Hàng hóa Trung Quốc được xếp tại cảng Long Beach, Los Angeles, Mỹ ngày 29/9/2018. (Ảnh: AFP/ TTXVN) Theo báo Liên hợp Buổi sáng của Singapore chi nhánh ở Hong Kong, tổng giá trị xuất nhập khẩu ngoại thương của Trung Quốc năm 2018 lần đầu tiên vượt qua mức 30.000 tỷ Nhân dân tệ (4.443 tỷ USD), nhưng riêng trong tháng 12/2018 giảm so với cùng kỳ năm trước và là mức giảm lớn nhất trong hơn 2 năm qua.
Theo giới phân tích kinh tế Trung Quốc, số liệu ngoại thương thấp hơn dự kiến cho thấy tăng trưởng kinh tế toàn cầu đã chậm lại, trong khi thương mại tăng trưởng âm vượt dự kiến trong tháng 12/2018 có thể làm tăng áp lực, buộc Trung Quốc phải sớm đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ.
Theo công bố của Tổng cục Hải quan Trung Quốc ngày 14/1, nếu định giá theo đồng USD, xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 12/2018 đã giảm 4,4% so với cùng kỳ năm 2017 (mức giảm lớn nhất kể từ tháng 12/2016), trong khi nhập khẩu giảm 7,6% và là mức giảm lớn nhất kể từ tháng 7/2016.
Cả xuất khẩu và nhập khẩu của Trung Quốc đều thấp hơn nhiều so với ước tính trung bình của các nhà kinh tế. Trước đó, theo khảo sát của hãng tin Reuters, giá trị xuất khẩu tháng 12/2018 của Trung Quốc dự tính đạt mức tăng trưởng 3% và nhập khẩu tăng trưởng trung bình 5%.
Phát ngôn viên của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, Vụ trưởng Vụ Phân tích Thống kê Lý Khôi Văn lý giải điều này chủ yếu là do chịu tác động của các nhân tố khách quan từ sự gia tăng của cơ số năm trước; tốc độ tăng trưởng xuất nhập khẩu xuất hiện những biến động là điều bình thường.
Nhìn về tổng thể quy mô xuất nhập khẩu đang “quý sau tăng hơn quý trước,” tốc độ tăng trưởng nằm ở phạm vi hợp lý. Khối lượng xuất nhập khẩu của Trung Quốc 4 quý của năm 2018 lần lượt là 6,76 nghìn tỷ nhân dân tệ; 7,36 nghìn tỷ nhân dân tệ; 8,18 nghìn tỷ nhân dân tệ và 8,21 nghìn tỷ nhân dân tệ. Lý Khôi Văn chỉ ra rằng trong năm 2019, môi trường bên ngoài rất phức tạp, những nhân tố bất định và bất ổn vẫn rất nhiều.
Vẫn còn nhiều điều không chắc chắn. Chủ nghĩa bảo hộ, chủ nghĩa đơn phương ở một số nước đang gia tăng, tăng trưởng kinh tế thế giới có thể bị chậm lại, thương mại và đầu tư xuyên quốc gia có thể bị liên lụy...
Đây là mối lo ngại lớn nhất về phát triển ngoại thương của Trung Quốc. Cùng với các yếu tố khách quan như gia tăng theo cơ số, tốc độ tăng trưởng ngoại thương của Trung Quốc trong năm 2019 "có thể sẽ chậm lại."
[Nam Á - 'miếng mồi ngon' trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung]
Nhà kinh tế Wan Zhe của Tập đoàn Vàng quốc gia Trung Quốc cho biết tổng giá trị xuất nhập khẩu ngoại thương của nước này trong cả năm đạt mức cao kỷ lục. Điều này cho thấy nhu cầu chung của thị trường không yếu. Trong tháng 11 và tháng 12/2018, số liệu thương mại xuất nhập khẩu giảm theo dạng “vách đá,” chủ yếu liên quan đến cơn sốt thương mại và do cuộc chiến thương mại leo thang, tác động đến kỳ vọng của thị trường.
Cái gọi là "cơn sốt thương mại" đề cập ở trên là trước đó các nhà xuất nhập khẩu lo ngại về sự suy thoái của cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ. Do đó, họ sẽ “giành lấy xuất khẩu”, “giành lấy nhập khẩu” trước khi tăng thuế. Đến tháng 12/2018, hiệu ứng đã ào ạt lắng xuống.
Vương Quân, một nhà kinh tế tại Ngân hàng Trung Nguyên, cho biết: "Số liệu tháng 12/2018 giảm cho thấy suy thoái kinh tế toàn cầu và kinh tế của Trung Quốc đã bước đầu được nghiệm chứng, nhân tố giành lấy hàng xuất khẩu về cơ bản đã mất đi. Xu hướng ngoại thương trong quý 1/2019 không dễ lạc quan và có thể là một quý xấu nhất trong năm 2019."
Số liệu hải quan cũng cho thấy thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ trong năm 2018 đã vượt mức 323,3 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2017. Về vấn đề này, chuyên gia Lý Khôi Văn giải thích: "Ở đây là Trung-Mỹ ở vào giai đoạn phát triển khác nhau, là sự phản ánh bổ sung cho nhau của hai nền kinh tế."
Louis Kuijs, chuyên gia kinh tế châu Á của Viện Kinh tế Oxford ở Hong Kong, cho rằng số liệu thương mại xấu có khả năng khiến Trung Quốc chịu nhiều sức ép hơn và cần đạt được thỏa thuận với Mỹ, hoặc ít nhất là tạm thời dỡ bỏ mức thuế cao.
Bên cạnh đó, theo xu hướng của nền kinh tế và thị trường tài chính, so với vài tháng trước Mỹ cũng đang phải đối mặt với nhiều sức ép hơn trong việc hòa hoãn cục diện thương mại chặt chẽ hiện nay./.
