Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh Trương Trọng Nghĩa phát biểu ý kiến. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) Tái cơ cấu nông nghiệp để tạo động lực cho nông nghiệp phát triển tương xứng với tiềm năng là vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm, cho ý kiến trong phiên thảo luận về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2016, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2017, tại Kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XIV, vào sáng 3/11.
Ý kiến nhiều đại biểu cho rằng với sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương, ngành nông nghiệp của đất nước đã có sự chuyển biến đáng kể, cơ cấu sản xuất nông nghiệp chuyển dịch theo hướng gia tăng những sản phẩm có giá trị, mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa, nhiều mô hình liên kết sản xuất trong nông nghiệp đã được hình thành và phát huy hiệu quả.
Sau hơn 2 năm thực hiện, Đề án tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp đã đạt được hiệu quả bước đầu. Tuy vậy, đời sống của gần 70% cư dân nông thôn còn rất nhiều khó khăn, dư địa của ngành nông nghiệp rất lớn nhưng chưa thấy động lực cho phát triển nông nghiệp.
Để phát triển nông nghiệp có rất nhiều việc phải làm, từ công tác quy hoạch đất đai, quy hoạch thủy lợi, giao thông đến quy hoạch nội bộ trong ngành trên từng lĩnh vực đến việc ứng dụng khoa học công nghệ tổ chức sản xuất, nhân lực, chế biến, thị trường, quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện.
Đại biểu Nguyễn Thị Thanh (Ninh Bình) nhận định: Hiện, sản xuất nông nghiệp còn sử dụng nhiều yếu tố đầu vào như tài nguyên đất, nước, nhân công, việc sử dụng nhiều phân bón, hóa chất khác tác động xấu đến môi trường, giảm sức cạnh tranh của sản phẩm. Chưa bao giờ môi trường nông thôn, vệ sinh an toàn thực phẩm lại trở thành vấn đề nóng, bức xúc như hiện nay.
Để phát triển nông nghiệp xanh và bền vững, đại biểu đề nghị cần đổi mới tư duy phát triển nông nghiệp theo hướng tăng giá trị, giảm đầu vào, quan tâm đến bảo quản sau thu hoạch, chế biến, thương hiệu, coi trọng giá trị dinh dưỡng và yếu tố thực phẩm chức năng từ các sản phẩm nông nghiệp.
Về cơ chế chính sách, theo đại biểu, Chính phủ cần tổng kết, nghiên cứu đưa ra những chính sách mới tạo động lực cho phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng ưu tiên, đào tạo nhân lực, ứng dụng mạnh mẽ khoa học, công nghệ, tiếp thu kinh nghiệm thành công của một số mô hình sản xuất có hiệu quả trong nông nghiệp. Đồng thời, cần có chính sách quan tâm, hỗ trợ sản phẩm đầu ra có lợi thế quốc gia, lợi thế địa phương, có yếu tố thị trường, có giá trị kinh tế cao, giảm yếu tố đầu vào.
Ở những địa phương vùng sâu, vùng xa, cần áp dụng cơ chế thuế phí ở mức thấp nhất hoặc miễn, đặc biệt là các chính sách về đất đai. Đây là điểm nghẽn trong phát triển kinh tế nông nghiệp.
Đại biểu Nguyễn Thị Thanh phân tích: Việc tích tụ tập trung ruộng đất đã, đang diễn ra với nhiều hình thức, bước đi khá đa dạng. Mặc dù quá trình tích tụ, tập trung đang diễn ra đúng hướng nhưng thiếu những định hướng và hành lang pháp lý của Nhà nước, do vậy tình trạng sản xuất manh mún vẫn còn phổ biến trong nông thôn. Điều này hạn chế thực hiện cơ giới hóa, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ cũng như phát huy lợi thế nền kinh tế hàng hóa trong nông nghiệp.
Để thúc đẩy quá trình này, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn nói chung, chính sách tích tụ, tập trung ruộng đất nói riêng.
Điều quan trọng là để chính cán bộ và người dân thấy được sự cần thiết, lợi ích của tích tụ ruộng đất trong hoạt động sản xuất kinh doanh.
