Theo ông Phạm Xuân Thăng, Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Hải Dương, cần tăng cường và xác định rõ nét hơn nữa vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong nhiệm vụ phát huy dân chủ xã hội và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Ông Phạm Xuân Thăng cho rằng trong Dự thảo Cương lĩnh, tại phần IV “Hệ thống chính trị và vai trò lãnh đạo của Đảng,” những nội dung về dân chủ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân tiếp tục được bổ sung những quan điểm mới, thể hiện sự phát triển tư duy, nhận thức của Đảng qua mỗi giai đoạn, mỗi kỳ đại hội phù hợp với sự phát triển của thời đại, của thực tiễn cuộc sống.
Dự thảo Cương lĩnh chỉ rõ “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể nhân dân có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, chăm lo lợi ích của các đoàn viên, hội viên; thực hiện dân chủ và xây dựng xã hội giàu mạnh...," nội dung này đã kế thừa và tiếp tục khẳng định vai trò, vị thế, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong hệ thống chính trị.
Qua nghiên cứu Dự thảo Cương lĩnh, ông Thăng đề nghị cần xác định rõ nét hơn nữa vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong nhiệm vụ phát huy dân chủ xã hội và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Cụ thể, tại mục 9 trang 14 dòng thứ 11 từ dưới lên, ông Thăng đề nghị nên bỏ cụm từ “do nhân dân bầu ra,” sau cụm từ “Nhà nước” và bổ sung thêm cụm từ Mặt trận Tổ quốc sau từ Nhà nước, như vậy sau khi sửa sẽ là “Dân chủ phải được thực hiện trong thực tế cuộc sống ở mỗi cấp, trên tất cả các lĩnh vực thông qua hoạt động của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các hình thức dân chủ trực tiếp...”
Ông Thăng phân tích đề xuất trên xuất phát từ một số lý do. Thứ nhất, trong cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ. Quyền làm chủ của nhân dân được thông qua hình thức dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp, đối với hình thức dân chủ đại diện đó chính là vai trò của Nhà nước của dân, do dân, vì dân thông qua việc bầu cử các đại biểu dân cử để thành lập bộ máy Nhà nước và thực thi quyền lực Nhà nước do nhân dân ủy nhiệm.
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X cũng đã ghi rõ: “Nhân dân vừa thực hiện quyền làm chủ trực tiếp vừa thực hiện quyền dân chủ thông qua đại diện là các cơ quan Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân.”
Thứ hai, ở Việt Nam thực chất nền dân chủ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang xây dựng là sự tham gia một cách thực sự bình đẳng, ngày càng rộng rãi của các tầng lớp nhân dân vào công việc quản lý Nhà nước và xã hội. Dân chủ chính là hình thái tồn tại của Nhà nước. Muốn xây dựng Nhà nước, muốn phát huy dân chủ của nhân dân thì phải đảm bảo cho Nhà nước, cho nền dân chủ có một nền móng thật vững chắc. Nền móng đó không có gì khác hơn là khối đại đoàn kết toàn dân tộc, lấy liên minh giữa giai cấp công nhân với nông dân và đội ngũ trí thức làm nòng cốt do Đảng lãnh đạo.
Nhân dân đứng ở vị trí trung tâm, vừa là chủ thể và cũng chính là người được thụ hưởng quyền dân chủ theo đúng tư tưởng của Bác “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền hạn đều của dân... nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân.”
Do vậy, vấn đề đặt ra là làm thế nào để phát huy tốt hơn nữa vai trò, vị thế làm chủ của nhân dân, tiềm năng và sức mạnh to lớn của nhân dân.
Lý luận và thực tiễn đã cho thấy cái gốc của vấn đề chính là việc phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa. Muốn xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trước hết dân chủ phải đặt lên hàng đầu, dân chủ vừa phải là mục tiêu, vừa là động lực cho mọi hoạt động của Nhà nước. Muốn có đoàn kết thực sự thì phải có dân chủ thực sự. Dân chủ càng cao thì đoàn kết sẽ càng được đảm bảo vững chắc, có dân chủ thực sự thì mới tạo ra đồng thuận trong Đảng và trong toàn xã hội, có đồng thuận thống nhất cao thì mới có thể xây dựng được khối đoàn kết vững chắc toàn dân tộc, khi đó mới tạo nên được sức mạnh “dời non, lấp bể” của nhân dân để cùng kiến tạo nên một xã hội tốt đẹp hơn, xã hội xã hội chủ nghĩa.
