Sáng 25/10, Quốc hội thảo luận toàn thể tại Hộitrường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Tố cáo.
Dự án Luật Tố cáo đã đượctrình Quốc hội khóa XII thảo luận, cho ý kiến. Trên cơ sở ý kiến của cácvị đại biểu Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã đượcchỉnh lý, hoàn thiện để trình Quốc hội khóa XIII xem xét, thông qua tạikỳ họp này.
Các nội dung chính được tiếp thu, chỉnh lý là về phạm viđiều chỉnh; chủ thể tố cáo; quyền và nghĩa vụ của người tố cáo, người bịtố cáo và người giải quyết tố cáo; hình thức tố cáo; tố cáo tiếp; bảovệ người tố cáo; giám sát công tác giải quyết tố cáo; trách nhiệm củacác cơ quan thông tin, báo chí. Trong đó, công tác bảo vệ người tố cáovà hình thức tố cáo là những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm.
Cần có cơ chế hữu hiệu bảo vệ người tố cáo
Một số đại biểu cho rằng, quy định về việc bảovệ người tố cáo trong dự thảo còn chung chung, cần cụ thể hơn để cóthể thực hiện trên thực tế.
Theo đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận),bảo vệ người tố cáo là một chế định mới nhưng vẫn thiên về hình thức màchưa có những biện pháp thực sự hữu hiệu.
Ví dụ như các quy định đượcbảo đảm vị trí công tác, không bị phân biệt đối xử về việc làm dưới mọihình thức; không bị phân biệt đối xử trong việc thực hiện các quyền,nghĩa vụ của công dân tại nơi cư trú... trong thực tế khó thực hiện vìkhông cụ thể, khó xác định mức độ như thế nào là “không phân biệt đốixử.”
Về cơ chế bảo vệ bí mật thông tin về người tố cáo, đại biểu chorằng, nhiều người muốn giữ bí mật nhưng cũng có người muốn công khaiviệc tố cáo, có nên đặt vấn đề giữ bí mật thông tin trong Luật hay không? Theo đại biểu, danh tính của người tố cáo được công khai sẽ tạo thuậnlợi nhiều cho việc giải quyết đồng thời tránh việc lợi dụng tố cáo.
Đại biểu Lê Thị Nguyệt (Vĩnh Phúc) nhấn mạnh sự cần thiếtphải có những biện pháp bảo vệ hữu hiệu bởi thực tế, người tố cáo có thểbị trả thù, trù dập, gây ảnh hưởng về sức khỏe, nhân phẩm và tính mạng.
Đại biểu Bùi Mạnh Hùng (Bình Phước) cho rằng, cần quy định người giảiquyết tố cáo có trách nhiệm yêu cầu các cơ quan chức năng áp dụng cácbiện pháp bảo vệ người tố cáo.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng)nhận định, công tác bảo vệ người tố cáo hết sức khó khăn, phức tạp, cầncó cơ chế hữu hiệu, coi đây là nghĩa vụ của cơ quan Nhà nước có thẩmquyền. Đại biểu đề nghị việc bảo vệ phải được quy định ngay trong luậtcho dù người tố cáo là ai và có yêu cầu hay không; bỏ quy định gửi vănbản yêu cầu về việc cần được bảo vệ để không làm khó cho người tố cáo;bổ sung một số biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ người tố cáo. Mặtkhác, không chỉ người tố cáo mà cả người thân thích của họ, người cungcấp thông tin cho họ cũng cần được bảo vệ.