Theo đó, Nhà nước cần có cơ chế động viên, hướng dẫn cách làm ăn có hiệu quả qua tích tụ tập trung ruộng đất; gắn quá trình tập trung ruộng đất với cơ cấu lại nền kinh tế, cơ cấu lại lao động ở từng địa phương, lĩnh vực trên phạm vi cả nước, trên cơ sở đó giải quyết được việc làm cho lao động dôi dư, nâng cao năng suất lao động; xây dựng các chính sách phù hợp trong thị trường chuyển nhượng, cho thuê đất, tạo hành lang pháp lý về đất đai với thủ tục đơn giản, thuận lợi, chi phí thấp, đại biểu Thanh nêu rõ.
Quan tâm đến vai trò của doanh nghiệp, đại biểu Thanh nêu rõ: Khi thị trường là động lực của sản xuất hàng hóa, doanh nghiệp là trụ cột, là hạt nhân của sản xuất. Từ sự tham gia của doanh nghiệp sẽ thu hút được nguồn lực đầu tư của xã hội, gắn kết được các viện nghiên cứu và các nhà khoa học, các tổ chức sản xuất, khoa học công nghệ mới sản xuất có hiệu quả.
Đại biểu đề nghị Đảng, Nhà nước cần đổi mới tư duy trong chương trình hành động về nông nghiệp, nông thôn, trong đó, Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, doanh nghiệp là trung tâm, khoa học là đồng hành, nông dân là chủ thể, phát triển và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp.
Theo đó, đầu tư vào sản xuất, hỗ trợ nông dân theo mô hình hợp tác công tư; sửa đổi một số văn bản quy phạm pháp luật để khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân và cá nhân có điều kiện đầu tư vào nông nghiệp, tạo dựng mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, tiếp thị, tạo sự bứt phá cho phát triển nông nghiệp.
Cần đầu tư thỏa đáng cho phát triển nông nghiệp và điều quan trọng là phải thay đổi cách thức đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là cơ sở hạ tầng thủy lợi đảm bảo hiệu quả, phù hợp với từng công trình, từng địa phương.
Thời gian qua, sự lãng phí, thất thoát của các dự án, nhất là các dự án về nạo vét sông, ngòi, kênh, mương, xây dựng nội đồng, trong đó tiêu chuẩn, quy chuẩn định mức kỹ thuật, công tác kiểm tra, giám sát, tư vấn đầu tư... còn nhiều bất cập là nguyên nhân chung cho việc thất thoát, lãng phí, tham nhũng, gây nợ đọng lớn trong xây dựng cơ bản, cần có giải pháp sửa đổi, khắc phục ngay trong thời gian tới, đại biểu Thanh nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, các đại biểu Nguyễn Văn Thể (Sóc Trăng), Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu), Trần Đình Gia (Hà Tĩnh), Đoàn Văn Việt (Lâm Đồng), Triệu Tài Vinh (Hà Giang) cho rằng cần tiếp tục đẩy mạnh phát triển nông nghiệp; trong đó, cần tập trung ứng dụng khoa học công nghệ, nhất là công nghệ sinh học vào lĩnh vực nông nghiệp; có cơ chế chính sách thu hút các doanh nghiệp đầu tư; đẩy mạnh phát triển các mô hình hợp tác xã, tổ hợp tác nông nghiệp kiểu mới để tiêu thụ sản phẩm cho nông dân; kiểm soát chặt chẽ các chất hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật để tạo nên nền nông nghiệp sạch...
Theo đại biểu Đoàn Văn Việt, bên cạnh sự chủ động của các doanh nghiệp, hợp tác xã, chính quyền các địa phương, Chính phủ cần xây dựng các cơ chế, chính sách, lộ trình cụ thể để hỗ trợ, xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản tại thị trường trong nước và quốc tế; nghiên cứu các chính sách để khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức tín dụng cho vay trong lĩnh vực nông nghiệp; xây dựng liên kết, gắn kết giữa nhà nông, nhà khoa học, doanh nghiệp trong việc cung cấp kịp thời và hiệu quả, đặc biệt là về giống.
Đồng thời, do điều kiện hạn hán thường xuyên xảy ra do biến đổi khí hậu, cần quan tâm đầu tư hạ tầng thủy lợi; tăng nguồn vốn cho đầu tư nâng cấp các hồ đập, cần có chính sách hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp trong việc làm hồ, đập thủy lợi nhỏ và có chính sách tín dụng cho vay vốn để thay đổi công nghệ tưới tiết kiệm như tưới nhỏ giọt, tưới phun. Đây là giải pháp quan trọng trong tình hình khô hạn trong thời gian vừa qua./.
