Bìa sách "Trở lại với đời". (Nguồn: Nhà xuất bản Kim Đồng) Kỷ niệm 40 năm Thống nhất đất nước, Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu với độc giả Việt Nam cuốn tiểu thuyết "Trở lại với đời" (nguyên tác “La Terre Gourmande”) của nhà văn, nhà báo người Bỉ Jacques Danois. Tác phẩm do nhà báo lão thành Phan Quang dịch và giới thiệu.
Đây không chỉ là một cuốn tiểu thuyết thời sự, lý giải nhiều góc khuất của lịch sử mà đây thực sự là một thiên tiểu thuyết lý giải về số phận của con người với những trăn trở suy tư, chiêm nghiệm về cuộc sống và những tư tưởng nhân văn nóng hổi tinh thần thời đại.
Từng là một diễn viên sân khấu nổi tiếng nước Pháp, vào những năm 1950, Jacques Danois giã từ nghiệp diễn để tự mình nói lên tiếng nói trước thời cuộc, đặc biệt về các phong trào đấu tranh vì độc lập dân tộc của nhân dân các nước bị lệ thuộc vào chủ nghĩa thực dân.
Ông trở thành phóng viên chiến trường của Hãng Phát thanh Truyền hình Luxembourg, tác nghiệp tại Angeria, Congo và nhiều nơi khác ở châu Phi trước khi sang Việt Nam. Ông đã chứng kiến tận mắt những tội ác do quân đội Mĩ và tay sai gây nên, thực hiện nhiều phóng sự tại chỗ tố cáo những âm mưu, thủ đoạn của đế quốc Mỹ.
Ngoài viết báo, Jacques Danois còn viết văn, làm thơ, viết kịch bản sân khấu, xuất bản gần năm chục cuốn sách. Ông nhận được nhiều giải thưởng, trong đó có Giải thưởng lớn về Văn học tiếng Pháp của Viện Hàn lâm Hoàng gia Bỉ.
"Trở lại với đời” lấy bối cảnh ở vùng biên giới Campuchia-Thái Lan với đủ loại người: những du khách, trùm buôn lậu cổ vật quý hiếm, dân tị nạn Khmer, các nhà báo, chính khách, nhà buôn, sĩ quan quân đội, những người làm công tác từ thiện, gián điệp.
Cuốn tiểu thuyết được chia làm nhiều phân đoạn nhỏ. Từ nhiều điểm nhìn, bằng nhiều ngôi kể, cách kể khác nhau, có khi là độc thoại nội tâm, khi thì là dạng nhật ký, đôi lúc lại là những cuộc đối thoại... Jacques Danois để nhân vật tự nói lên những suy nghĩ của mình, về những gì họ cảm nhận, những thông tin họ biết về những việc đang xảy ra xung quanh.
Sự thực đang diễn ra ở vùng đất ấy cứ dần hiện ra qua góc nhìn của mỗi nhân vật. Từng mảnh ghép tưởng chừng như rời rạc cứ dần dần kết nối tạo nên một bức tranh toàn cảnh với cả chiều rộng, bề sâu của không gian, thời gian và tâm tưởng.
Vào thời điểm ra đời năm 1985, cuốn sách đã làm thế giới chấn động khi góp phần làm sáng tỏ nhiều sự thực về những việc đang xảy ra ở vùng đất giáp ranh này. Trong cuốn sách của Jacques Danois, hình ảnh người lính Việt Nam thật đẹp.
Tiêu biểu là Trần - một sĩ quan trí thức với mái tóc hoa râm, có thể giao tiếp bằng nhiều thứ tiếng, chính anh đã cứu một tên lính Khmer đỏ bị bất tỉnh giữa rừng, bất chấp hiểm nguy cõng hắn lên tận ngôi nhà của ông bác sĩ già để chữa trị.
Jacques Danois đã lý giải sức mạnh Việt Nam qua hồi ức của Trần, đó chính là ý chí kiên cường, niềm tin không gì khuất phục nổi, vì quê hương thanh bình, tươi đẹp.
Ở nơi bom đạn, cái chết luôn cận kề, trong lúc tĩnh lặng nhất, Hà Nội lại hiện về trong ký ức của Trần, một Hà Nội thật ngọt ngào và quyến rũ: "Hà Nội là cô gái đẹp nhất của Việt Nam. Hà Nội cũng là thành phố khó thâm nhập nhất, nó sôi động, nhưng sự sôi động ấy chỉ phô bày ở trạng thái bên ngoài..."
Hà Nội là động lực để Trần và các đồng chí của anh chiến đấu không ngại hy sinh, gian khổ. Có thể nói, một trong những đoạn miêu tả hay nhất trong cuốn sách "Trở lại với đời" của Jacques Danois chính là đoạn viết về Hà Nội./.
