Nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về đất đai

Sáng 19/11, thảo luận về Luật đất đai (sửa đổi), một số đại biểu QH cho rằng cần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về đất đai.
Sáng 19/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 4, Quốc hội thảo luận tại hộitrường về dự án Luật đất đai (sửa đổi). Nội dung quan trọng này được phát thanhvà truyền hình trực tiếp để cử tri cả nước theo dõi.

Nhiều ý kiến tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Đất đai. Qua gần 10 nămthực hiện, Luật đất đai năm 2003 đã đạt được nhiều kết quả tích cực; đồng thờicũng phát sinh những hạn chế, bất cập. Đó là pháp luật về đất đai hiện hành cònmột số nội dung chưa đủ rõ, chưa phù hợp, chưa đồng bộ; quy hoạch sử dụng đất,bồi thường, giải phóng mặt bằng, xác định giá đất, hỗ trợ tái định cư và các thủtục hành chính về đất đai còn nhiều hạn chế; lợi ích của Nhà nước và người dâncó đất bị thu hồi chưa được đảm bảo tương xứng.

Một số ý kiến cho rằng việc sử dụng đất nhiều nơi còn lãng phí, hiệu quảthấp; tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực này còn lớn; tình hình khiếu nại, tốcáo, tranh chấp về đất đai còn diễn biến phức tạp… Việc sửa đổi Luật Đất đaiphải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội; khai thác, sử dụng tiết kiệm vàcó hiệu quả, phát huy tối đa tiềm năng, nguồn lực đất đai để phát triển kinhtế-xã hội; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về đất đai; tăng cườngvai trò của cơ quan quản lý Nhà nước về đất đai từ Trung ương đến cơ sở....

Lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gồm ba cấp

Thảo luận về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có ý kiến tán thành với quy địnhlập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gồm ba cấp: cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấphuyện. Theo đó, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của các vùng kinh tế-xã hội đượctính toán trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia; quy hoạch, kếhoạch sử dụng cấp huyện được chi tiết đến từng đơn vị hành chính cấp xã.

Đại biểu Huỳnh Thành (Gia Lai) cho rằng quy định như dự thảo luật là hợp lý.Theo đại biểu quy hoạch sử dụng đất bốn cấp như thời gian qua gây tốn kém, lãngphí và không hiệu quả vì thực tế đa số chính quyền cấp xã không đủ năng lực đểlàm quy hoạch.

Trên cơ sở tán thành với dự thảo Luật, đại biểu Dương Hoàng Hương (Phú Thọ )đề nghị bổ sung viếc lấy ý kiến và tiếp thu ý kiến của người dân trong quá trìnhxây dựng quy hoạch thông qua nhiều hình thức khác nhau.

Đại biểu Trương Thị Huệ (Thái Nguyên) tâm đắc với nội dung khoản 3 Điều 49:"Diện tích đất ghi trong kế hoạch sử dụng đất đã được công bố phải thu hồi đểthực hiện dự án, công trình hoặc phải chuyển mục đích sử dụng đất mà sau ba nămkhông được thực hiện theo kế hoạch, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt kếhoạch sử dụng đất phải hủy bỏ và công bố."

Đại biểu đánh giá đây là quy định mới có ý nghĩa to lớn trong việc hạn chếtiến tới xóa bỏ tình trạng dự án treo như hiện nay. Tuy nhiên, sau ba năm mà cơquan có thẩm quyền chưa hoặc không làm thủ tục hủy bỏ dự án và công bố trướcnhân dân, quyền lợi của người dân sẽ không được đảm bảo, người dân vẫn khôngđược sử dụng đầy đủ các quyền trên đất của mình, tình trạng dự án treo vẫn chưađược giải quyết triệt, làm nẩy sinh khiếu kiện kéo dài.

Để giải quyết tình trạng này, đại biểu Trương Thị Huệ đề nghị bổ sung tiếpsau khoản 3 Điều 49 nội dung: "Trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền khônghoặc chậm hủy bỏ việc công bố, người chủ sử dụng diện tích đất trên được thựchiện các quyền sử dụng đất của mình và được pháp luật bảo hộ."