Qua một góc nhìn khác, đạibiểu Nguyễn Văn Luật (Kiên Giang) đề nghị cần thể hiện rõ thêm quyềncủa người bị tố cáo b ởi thiệt hại xảy ra đối với người bị tố cáo có thểlà do hành vi tố cáo sai sự thật hoặc là hậu quả của quá trình giảiquyết tố cáo thiếu thận trọng hay có sai lầm.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhằm cụ thể hóa một bướccác nội dung bảo vệ người tố cáo, dự thảo đã chỉnh lý, bổ sung các quyđịnh về phạm vi, đối tượng, thời hạn bảo vệ; quyền và trách nhiệm củangười tố cáo được bảo vệ, trong đó có bổ sung quy định về trách nhiệmbồi thường của Nhà nước đối với thiệt hại về vật chất và tổn hại về tinhthần xảy ra trong trường hợp người tố cáo có yêu cầu cơ quan, tổ chức,cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ mình màcác cơ quan, tổ chức, cá nhân đó không áp dụng hoặc áp dụng không đúngquy định của pháp luật; về bảo vệ bí mật thông tin về người tố cáo.
Dựthảo luật quy định về bảo vệ người tố cáo tại nơi công tác, làm việc,trong đó có quy định về sự tham gia của tổ chức công đoàn cơ sở, cơ quanquản lý lao động địa phương trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp phápcủa người tố cáo trong trường hợp người tố cáo bị phân biệt đối xử vềviệc làm; trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc bảo vệ ngườitố cáo không bị phân biệt đối xử, trả thù, trù dập tại nơi cư trú.
Ngoài quy định về quyền được giữ bí mật các thông tin cá nhân của ngườitố cáo, trong dự thảo Luật còn có quy định về việc người giải quyết tốcáo phải có trách nhiệm bảo vệ bí mật, an toàn cho người tố cáo như ápdụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ bí mật, bảo đảm an toàn cho ngườitố cáo; việc gửi kết luận nội dung tố cáo, công khai kết luận nộidung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo phải bảo đảmkhông tiết lộ thông tin về người tố cáo ; bảo vệ bí mật thông tin vềngười tố cáo.
Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về một số biện phápmà các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có thể áp dụng để bảo vệ người tốcáo và người thân thích của người tố cáo trong trường hợp họ bị nguy hạiđến tính mạng, sức khỏe hoặc bị xâm hại đến danh dự, nhân phẩm, tàisản, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết chương này để bảo đảmtính khả thi.
Còn ý kiến khác nhau về hình thức tố cáo
Dự thảo Luật giữ nguyên quy định như Luật khiếunại, tố cáo hiện hành là chỉ có hình thức tố cáo trực tiếp và gửi đơn tốcáo. Quy định này nhận được nhiều ý kiến khác nhau của các đại biểu.
Các đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận), Trần Xuân Hùng (Hà Nam ),Nguyễn Hữu Đức (Đồng Tháp)... đề nghị bổ sung hình thức gửi đơn tố cáoqua thư điện tử, fax, tố cáo bằng lời qua điện thoại kèm theo nhữngquy định chặt chẽ, bởi đây là hình thức hữu ích, hiệu quả. Tiêu biểu nhưviệc cung cấp thông tin qua “đường dây nóng” nhiều năm nay rất hiệuquả, kịp thời. Mặt khác, những hình thức này đã được quy định trong Luậtphòng, chống tham nhũng.
Theo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các hìnhthức tố cáo qua điện thoại, qua mạng thông tin điện tử tuy đã được quyđịnh trong Luật phòng, chống tham nhũng, song hiện vẫn chưa được áp dụngphổ biến và đang có yêu cầu tổng kết thực tiễn để quy định chặt chẽ vàcụ thể hơn, tránh bị lợi dụng để xuyên tạc, vu khống, gây rối trật tựhoặc để phát tán thông tin về việc tố cáo, nhất là trên các trang mạngđiện tử, gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, uy tín của người khác hoặc cảntrở hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước.
Tán thành với quanđiểm này, các đại biểu Nguyễn Minh Hồng (Nghệ An), Nguyễn Thái Học (PhúYên), Trần Đình Sơn (Đắk Lắk) cho rằng, để đảm bảo tính pháp lý củađơn tố cáo, người tố cáo phải ký, điểm chỉ trong đơn, xác nhận trực tiếpbằng lời nói, trình bày rõ ràng, trung thực, có căn cứ về nội dung tốcáo. Thực tế hiện nay, có không ít người lợi dụng quyền tố cáo nhằm hạthấp uy tín, bôi nhọ chế độ, chống lại đường lối, chính sách của Đảng,Nhà nước, tố cáo sai sự thật...
Đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) chorằng, nếu bổ sung hình thức tố cáo qua thư điện tử, fax, điện thoại, sẽkhó kiểm soát được tình hình, khó có cơ chế thụ lý và giải quyết.
Đại biểu Bùi Văn Phương (Ninh Bình) đề nghị xem xét lạiquy định về việc không tiếp nhận và giải quyết đối với tố cáo không rõhọ tên, địa chỉ vì thực tế có những tố cáo tuy không rõ tên, địa chỉnhưng sự việc, bằng chứng cụ thể, chính xác, rõ ràng, có thể coi lànguồn thông tin, cần có cơ chế xem xét để tránh bỏ lọt, không xử lý kịpthời các hành vi vi phạm. Người tố cáo không nêu rõ tên, địa chỉ vì longại ảnh hưởng, liên lụy đến những người liên quan, bị trù dập, côlập...
Theo đại biểu Phương, nếu bỏ tố cáo nặc danh sẽ không có tác dụng ngănchặn hành vi. Đồng tình với ý kiến này, đại biểu Nguyễn Thanh Nam (CàMau) cũng cho rằng, vẫn phải coi những tố cáo nặc danh là nguồn thôngtin. Nếu có bằng chứng cụ thể cần được thẩm tra, xác minh mới kết luậnđược nội dung tố cáo đúng hay không?
Về vấn đề này, theo Ủy ban Thườngvụ Quốc hội, quy định người tố cáo phải nêu rõ họ tên, địa chỉnhằm mục đích nâng cao ý thức trách nhiệm của công dân trong việc thựchiện quyền tố cáo , tránh tình trạng lợi dụng quyền tố cáo để tố cáosai sự thật, không có căn cứ, gây phức tạp, mất đoàn kết nội bộ, làm tốnkém cả thời gian và công sức cho các cơ quan, tổ chức có trách nhiệmtrong việc xem xét, giải quyết ./.
Dự án Luật Tố cáo đã đượctrình Quốc hội khóa XII thảo luận, cho ý kiến. Trên cơ sở ý kiến của cácvị đại biểu Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã đượcchỉnh lý, hoàn thiện để trình Quốc hội khóa XIII xem xét, thông qua tạikỳ họp này.
Các nội dung chính được tiếp thu, chỉnh lý là về phạm viđiều chỉnh; chủ thể tố cáo; quyền và nghĩa vụ của người tố cáo, người bịtố cáo và người giải quyết tố cáo; hình thức tố cáo; tố cáo tiếp; bảovệ người tố cáo; giám sát công tác giải quyết tố cáo; trách nhiệm củacác cơ quan thông tin, báo chí. Trong đó, công tác bảo vệ người tố cáovà hình thức tố cáo là những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm.
Cần có cơ chế hữu hiệu bảo vệ người tố cáo
Một số đại biểu cho rằng, quy định về việc bảovệ người tố cáo trong dự thảo còn chung chung, cần cụ thể hơn để cóthể thực hiện trên thực tế.
Theo đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận),bảo vệ người tố cáo là một chế định mới nhưng vẫn thiên về hình thức màchưa có những biện pháp thực sự hữu hiệu.
Ví dụ như các quy định đượcbảo đảm vị trí công tác, không bị phân biệt đối xử về việc làm dưới mọihình thức; không bị phân biệt đối xử trong việc thực hiện các quyền,nghĩa vụ của công dân tại nơi cư trú... trong thực tế khó thực hiện vìkhông cụ thể, khó xác định mức độ như thế nào là “không phân biệt đốixử.”
Về cơ chế bảo vệ bí mật thông tin về người tố cáo, đại biểu chorằng, nhiều người muốn giữ bí mật nhưng cũng có người muốn công khaiviệc tố cáo, có nên đặt vấn đề giữ bí mật thông tin trong Luật hay không? Theo đại biểu, danh tính của người tố cáo được công khai sẽ tạo thuậnlợi nhiều cho việc giải quyết đồng thời tránh việc lợi dụng tố cáo.