Một trong các phương hướng cơ bản được nêu trong Dự thảo Cương lĩnh năm 2011 cũng đã nêu rõ “Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố và mở rộng Mặt trận dân tộc thống nhất.”
Thứ ba, thực tiễn trong cả nước và ở tỉnh Hải Dương những năm qua đã minh chứng một cách sinh động vai trò ngày càng quan trọng của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong phát huy dân chủ xã hội, tham gia xây dựng Nhà nước và chính quyền nhân dân thông qua các hoạt động đã trở thành nề nếp và ngày càng được nâng cao về chất lượng.
Thứ tư, công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân đòi hỏi bên cạnh việc phải đảm bảo tất cả quyền lực thuộc về nhân dân, tạo ra được một cơ chế tổ chức và thực hiện quyền lực của nhân dân, thì đồng thời phải kiểm soát chặt chẽ bộ máy quyền lực, tránh sự lạm dụng, tha hóa quyền lực. Đó chính là sự kiểm soát của nhân dân, thông qua việc thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc.
Hiện nay, trước yêu cầu đổi mới hệ thống chính trị, đặc biệt là đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và quản lý Nhà nước đòi hỏi phải có sự tham gia rộng rãi của Mặt trận, các đoàn thể nhân dân và sự tham gia trực tiếp của nhân dân vào quá trình hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Chính vì vậy, nhiệm vụ giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận ngày càng có vị trí và tầm quan trọng cao hơn.
Trong Dự thảo Cương lĩnh có nêu “Đảng, Nhà nước có cơ chế, chính sách tạo điều kiện để Mặt trận và các đoàn thể nhân dân hoạt động có hiệu quả, thực hiện vai trò giám sát và phản biện xã hội”./.
Ông Phạm Xuân Thăng cho rằng trong Dự thảo Cương lĩnh, tại phần IV “Hệ thống chính trị và vai trò lãnh đạo của Đảng,” những nội dung về dân chủ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân tiếp tục được bổ sung những quan điểm mới, thể hiện sự phát triển tư duy, nhận thức của Đảng qua mỗi giai đoạn, mỗi kỳ đại hội phù hợp với sự phát triển của thời đại, của thực tiễn cuộc sống.
Dự thảo Cương lĩnh chỉ rõ “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể nhân dân có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, chăm lo lợi ích của các đoàn viên, hội viên; thực hiện dân chủ và xây dựng xã hội giàu mạnh...," nội dung này đã kế thừa và tiếp tục khẳng định vai trò, vị thế, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong hệ thống chính trị.
Qua nghiên cứu Dự thảo Cương lĩnh, ông Thăng đề nghị cần xác định rõ nét hơn nữa vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong nhiệm vụ phát huy dân chủ xã hội và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Cụ thể, tại mục 9 trang 14 dòng thứ 11 từ dưới lên, ông Thăng đề nghị nên bỏ cụm từ “do nhân dân bầu ra,” sau cụm từ “Nhà nước” và bổ sung thêm cụm từ Mặt trận Tổ quốc sau từ Nhà nước, như vậy sau khi sửa sẽ là “Dân chủ phải được thực hiện trong thực tế cuộc sống ở mỗi cấp, trên tất cả các lĩnh vực thông qua hoạt động của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các hình thức dân chủ trực tiếp...”
Ông Thăng phân tích đề xuất trên xuất phát từ một số lý do. Thứ nhất, trong cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ. Quyền làm chủ của nhân dân được thông qua hình thức dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp, đối với hình thức dân chủ đại diện đó chính là vai trò của Nhà nước của dân, do dân, vì dân thông qua việc bầu cử các đại biểu dân cử để thành lập bộ máy Nhà nước và thực thi quyền lực Nhà nước do nhân dân ủy nhiệm.
