Làm sao để nguồn vốn ngân sách và vốn trái phiếu Chính phủ còn hạn hẹp được sửdụng một cách hiệu quả vào các Chương trình mục tiêu quốc gia và các dự án côngích là chủ đề gây tranh luận sôi nổi trong phiên thảo luận tại tổ chiều 31/10,Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XIII.
Chồng chéo và chưa hiệu quả
Đây là đánh giá của nhiều đại biểu đối với các Chương trình mục tiêu quốcgia. Theo đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm, trong quá trình thẩm tra báo cáo vềchương trình mục tiêu quốc gia cho thấy nhiều chương trình, dự án thành phầntrùng lặp, trùng với chức năng nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương.
Đại biểu ví dụ Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa trong đó có mụctiêu tăng cường thiết chế văn hóa, thể thao cho vùng sâu, vùng xa biên giới hảiđảo. Vì sao việc này không thể đưa về địa phương, phải chăng nếu không đưa vàoChương trình mục tiêu quốc gia thì địa phương sẽ không bố trí đúng chỗ nguồnvốn.
Đại biểu Tâm đề nghị, cần “bóc tách” chi tiết, những mục tiêu nhiệm vụ màđịa phương có thể đảm nhiệm thì phân về để tránh trùng lắp, kinh phí không phảiphân bổ cho cả Trung ương và địa phương đối với cùng 1 nhiệm vụ. Việc phân cấpmạnh hơn thì trách nhiệm từng địa phương sẽ được nâng lên.
Theo đại biểu Nguyễn Phước Lộc, Chương trình mục tiêu quốc gia phải sắpxếp theo lĩnh vực, từng vùng, tránh dàn trải và có tiêu chí cụ thể. “Xã nào cũngđề nghị xây nhà văn hóa xã, bưu điện văn hóa xã nhưng định biên không có, nênkhông tổ chức được hoạt động, không phát huy được hiệu quả," đại biểu nói.
Trong giai đoạn tới, đại biểu Lộc cho rằng tùy từng chương trình mà xácđịnh hạng mục ưu tiên, cào bằng hết như hiện nay thì không hiệu quả. Quan trọnglà tính bền vững và sản phẩm thụ hưởng cho người dân từ Chương trình. Những mụctiêu, nhiệm vụ nào thuộc sự nghiệp thường xuyên thì trả về cho ngành, chứ khôngnhất thiết phải cho vào Chương trình, đại biểu Lộc đề nghị.
Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng cần chicho đầu tư phát triển nhiều hơn nữa chứ không phải tập trung quá nhiều cho chithường xuyên (chiếm tới 79%) như hiện nay ở các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Ở góc độ khác, đại biểu Đinh Xuân Thảo nêu ý kiến, chỉ nên để 12-13 Chươngtrình mục tiêu quốc gia cho một giai đoạn là vừa. Những chương trình mới đề xuấtnên lồng ghép vào các chương trình đã có sẵn. “Thậm chí nếu không lồng ghép đượcthì nên chấm dứt các chương trình đã thực hiện được 5-10 năm rồi, bởi nếu chươngtrình đó phát huy hiệu quả thì cũng đã phát huy rồi,” đại biểu Thảo đặt vấn đề.
Đại biểu Bùi Thị An đề nghị tất cả các bộ được giao Chương trình mục tiêuquốc gia cần đánh giá lại hiệu quả theo thứ tự, để từ đó Bộ Kế hoạch và Đầu tưcó báo cáo đánh giá hiệu quả tổng thể trình Quốc hội.
Đưa vốn trái phiếu Chính phủ vào ngân sách
Để việc sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ được hiệu quả, cũng như đảmbảo cho việc tính toán và công bố các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô theo đúng thông lệquốc tế, nhiều đại biểu đã đề xuất Quốc hội sớm thông qua việc đưa vốn tráiphiếu Chính phủ vào cân đối ngân sách Nhà nước.
Đại biểu Nguyệt Hường khẳng định việc sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ cònmang tính dàn trải nên chưa đạt hiệu quả mong muốn và do vậy góp phần đẩy lạmphát lên cao. Nhiều công trình sử dụng vốn ngân sách triển khai chậm tiến độ dothiếu vốn đang gây lãng phí cho đầu tư. Trong khi đó 5 năm tới đây, sự sụt giảmnguồn vốn đầu tư được dự báo sẽ rất lớn. Vì vậy, vốn trái phiếu Chính phủ cần ưutiên cho một số chương trình trọng điểm, cho các dự án cần hoàn thành trong năm2012 phục vụ ngay cho đời sống dân sinh.