Tuy nhiên, tại phiên thảo luận cũng có những quan điểm khác đề nghị tiếp tụcthực hiện việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất bốn cấp (quốc gia, tỉnh,huyện và xã), trong đó quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyệnlà quy hoạch tổng thể, quy hoạch sử dụng đất cấp xã là quy hoạch thiết kế chitiết để phục vụ cho công tác quản lý đất đai.

Đại biểu Danh Út (Kiên Giang) đặt câu hỏi tại sao lập quy hoạch, kế hoạch sửdụng đất chỉ gồm ba cấp mà không có cấp xã trong khi cấp xã là cấp cơ sở để quyhoạch, kế hoạch chi tiết, là cấp quản lý trực tiếp đất đai. Đại biểu đề nghị giữquy định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất như Luật hiện hành vì nếu quy định chỉgồm ba cấp, quy hoạch, kế hoạch đó sẽ rất rộng, dẫn đến có nhiều quy hoạch treo,sử dụng đất đai không hợp lý.

Đa dạng hóa các hình thức giao đất, thu hồi đất

Thảo luận về cơ chế thu hồi đất, đại biểu Thân Đức Nam (Đà Nẵng) cho rằng cần đadạng hóa các hình thức giao đất, thu hồi đất phù hợp với đặc điểm của từng loạiđất. Về cơ chế giao đất và thu hồi đất quy định từ Điều 16 đến Điều 22 của dựthảo Luật cơ bản không khác nhiều so với quy định hiện hành.

Theo Điều 17, Nhà nước thu hồi đất trong ba trường hợp: thứ nhất thu hồi đấtđể sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích cộng cộngvà phát triên kinh tế, xã hội; thứ hai thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai;thứ ba thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật hoặc tự nguyện.

Đại biểu Thân Đức Nam cho rằng cơ chế thu hồi đất chỉ nên áp dụng đối vớitrường hợp thứ hai và thứ ba. Với trường hợp thứ nhất, nên áp dụng cơ chế Nhànước trưng mua quyền sử dụng đất đúng thẩm quyền của Nhà nước như Hiến pháp đãquy định, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế. Đề xuất này được đại biểu đưara dựa trên phân tích tình hình thực tế: "Nhà nước thu hồi nhưng phải bồi thườngtheo giá thị trường, thực chất là mua lại quyền sử dụng của người đang sử dụngđất theo giá thị trường. Nhưng Nhà nước lại áp đặt giá cả khi bồi thường, tự nóđã mâu thuẫn với khái niệm thị trường. Nhưng nếu Nhà nước sử dụng quyền trưngmua, chính nhà nước có quyền định giá trưng mua với quyền hạn của Nhà nước màHiến pháp cho phép."

Đại biểu Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) đề nghị cần xem lại các quy định về cơ chếthu hồi đất. Thực tế những năm vừa qua vì mục đích phát triển kinh tế đã thu hồinhiều đất để xây dựng nhà máy, khu công nghiệp, khu du lịch, sân gôn… Tuy nhiêncó một số dự án lại để hoang hóa, lãng phí đất đai trong khi người dân không cóđất để canh tác, dẫn đến đời sống gặp rất nhiều khó khăn, gây bức xúc trong nhândân và là nguyên nhân của tình trạng khiếu kiện.

Đại biểu Trần Ngọc Vinh phân tích do đất đai cũng là một tài sản, hàng hóanên theo quy định của Hiến pháp không thể dùng biện pháp thu hồi mà chỉ sử dụngcơ chế trưng mua hoặc trưng dụng trong trường hợp thật sự cần thiết.

Để đảm bảotính hợp hiến, theo đại biểu dự thảo Luật sửa đổi nên quy định Nhà nước chỉ thuhồi đất trong trường hợp cần thiết vì mục đích quốc phòng, an ninh và phục vụcác dự án vì lợi ích công cộng. Trường hợp sử dụng đất vào mục đích phát triểnkinh tế, xã hội như xây dựng cơ sở hạ tầng cho các khu kinh tế, khu công nghệcao, khu công nghiệp, dịch vụ, các dự án với 100% vốn nước ngoài, các dự án đầutư bằng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA)… sẽ sử dụng cơ chế trưngmua, trưng dụng. Theo đại biểu, quy định này đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhànước, doanh nghiệp và người dân có đất.

