực hành ESG trong tài chính, ngân hàng vẫn còn nhiều khó khăn. Đây cũng là nội dung chính được đưa ra tại tọa đàm "Thúc đẩy thực hành ESG trong ngành ngân hàng" do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 25/7, tại Hà Nội.
47 tổ chức tín dụng với gần 640.000 tỷ đồng dư nợ tín dụng xanh
Phát biểu khai mạc tọa đàm, bà Hoàng Thanh Nhàn-Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng cho biết Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về môi trường, xã hội và chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế, đời sống người dân.
Theo nghiên cứu của Tổ chức DARA International, Việt Nam là quốc gia có thể chịu tổn thất khoảng 15 tỷ USD/năm do biến đổi khí hậu, tương đương khoảng 5% GDP.
"Với vai trò trung gian tài chính, cung ứng vốn cho nền kinh tế, ngày càng nhiều ngân hàng và các tổ chức tài chính tại Việt Nam áp dụng ESG vào hoạt động thực tiễn để hướng tới thông điệp chung tay vì sự phát triển bền vững. Đây được xem là giải pháp mang đến nhiều lợi ích cho nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, cũng như nâng cao uy tín, vị thế của mình cả trong nước và quốc tế," bà Nhàn cho hay.
Tín dụng Xanh đóng vai trò quan trọng giúp doanh nghiệp phát triển bền vững
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, đã có trên 60% các ngân hàng thương mại có tỷ trọng cho vay Tín dụng Xanh; đặc biệt có khoảng 30% các ngân hàng có dư nợ Tín dụng Xanh lên đến 1.000 tỷ đồng.
Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng-Ngân hàng Nhà nước, cho biết hiện có 47 tổ chức tín dụng báo cáo phát sinh dư nợ tín dụng xanh đạt gần 640.000 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 4,6% tổng dư nợ nền kinh tế. Có tới 80% đến 90% các ngân hàng đã áp dụng một phần hoặc toàn bộ ESG trong hoạt động. Gần 50% các ngân hàng khác thành lập bộ phận quản trị rủi ro cho vay vốn tín dụng bảo vệ môi trường. Không ít tổ chức tín dụng đã công bố báo cáo riêng về Phát triển bền vững. Đáng chú ý, số dự án/khách hàng đã cấp tín dụng được thực hiện quản lý rủi ro môi trường đạt 110.371 dự án/khách hàng với số dư nợ được quản lý rủi ro về môi trường là 991.378 tỷ đồng.
“Hầu hết các tổ chức tín dụng đã tích hợp quản lý rủi ro môi trường vào quy trình cấp tín dụng và quản lý rủi ro hiện hành, có 35 tổ chức tín dụng đã ban hành Quy định quản lý rủi ro môi trường riêng biệt,” bà Tùng cho biết.
Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho hay các tổ chức tín dụng ngày càng quan tâm phát triển bộ phận quản lý rủi ro môi trường. Có 11 tổ chức tín dụng thành lập bộ phận quản lý môi trường xã hội riêng, hoặc tiểu ban phát triển bền vững. Một số tổ chức tín dụng, bộ phận quản lý rủi ro môi trường xã hội có thể tham gia vào quá trình tái thẩm định đối với các khoản vay của dự án có rủi ro môi trường ở mức trung bình và cao.
Tiến sỹ Phạm Minh Tú - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng cho biết hàng năm Viện Chiến lược Ngân hàng đều thực hiện kiểm tra các tổ chức tín dụng về tiến độ triển khai ESG. Ông thừa nhận các tiêu chí, bộ tiêu chuẩn để áp dụng ESG "rất khủng khiếp," bao gồm nhiều khía cạnh, nhiều tiêu chí, nhiều con số tính toán.
"Theo tôi được biết, hầu hết các ngân hàng không tự triển khai ESG, thay vào đó các ngân hàng sẽ thuê các nhà tư vấn (thường là big 4 kiểm toán) thực hiện khảo sát và hỗ trợ ngân hàng đưa ra được lộ trình cũng như tư vấn rất cụ thể các tiêu chí. Có những ngân hàng, riêng gói tư vấn lên tới hàng triệu USD," ông Tú cho hay.