Đồng quan điểm này, đại biểu Đinh Xuân Thảo bổ sung mỗi năm, Chính phủphát hành 45.000 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ và đưa vào lưu thông. Tuy nhiên,khi tính toán chỉ số lạm phát, khoản vốn trái phiếu này lại không được tính đến.Vì vậy, cùng với việc sớm sửa đổi Luật Ngân sách để đưa vốn trái phiếu Chính phủvào cân đối ngân sách, Quốc hội cần có thêm Luật Tài chính để kiểm soát tất cảcác nguồn thu, các khoản chi, không chỉ là khuôn khổ ngân sách nhà nước mà cảcác khoản tiền ngoài ngân sách nhà nước.
Với việc bố trí nguồn vốn trái phiếu Chính phủ từ nay đến năm 2015 sẽ chỉở mức 225.000 tỷ đồng, giảm gần 50% so với chỉ tiêu ban đầu, việc huy động tốiđa nguồn vốn trong và ngoài nước cũng như khuyến khích toàn dân tham gia là rấtcần thiết. Bởi nếu phát hành trái phiếu trong nước với lãi suất cao mà chươngtrình chưa đi vào hoàn thiện đã phải trả nợ thì sẽ gây ra áp lực lớn. Do vậy,phát hành trái phiếu cần tính toán dài hơn để có thể phát hành cả trái phiếuquốc tế với thời gian 10 năm hoặc lâu hơn nữa, đại biểu Trần Thành Tâm lưu ý.
Cũng đề xuất về việc thu hút nguồn vốn cho đầu tư phát triển khi nguồn vốntrái phiếu Chính phủ không đáp ứng đủ, đại biểu Nguyệt Hường đề nghị Chính phủcần có cơ chế cụ thể phân chia lợi ích rõ ràng để thu hút khối doanh nghiệp tưnhân cùng tham gia vào các chương trình, dự án công ích thông qua hình thức BOT,PPP...
Đặc biệt, cùng với việc rà soát các dự án trọng điểm ưu tiên sử dụng vốnngân sách trên cơ sở các tiêu chí cụ thể, Chính phủ cần quy trách nhiệm rõ ràngcủa các địa phương và chủ đầu tư triển khai các dự án sử dụng vốn trái phiếu khiđể chậm tiến độ do giải phóng mặt bằng. Có như vậy, việc sử dụng vốn trái phiếuChính phủ mới mang lại hiệu quả thực sự.
Đồng tình với quan điểm này, nhiều đại biểu cũng đề nghị Chính phủ phảităng cường quản lí việc phát hành, sử dụng trái phiếu Chính phủ bởi phát hànhthì phải trả nợ. Do vậy, nếu quản lý lỏng lẻo dẫn tới nợ công tăng lên thì cầnquy rõ trách nhiệm cá nhân.
Ngày mai (1/11), Quốc hội tiếp tục làm việc./.
Chồng chéo và chưa hiệu quả
Đây là đánh giá của nhiều đại biểu đối với các Chương trình mục tiêu quốcgia. Theo đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm, trong quá trình thẩm tra báo cáo vềchương trình mục tiêu quốc gia cho thấy nhiều chương trình, dự án thành phầntrùng lặp, trùng với chức năng nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương.
Đại biểu ví dụ Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa trong đó có mụctiêu tăng cường thiết chế văn hóa, thể thao cho vùng sâu, vùng xa biên giới hảiđảo. Vì sao việc này không thể đưa về địa phương, phải chăng nếu không đưa vàoChương trình mục tiêu quốc gia thì địa phương sẽ không bố trí đúng chỗ nguồnvốn.
Đại biểu Tâm đề nghị, cần “bóc tách” chi tiết, những mục tiêu nhiệm vụ màđịa phương có thể đảm nhiệm thì phân về để tránh trùng lắp, kinh phí không phảiphân bổ cho cả Trung ương và địa phương đối với cùng 1 nhiệm vụ. Việc phân cấpmạnh hơn thì trách nhiệm từng địa phương sẽ được nâng lên.
Theo đại biểu Nguyễn Phước Lộc, Chương trình mục tiêu quốc gia phải sắpxếp theo lĩnh vực, từng vùng, tránh dàn trải và có tiêu chí cụ thể. “Xã nào cũngđề nghị xây nhà văn hóa xã, bưu điện văn hóa xã nhưng định biên không có, nênkhông tổ chức được hoạt động, không phát huy được hiệu quả," đại biểu nói.
Trong giai đoạn tới, đại biểu Lộc cho rằng tùy từng chương trình mà xácđịnh hạng mục ưu tiên, cào bằng hết như hiện nay thì không hiệu quả. Quan trọnglà tính bền vững và sản phẩm thụ hưởng cho người dân từ Chương trình. Những mụctiêu, nhiệm vụ nào thuộc sự nghiệp thường xuyên thì trả về cho ngành, chứ khôngnhất thiết phải cho vào Chương trình, đại biểu Lộc đề nghị.
Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng cần chicho đầu tư phát triển nhiều hơn nữa chứ không phải tập trung quá nhiều cho chithường xuyên (chiếm tới 79%) như hiện nay ở các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Ở góc độ khác, đại biểu Đinh Xuân Thảo nêu ý kiến, chỉ nên để 12-13 Chươngtrình mục tiêu quốc gia cho một giai đoạn là vừa. Những chương trình mới đề xuấtnên lồng ghép vào các chương trình đã có sẵn. “Thậm chí nếu không lồng ghép đượcthì nên chấm dứt các chương trình đã thực hiện được 5-10 năm rồi, bởi nếu chươngtrình đó phát huy hiệu quả thì cũng đã phát huy rồi,” đại biểu Thảo đặt vấn đề.
Đại biểu Bùi Thị An đề nghị tất cả các bộ được giao Chương trình mục tiêuquốc gia cần đánh giá lại hiệu quả theo thứ tự, để từ đó Bộ Kế hoạch và Đầu tưcó báo cáo đánh giá hiệu quả tổng thể trình Quốc hội.
Đưa vốn trái phiếu Chính phủ vào ngân sách
Để việc sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ được hiệu quả, cũng như đảmbảo cho việc tính toán và công bố các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô theo đúng thông lệquốc tế, nhiều đại biểu đã đề xuất Quốc hội sớm thông qua việc đưa vốn tráiphiếu Chính phủ vào cân đối ngân sách Nhà nước.
Đại biểu Nguyệt Hường khẳng định việc sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ cònmang tính dàn trải nên chưa đạt hiệu quả mong muốn và do vậy góp phần đẩy lạmphát lên cao. Nhiều công trình sử dụng vốn ngân sách triển khai chậm tiến độ dothiếu vốn đang gây lãng phí cho đầu tư. Trong khi đó 5 năm tới đây, sự sụt giảmnguồn vốn đầu tư được dự báo sẽ rất lớn. Vì vậy, vốn trái phiếu Chính phủ cần ưutiên cho một số chương trình trọng điểm, cho các dự án cần hoàn thành trong năm2012 phục vụ ngay cho đời sống dân sinh.
Đồng quan điểm này, đại biểu Đinh Xuân Thảo bổ sung mỗi năm, Chính phủphát hành 45.000 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ và đưa vào lưu thông. Tuy nhiên,khi tính toán chỉ số lạm phát, khoản vốn trái phiếu này lại không được tính đến.Vì vậy, cùng với việc sớm sửa đổi Luật Ngân sách để đưa vốn trái phiếu Chính phủvào cân đối ngân sách, Quốc hội cần có thêm Luật Tài chính để kiểm soát tất cảcác nguồn thu, các khoản chi, không chỉ là khuôn khổ ngân sách nhà nước mà cảcác khoản tiền ngoài ngân sách nhà nước.
Với việc bố trí nguồn vốn trái phiếu Chính phủ từ nay đến năm 2015 sẽ chỉở mức 225.000 tỷ đồng, giảm gần 50% so với chỉ tiêu ban đầu, việc huy động tốiđa nguồn vốn trong và ngoài nước cũng như khuyến khích toàn dân tham gia là rấtcần thiết. Bởi nếu phát hành trái phiếu trong nước với lãi suất cao mà chươngtrình chưa đi vào hoàn thiện đã phải trả nợ thì sẽ gây ra áp lực lớn. Do vậy,phát hành trái phiếu cần tính toán dài hơn để có thể phát hành cả trái phiếuquốc tế với thời gian 10 năm hoặc lâu hơn nữa, đại biểu Trần Thành Tâm lưu ý.
Cũng đề xuất về việc thu hút nguồn vốn cho đầu tư phát triển khi nguồn vốntrái phiếu Chính phủ không đáp ứng đủ, đại biểu Nguyệt Hường đề nghị Chính phủcần có cơ chế cụ thể phân chia lợi ích rõ ràng để thu hút khối doanh nghiệp tưnhân cùng tham gia vào các chương trình, dự án công ích thông qua hình thức BOT,PPP...
Đặc biệt, cùng với việc rà soát các dự án trọng điểm ưu tiên sử dụng vốnngân sách trên cơ sở các tiêu chí cụ thể, Chính phủ cần quy trách nhiệm rõ ràngcủa các địa phương và chủ đầu tư triển khai các dự án sử dụng vốn trái phiếu khiđể chậm tiến độ do giải phóng mặt bằng. Có như vậy, việc sử dụng vốn trái phiếuChính phủ mới mang lại hiệu quả thực sự.
Đồng tình với quan điểm này, nhiều đại biểu cũng đề nghị Chính phủ phảităng cường quản lí việc phát hành, sử dụng trái phiếu Chính phủ bởi phát hànhthì phải trả nợ. Do vậy, nếu quản lý lỏng lẻo dẫn tới nợ công tăng lên thì cầnquy rõ trách nhiệm cá nhân.
Ngày mai (1/11), Quốc hội tiếp tục làm việc./.
Hoàng Tùng-Kim Anh (VIetnam+)