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X cũng đã ghi rõ: “Nhân dân vừa thực hiện quyền làm chủ trực tiếp vừa thực hiện quyền dân chủ thông qua đại diện là các cơ quan Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân.”
Thứ hai, ở Việt Nam thực chất nền dân chủ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang xây dựng là sự tham gia một cách thực sự bình đẳng, ngày càng rộng rãi của các tầng lớp nhân dân vào công việc quản lý Nhà nước và xã hội. Dân chủ chính là hình thái tồn tại của Nhà nước. Muốn xây dựng Nhà nước, muốn phát huy dân chủ của nhân dân thì phải đảm bảo cho Nhà nước, cho nền dân chủ có một nền móng thật vững chắc. Nền móng đó không có gì khác hơn là khối đại đoàn kết toàn dân tộc, lấy liên minh giữa giai cấp công nhân với nông dân và đội ngũ trí thức làm nòng cốt do Đảng lãnh đạo.
Nhân dân đứng ở vị trí trung tâm, vừa là chủ thể và cũng chính là người được thụ hưởng quyền dân chủ theo đúng tư tưởng của Bác “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền hạn đều của dân... nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân.”
Do vậy, vấn đề đặt ra là làm thế nào để phát huy tốt hơn nữa vai trò, vị thế làm chủ của nhân dân, tiềm năng và sức mạnh to lớn của nhân dân.
Lý luận và thực tiễn đã cho thấy cái gốc của vấn đề chính là việc phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa. Muốn xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trước hết dân chủ phải đặt lên hàng đầu, dân chủ vừa phải là mục tiêu, vừa là động lực cho mọi hoạt động của Nhà nước. Muốn có đoàn kết thực sự thì phải có dân chủ thực sự. Dân chủ càng cao thì đoàn kết sẽ càng được đảm bảo vững chắc, có dân chủ thực sự thì mới tạo ra đồng thuận trong Đảng và trong toàn xã hội, có đồng thuận thống nhất cao thì mới có thể xây dựng được khối đoàn kết vững chắc toàn dân tộc, khi đó mới tạo nên được sức mạnh “dời non, lấp bể” của nhân dân để cùng kiến tạo nên một xã hội tốt đẹp hơn, xã hội xã hội chủ nghĩa.
Một trong các phương hướng cơ bản được nêu trong Dự thảo Cương lĩnh năm 2011 cũng đã nêu rõ “Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố và mở rộng Mặt trận dân tộc thống nhất.”
Thứ ba, thực tiễn trong cả nước và ở tỉnh Hải Dương những năm qua đã minh chứng một cách sinh động vai trò ngày càng quan trọng của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong phát huy dân chủ xã hội, tham gia xây dựng Nhà nước và chính quyền nhân dân thông qua các hoạt động đã trở thành nề nếp và ngày càng được nâng cao về chất lượng.
Thứ tư, công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân đòi hỏi bên cạnh việc phải đảm bảo tất cả quyền lực thuộc về nhân dân, tạo ra được một cơ chế tổ chức và thực hiện quyền lực của nhân dân, thì đồng thời phải kiểm soát chặt chẽ bộ máy quyền lực, tránh sự lạm dụng, tha hóa quyền lực. Đó chính là sự kiểm soát của nhân dân, thông qua việc thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc.
Hiện nay, trước yêu cầu đổi mới hệ thống chính trị, đặc biệt là đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và quản lý Nhà nước đòi hỏi phải có sự tham gia rộng rãi của Mặt trận, các đoàn thể nhân dân và sự tham gia trực tiếp của nhân dân vào quá trình hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Chính vì vậy, nhiệm vụ giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận ngày càng có vị trí và tầm quan trọng cao hơn.
Trong Dự thảo Cương lĩnh có nêu “Đảng, Nhà nước có cơ chế, chính sách tạo điều kiện để Mặt trận và các đoàn thể nhân dân hoạt động có hiệu quả, thực hiện vai trò giám sát và phản biện xã hội”./.
Trần Tiến Duẩn (TTXVN/Vietnam+)