Về vấn đề này, đại biểu Huỳnh Thành (Gia Lai) cho rằng để đảm bảo quyền bìnhđẳng của người bị thu hồi đất và người có quyền giao đất nên áp dụng cơ chếtrưng mua và trưng dụng. Nếu làm được việc này sẽ tránh được tình trạng khôngđồng thuận trong nhân dân, đại biểu nhận định. Theo đại biểu, ngoài trưng mua,trưng dụng cần quy định đối với các dự án về kinh tế quy mô nhỏ và vừa áp dụngcơ chế thỏa thuận giữa nhà đầu tư và người sử dụng đất.

Sửa đổi toàn diện các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Vấn đề về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là nội dungđược nhiều đại biểu quan tâm cho ý kiến tại phiên thảo luận. Đại biểu Trần NgọcVinh cho rằng đây chính là điểm mấu chốt dẫn đến tình trạng khiếu kiện đất đaidiễn ra ngày một gia tăng. Dự thảo Luật cần phải sửa đổi toàn diện các quy địnhvề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Theo đại biểu, những quy định trong dự thảo luật về vấn đề này vẫn chỉ lànhững quy định chung chung, chưa sát thực tế, vì điều quan trọng mà người dân cóđất bị thu hồi quan tâm nhất là cuộc sống của họ sẽ ra sao khi đất nhà bị thuhồi, dự thảo Luật lại chưa tính đến. Ban soạn thảo cần nghiên cứu và tính đếnvấn đề này. Đại biểu đề nghị cần nâng mức bồi thường cho người nông dân bị thuhồi đất nông nghiệp, đồng thời Nhà nước phải đào tạo nghề để chuyển đổi nghềnghiệp cho người nông dân sau khi bị thu hồi đất; nghiên cứu lập quỹ giải quyếtviệc làm cho người nông dân bị thu hồi đất...

Trên cơ sở tán thành với các quy định về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhànước thu hồi đất trong dự thảo Luật, đại biểu Trương Thị Huệ (Thái Nguyên) chorằng điều người dân quan tâm nhất sau khi thu hồi đất đó là có công ăn việc làmổn định. Đại biểu đánh giá, Đảng, Nhà nước đã có nhiều quan tâm trong việc thựchiện vấn đề này, tuy nhiên đây vẫn là vấn đề lo lắng băn khoăn nhất của ngườidân.

Đại biểu đề xuất bổ sung đối với những dự án phát triển kinh tế, đặc biệt làcác dự án khai thác khoáng sản cần đưa ra quy định chia sẻ lợi ích cho cộng đồngđể phục hồi kinh tế lâu dài cho người dân. Theo đại biểu, cần quy định yêu cầucác tổ chức đó bắt buộc phải thành lập bộ phận quan hệ cộng đồng để nghiên cứuphát triển ngành nghề thích hợp giúp cho người dân vùng dự án trong việc tạoviệc làm. Bộ phận này sẽ tồn tại suốt đời nếu như là dự án khai thác khoáng sản;dự án phát triển kinh tế khác, Nhà nước quy định tùy theo tình hình cụ thể.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu đã cho ý kiến cụ thể về các nội dung như xử lýđối với trường hợp thu hồi đất do vi phạm; thẩm quyền thu hồi đất, giao đất, chothuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sửdụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; thực hiện đấu giáquyền sử dụng đất ..../.

Quỳnh Hoa (TTXVN)

Tin cùng chuyên mục

Lực lượng chức năng phường Vĩnh Tuy tổ chức giải tỏa các diện tích đất bị lấn chiếm tại khu vực “Ao cá Bác Hồ” ở phường Vĩnh Tuy (Hà Nội). (Ảnh: Quốc Lũy/TTXVN)

"Khó vạn lần dân liệu cũng xong" - yếu tố sống còn

Có dân tin tưởng, giúp sức và ủng hộ sẽ là một sức mạnh tổng hợp, biến chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng bộ Hà Nội thành hiện thực sinh động, đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng luôn gắn bó với dân.