Trường học cách mạng
Nép mình dưới rừng dương, ba bề tựa vào núi, uốn cong như một mảnh trăng lưỡiliềm ôm lấy vịnh Đông Nam, thị trấn Côn Đảo yên bình chỉ rộng chừng 50km2 mà cótới 19 di tích trọng điểm thuộc Khu di tích lịch sử nhà tù Côn Đảo. Với nhữngchứng tích còn lưu giữ cho đến ngày nay, Côn Đảo như một bản cáo trạng sống vềtội ác “trời không dung, đất không tha” của thực dân, đế quốc và bè lũ tay sai.
Ngay khi chiếm đóng Côn Đảo (11/1861), chỉ vài tháng sau (3/1862), thực dân Phápđã biến một quần đảo có vị trí đắc địa thành nơi giam cầm, đày đọa những nôngdân và sỹ phu yêu nước trong phong trào Cần Vương, Đông kinh nghĩa thục và cáccuộc nổi dậy ở nhiều nơi trong cả nước, trong đó có những danh sỹ như cụ PhanChu Trinh, cụ Huỳnh Thúc Kháng. Tiếp đó là hàng vạn cán bộ, đảng viên cộng sảnthời kỳ tiền khởi nghĩa, như cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, Lê Hồng Phong, LêDuẩn, Nguyễn Văn Linh, cố Chủ tịch Tôn Đức Thắng, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng.
Trải qua thời kỳ thực dân Pháp, rồi thời kỳ đế quốc Mỹ, số lượng tù nhân bị lưuđày tại Côn Đảo không những không hề thuyên giảm mà ngày càng tăng lên, có lúclên tới 10.000 người (1967-1969), trong đó có phụ nữ, sinh viên, học sinh và cảtrẻ em (theo mẹ). Theo tài liệu của Ban quản lý di tích Côn Đảo, đến ngày giảiphóng (1/5/1975) tại các nhà tù Côn Đảo có 7.448 tù nhân.
Nằm giữa thị trấn, tòa nhà trước đây từng là tư dinh của các chúa đảo, nay trởthành nơi trưng bày di tích. Nhìn những bức ảnh tù nhân không một mảnh vải chethân, những công cụ đặc chế để tra tấn, đánh đập tù nhân… người xem không khỏirùng mình.
Qua các thời kỳ, hệ thống nhà tù Côn Đảo có tổng cộng 127 phòng giam, 44 xà lim,504 phòng “biệt lập chuồng cọp." Sự tồn tại của mỗi loại phòng giam như hầm đá,phòng cấm cố tập thể, biệt lập chuồng cọp, phòng tắm nắng, hầm phân bò, đều gắnliền với những câu chuyện rùng rợn về cách mà bọn cai ngục tra tấn, hành hạngười tù cho đến chết. Ngay cả bệnh xá cũng không còn là nơi chữa bệnh, mà trởthành nhà xác, nơi tù nhân vào mà không ra.
Qua nhiều thế hệ bị tù đày kéo dài suốt 113 năm, hàng vạn chiến sỹ cách mạng,người dân yêu nước đã hy sinh dưới ách tàn bạo của thực dân, đế quốc và họ nằmxuống, trong hàng ngàn nấm mồ không tên tuổi. Năm 1992, nghĩa trang Hàng Dươngđã được khởi công xây dựng và tôn tạo, với mục đích giáo dục truyền thống chocác thế hệ mai sau.
Mỗi nắm đất nơi đây là một dấu tích của bao sự kiện đấu tranh cách mạng qua cácthời kỳ. Biết bao câu chuyện lưu truyền rằng, kẻ thù càng dã man tàn bạo baonhiêu thì những chiến sỹ yêu nước cách mạng lại càng kiên trung bất khuất bấynhiêu. Lòng dũng cảm, tinh thần đấu tranh bền bỉ và ý chí quyết thắng còn thấmđẫm trong từng đường kim, mũi chỉ trên lá cờ Tổ quốc do các nữ tù chính trị may,thêu bằng mồ hôi, nước mắt và cả máu của mình.
Ở nơi tàn khốc nhất - khu “chuồng cọp kiểu Mỹ," vốn được xây dựng theo kiểu đặcbiệt, lợi dụng thời tiết để hành hạ tù nhân, lại chính là nơi nổi dậy đầu tiênđể giải phóng nhà tù Côn Đảo vào đêm 30/4 rạng sáng 1/5/1975. Đối với tù thườngphạm, thường có cảnh “ma cũ bắt nạt ma mới," nhưng với những người yêu nước cáchmạng, khi bị tù đày, họ lại càng đoàn kết, thương yêu đùm bọc lẫn nhau, chăm sócnhau những lúc ốm đau, giúp đỡ nhau học chữ, để chuẩn bị cho ngày mai.
Chỉ hơn một năm sau ngày giải phóng (8/1976), khi thăm lại nhà tù Côn Đảo, cốTổng Bí thư Lê Duẩn đã viết: “Côn Đảo là một hòn đảo anh hùng, Côn Đảo là một ditích lịch sử vĩ đại, Côn Đảo là một trường học lớn cho các thế hệ mai sau."
Sức sống mới trên đảo
35 năm sau ngày giải phóng, Côn Đảo đã không ngừng thay da đổi thịt. Bí thưHuyện ủy Côn Đảo Hoàng Nghĩa Doãn cho biết, những năm gần đây, bình quân GDP củahuyện tăng trưởng trên 15%/năm; cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng với tỷtrọng dịch vụ-du lịch là72,34%, công nghiệp-xây dựng 17,59%; nông-lâm-ngư nghiệp10,07%.
Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp phát triển du lịch gắn với khám phá thiênnhiên, bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn di tích lịch sử Cách mạng... năm2009 Côn Đảo đã thu hút 24.500 lượt khách du lịch đến tham quan, nghỉ dưỡng,trong đó có hơn 2.200 lượt khách quốc tế và chỉ 2 tháng đầu năm 2010 Côn Đảo đãđón hơn 4.000 lượt khách.
Nhu cầu đi lại của người dân và du khách đến Côn Đảo ngày càng tăng, nên mới đâytỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã chấp thuận cho đầu tư thêm tàu khách du lịch đến CônĐảo.
Côn Đảo đẹp và hiện đại lên rất nhiều với việc đầu tư các khách sạn, khu nghỉdưỡng cao cấp, trong đó phải kể đến Khách sạn Sài Gòn-Côn Đảo tiêu chuẩn ba sao,Resort Đất Dốc, khu nghỉ dưỡng cao cấp tại Bến Đầm… Sân bay, bên cảng, những conđường trải nhựa dọc, ngang thị trấn không còn vắng vẻ như xưa mà đã nhộn nhịptàu, xe và người đi lại.
Dịch vụ vận tải, bưu chính, viễn thông, bán lẻ hàng hóa và một số dịch vụ kháccũng tăng trưởng rất nhanh (hơn 18%/năm); thông tin liên lạc thông suốt, điệnthoại, Internet tốc độ cao đã làm cho huyện đảo ngày càng gần gũi hơn với đấtliền.
Cũng theo ông Hoàng Nghĩa Doãn, thu nhập bình quân đầu người tại huyện đảo bâygiờ đạt xấp xỉ 1.000 USD/người/năm. Đến cuối năm 2009 toàn huyện không còn hộnghèo theo tiêu chuẩn của tỉnh (cao hơn chuẩn nghèo của Trung ương). Thu, chingân sách được đảm bảo, an ninh-quốc phòng được giữ vững, đáp ứng yêu cầu pháttriển kinh tế-xã hội.
Hòn ngọc trong lòng biển Đông
Nằm ở vị trí tiền tiêu trên vùng biển Đông Nam của Tổ quốc, gần đường hàng hảiquốc tế, Côn Đảo có vị trí quan trọng chiến lược về quốc phòng an ninh, thuậnlợi giao thương trong nước và quốc tế. Xung quanh Côn Đảo có ngư trường rộng lớnvới tiềm năng lớn về khai thác, đánh bắt thủy sản xa bờ, dịch vụ hậu cần nghềcá, là nơi trú, tránh bão cho tàu thuyền của cả khu vực.
Với hệ thống di tích lịch sử cách mạng đặc biệt quốc gia, với hệ động, thực vậtnguyên sinh, đa dạng và đặc hữu của Vườn Quốc gia Côn Đảo, với nhiều cảnh quanthiên thiên rừng, biển rất thích hợp cho phát triển du lịch nghỉ dưỡng. Bên cạnhđó, Côn Đảo còn có môi trường tự nhiên và xã hội trong lành, thân thiện. Đây lànhững lợi thế so sánh của Côn Đảo trong phát triển kinh tế, nhất là phát triểndu lịch gắn với kinh tế biển.
Tuy nhiên, để có thể khai thác, phát huy hiệu quả các tiềm năng, lợi thế, Bí thưTỉnh ủy Bà Rịa-Vũng Tàu Nguyễn Tuấn Minh cho rằng, điều quan trọng trước hết làCôn Đảo phải có quy hoạch phát triển hết sức khoa học, phù hợp với điều kiệnthực tế tại địa phương, bảo đảm phát triển ổn định, lâu dài và bền vững. Theođó, Côn Đảo lấy du lịch làm trọng tâm, đồng thời phát triển nông-lâm nghiệp,nuôi trồng và chế biến thủy sản để phục vụ du lịch.
Để trở thành khu kinh tế-du lịch và dịch vụ chất lượng cao theo Đề án của Chínhphủ về phát triển kinh tế-xã hội Côn Đảo đến năm 2015, gắn với bảo tồn, tôn tạokhu di tích cách mạng đặc biệt, nâng cao giá trị Vườn Quốc gia Côn Đảo, nơi đâycần có một hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ, hoàn chỉnh, từ đường xá, cầu cảng,đến các loại hình dịch vụ… trong khi hiện nay Côn Đảo đang cần đầu tư rất nhiều,đòi hỏi vốn lớn (riêng nhà nghỉ, khách sạn hiện nay chỉ đủ sức đón khoảng 600khách du lịch).
Công tác bảo tồn, duy tu, phát huy giá trị Khu di tích lịch sử cách mạng quốcgia, cũng như việc bảo tồn, gìn giữ Vườn Quốc gia Côn Đảo, cần phải được quantâm đặc biệt, bài bản và công phu.
Cùng với sự nỗ lực của địa phương, trong quá trình xây dựng và phát triển củamình, Côn Đảo cần có cơ chế chính sách đặc thù và sự hỗ trợ của Trung ương, nhândân cả nước, để một ngày không xa, hòn ngọc quý giá này sẽ tỏa sáng trong lòngbiển Đông./.