Khó khăn về cơ chế, nguồn lực
Phát biểu tại tọa đàm, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thu Hà - Giám đốc Trường đào tạo cán bộ, Phó trưởng ban chỉ đạo ESG Agribank cho biết tín dụng xanh tại Agribank đã có mức tăng trưởng tới 350% so với năm 2018. Tuy nhiên, thời gian gần đây tốc độ tăng trưởng không được như mong muốn bởi nhiều nguyên nhân. Trong số đó, tiêu chí cho vay xanh và danh mục xanh theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường chưa được ban hành. Bên cạnh đó, việc lựa chọn khách hàng "xanh" cũng gặp khó khăn, vướng mắc.
"Agribank dành gói 50.000 tỷ đồng từ 2017 đến nay với lãi suất giảm 0,5%-1,5%, nhưng dư nợ không cao vì chuyển đổi xanh của khách hàng gặp nhiều khó khan," bà Hà nói.
Do đó, Agribank đề xuất Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm ban hành danh mục tín dụng xanh, tiêu chí xanh để doanh nghiệp và bản thân ngân hàng dễ dàng lựa chọn các dự án cũng như các doanh nghiệp chuyển đổi xanh.
Ngoài ra, cần có chính sách ưu đãi về thuế cho các doanh nghiệp, ngân hàng triển khai ESG. Cũng theo bà Hà, nguồn vốn hiện nay cho vay xanh của ngân hàng là nguồn vốn thương mại thông thường, huy động từ dân cư và không có nguồn vốn tài trợ nào từ các tổ chức quốc tế hay Chính phủ để cho vay hỗ trợ cho doanh nghiệp. Đây cũng là khó khăn đối với các tổ chức cho vay.
Về phía cơ quan quản lý, bà Phạm Thị Thanh Tùng cho hay tuy ESG là xu hướng bắt buộc và ngành ngân hàng cần tiên phong để thực hiện nhưng hiện việc thực hành ESG trong tài chính, ngân hàng vẫn còn nhiều khó khăn. Cụ thể, một điều bắt buộc là các quy định và hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan quản lý về ESG còn chưa được hoàn thiện nên hầu hết các ngân hàng chưa xây dựng khung chiến lược và lộ trình thực hành ESG. Chỉ một số ít ngân hàng đã bắt đầu thiết lập hệ thống quản lý rủi ro môi trường - xã hội, hay lồng ghép kết hợp đánh giá rủi ro ESG trong hoạt động cấp tín dụng.
Ngoài ra, sự mới mẻ về khái niệm ESG là nhân tố khiến công tác quản trị ESG gặp nhiều vướng mắc đối với cả khách hàng là doanh nghiệp và các tổ chức tín dụng. Đặc biệt, để nâng cao hiệu quả thực hành ESG trong hoạt động ngân hàng, đòi hỏi phải có sự hợp tác và thiện chí từ cả ngân hàng và khách hàng doanh nghiệp. Tuy nhiên, năng lực quản trị và tầm nhìn chiến lược về ESG của các doanh nghiệp (đặc biệt là doanhg nghiệp vừa và nhỏ) là rào cản lớn, khiến cho quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh bền vững và thực hành ESG tại Việt Nam gặp nhiều khó khăn vướng mắc.
“Đặc biệt, năng lực quản trị và tầm nhìn chiến lược về ESG của các doanh nghiệp (nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa) cũng là rào cản lớn, khiến cho quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh bền vững và thực hành ESG tại Việt Nam gặp nhiều khó khăn, tác động đến hiệu quả hoạt động cấp tín dụng, quản lý rủi ro của tổ chức tín dụng,” bà Tùng nhấn mạnh.
Bà Tùng cho biết trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện khuôn khổ pháp lý nhằm tăng cường quản lý rủi ro môi trường, xã hội và rủi ro khí hậu trong hoạt động cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng. Hướng dẫn các tổ chức tín dụng cấp tín dụng xanh, báo cáo thống kê hoạt động tín dụng đối với Danh mục phân loại xanh quốc gia. Chỉ đạo các tổ chức tín dụng tập trung nguồn lực để tài trợ vốn cho các ngành, lĩnh vực kinh tế xanh, các dự án thân thiện với môi trường, các dự án mô hình kinh tế góp phần thực hiện các yêu cầu về đổi mới mô hình tăng trưởng quốc gia, phát thải thấp./.