Đại biểu Lê Thị Nguyệt (Vĩnh Phúc) nhấn mạnh sự cần thiếtphải có những biện pháp bảo vệ hữu hiệu bởi thực tế, người tố cáo có thểbị trả thù, trù dập, gây ảnh hưởng về sức khỏe, nhân phẩm và tính mạng.
Đại biểu Bùi Mạnh Hùng (Bình Phước) cho rằng, cần quy định người giảiquyết tố cáo có trách nhiệm yêu cầu các cơ quan chức năng áp dụng cácbiện pháp bảo vệ người tố cáo.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng)nhận định, công tác bảo vệ người tố cáo hết sức khó khăn, phức tạp, cầncó cơ chế hữu hiệu, coi đây là nghĩa vụ của cơ quan Nhà nước có thẩmquyền. Đại biểu đề nghị việc bảo vệ phải được quy định ngay trong luậtcho dù người tố cáo là ai và có yêu cầu hay không; bỏ quy định gửi vănbản yêu cầu về việc cần được bảo vệ để không làm khó cho người tố cáo;bổ sung một số biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ người tố cáo. Mặtkhác, không chỉ người tố cáo mà cả người thân thích của họ, người cungcấp thông tin cho họ cũng cần được bảo vệ.
Qua một góc nhìn khác, đạibiểu Nguyễn Văn Luật (Kiên Giang) đề nghị cần thể hiện rõ thêm quyềncủa người bị tố cáo b ởi thiệt hại xảy ra đối với người bị tố cáo có thểlà do hành vi tố cáo sai sự thật hoặc là hậu quả của quá trình giảiquyết tố cáo thiếu thận trọng hay có sai lầm.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhằm cụ thể hóa một bướccác nội dung bảo vệ người tố cáo, dự thảo đã chỉnh lý, bổ sung các quyđịnh về phạm vi, đối tượng, thời hạn bảo vệ; quyền và trách nhiệm củangười tố cáo được bảo vệ, trong đó có bổ sung quy định về trách nhiệmbồi thường của Nhà nước đối với thiệt hại về vật chất và tổn hại về tinhthần xảy ra trong trường hợp người tố cáo có yêu cầu cơ quan, tổ chức,cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ mình màcác cơ quan, tổ chức, cá nhân đó không áp dụng hoặc áp dụng không đúngquy định của pháp luật; về bảo vệ bí mật thông tin về người tố cáo.
Dựthảo luật quy định về bảo vệ người tố cáo tại nơi công tác, làm việc,trong đó có quy định về sự tham gia của tổ chức công đoàn cơ sở, cơ quanquản lý lao động địa phương trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp phápcủa người tố cáo trong trường hợp người tố cáo bị phân biệt đối xử vềviệc làm; trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc bảo vệ ngườitố cáo không bị phân biệt đối xử, trả thù, trù dập tại nơi cư trú.
Ngoài quy định về quyền được giữ bí mật các thông tin cá nhân của ngườitố cáo, trong dự thảo Luật còn có quy định về việc người giải quyết tốcáo phải có trách nhiệm bảo vệ bí mật, an toàn cho người tố cáo như ápdụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ bí mật, bảo đảm an toàn cho ngườitố cáo; việc gửi kết luận nội dung tố cáo, công khai kết luận nộidung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo phải bảo đảmkhông tiết lộ thông tin về người tố cáo ; bảo vệ bí mật thông tin vềngười tố cáo.
Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về một số biện phápmà các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có thể áp dụng để bảo vệ người tốcáo và người thân thích của người tố cáo trong trường hợp họ bị nguy hạiđến tính mạng, sức khỏe hoặc bị xâm hại đến danh dự, nhân phẩm, tàisản, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết chương này để bảo đảmtính khả thi.
Còn ý kiến khác nhau về hình thức tố cáo
Dự thảo Luật giữ nguyên quy định như Luật khiếunại, tố cáo hiện hành là chỉ có hình thức tố cáo trực tiếp và gửi đơn tốcáo. Quy định này nhận được nhiều ý kiến khác nhau của các đại biểu.
Các đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận), Trần Xuân Hùng (Hà Nam ),Nguyễn Hữu Đức (Đồng Tháp)... đề nghị bổ sung hình thức gửi đơn tố cáoqua thư điện tử, fax, tố cáo bằng lời qua điện thoại kèm theo nhữngquy định chặt chẽ, bởi đây là hình thức hữu ích, hiệu quả. Tiêu biểu nhưviệc cung cấp thông tin qua “đường dây nóng” nhiều năm nay rất hiệuquả, kịp thời. Mặt khác, những hình thức này đã được quy định trong Luậtphòng, chống tham nhũng.
Theo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các hìnhthức tố cáo qua điện thoại, qua mạng thông tin điện tử tuy đã được quyđịnh trong Luật phòng, chống tham nhũng, song hiện vẫn chưa được áp dụngphổ biến và đang có yêu cầu tổng kết thực tiễn để quy định chặt chẽ vàcụ thể hơn, tránh bị lợi dụng để xuyên tạc, vu khống, gây rối trật tựhoặc để phát tán thông tin về việc tố cáo, nhất là trên các trang mạngđiện tử, gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, uy tín của người khác hoặc cảntrở hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước.
Tán thành với quanđiểm này, các đại biểu Nguyễn Minh Hồng (Nghệ An), Nguyễn Thái Học (PhúYên), Trần Đình Sơn (Đắk Lắk) cho rằng, để đảm bảo tính pháp lý củađơn tố cáo, người tố cáo phải ký, điểm chỉ trong đơn, xác nhận trực tiếpbằng lời nói, trình bày rõ ràng, trung thực, có căn cứ về nội dung tốcáo. Thực tế hiện nay, có không ít người lợi dụng quyền tố cáo nhằm hạthấp uy tín, bôi nhọ chế độ, chống lại đường lối, chính sách của Đảng,Nhà nước, tố cáo sai sự thật...
Đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) chorằng, nếu bổ sung hình thức tố cáo qua thư điện tử, fax, điện thoại, sẽkhó kiểm soát được tình hình, khó có cơ chế thụ lý và giải quyết.
Đại biểu Bùi Văn Phương (Ninh Bình) đề nghị xem xét lạiquy định về việc không tiếp nhận và giải quyết đối với tố cáo không rõhọ tên, địa chỉ vì thực tế có những tố cáo tuy không rõ tên, địa chỉnhưng sự việc, bằng chứng cụ thể, chính xác, rõ ràng, có thể coi lànguồn thông tin, cần có cơ chế xem xét để tránh bỏ lọt, không xử lý kịpthời các hành vi vi phạm. Người tố cáo không nêu rõ tên, địa chỉ vì longại ảnh hưởng, liên lụy đến những người liên quan, bị trù dập, côlập...
Theo đại biểu Phương, nếu bỏ tố cáo nặc danh sẽ không có tác dụng ngănchặn hành vi. Đồng tình với ý kiến này, đại biểu Nguyễn Thanh Nam (CàMau) cũng cho rằng, vẫn phải coi những tố cáo nặc danh là nguồn thôngtin. Nếu có bằng chứng cụ thể cần được thẩm tra, xác minh mới kết luậnđược nội dung tố cáo đúng hay không?
Về vấn đề này, theo Ủy ban Thườngvụ Quốc hội, quy định người tố cáo phải nêu rõ họ tên, địa chỉnhằm mục đích nâng cao ý thức trách nhiệm của công dân trong việc thựchiện quyền tố cáo , tránh tình trạng lợi dụng quyền tố cáo để tố cáosai sự thật, không có căn cứ, gây phức tạp, mất đoàn kết nội bộ, làm tốnkém cả thời gian và công sức cho các cơ quan, tổ chức có trách nhiệmtrong việc xem xét, giải quyết ./.
Thanh Hòa (TTXVN/Vietnam+)
