Sáng 27/12, tại xã Lĩnh Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An, Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Ngãi và tỉnh Nghệ An tổ chức Lễ Kỷ niệm 130 năm Ngày sinh ông Phan Thái Ất (1/1/1894-1/1/2024) - nguyên Xứ ủy viên Xứ ủy Trung Kỳ, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi trong những năm 1930-1931.
Ông Phan Thái Ất sinh năm 1894, trong một gia đình có truyền thống yêu nước tại làng Nam Sơn, huyện Anh Sơn.
Năm 1923, ông đã cùng những thanh niên tiến bộ ở quê hương lập Hội Tâm giao, quyên góp tiền bạc, cổ động và ủng hộ thanh niên xuất dương qua Xiêm (Thái Lan) du học; lập “Trại Cày” ở bãi Lơi Lơi, mở hiệu buôn Yên Xuân làm nơi tập hợp những người có xu hướng tiến bộ trong vùng đến đọc sách báo và bàn việc chống Pháp.
Năm 1926, ông tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tỉnh Nghệ An. Ngày 25/9/1929, ông được kết nạp vào Đông Dương Cộng sản Đảng và được bầu làm Bí thư chi bộ Dương Xuân. Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Anh Sơn.
Tháng 11/1929, Tổng Nông hội Đỏ Nghệ An được thành lập, do ông Phan Thái Ất làm Bí thư. Với trách nhiệm được giao, ông Phan Thái Ất đã tích cực gây dựng, phát triển phong trào cách mạng nhiều nơi trong tỉnh Nghệ An.
Bị địch truy nã gắt gao, để tránh tổn thất cho phong trào cách mạng, từ tháng 2/1930, ông Phan Thái Ất được Ban Chấp hành Kỳ bộ Trung kỳ điều động vào công tác tại các tỉnh Nam Trung Bộ, chịu trách nhiệm xây dựng cơ sở Đảng và phong trào cách mạng ở các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên.
Tháng 4/1930, với tư cách là phái viên Phân cục Xứ ủy Trung Kỳ, ông được phân công về hoạt động ở tỉnh Quảng Ngãi. Tại đây, ông Phan Thái Ất đã cùng với đồng chí Nguyễn Nghiêm trực tiếp chỉ đạo việc soạn thảo, đề ra những chủ trương để phát triển phong trào cách mạng phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh.
Tại Đại hội lần thứ nhất Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi vào tháng 6/1930, ông Nguyễn Nghiêm được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, ông Phan Thái Ất được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.
Ngày 6/3/1931, ông Nguyễn Nghiêm bị địch bắt và bị chúng xử chém tại bãi sông Trà Khúc. Tỉnh ủy Quảng Ngãi cử ông Phan Thái Ất làm Bí thư.
Đến tháng 6/1931, ông được bổ sung vào Xứ ủy Trung Kỳ và được phân công làm ủy viên Thường trực Xứ ủy. Tháng 7/1931, ông bị thực dân Pháp bát, đày lên nhà tù Buôn Ma Thuột và sau đó đầy ra Côn Đảo.
Toàn quốc kháng chiến - Bước chuyển lớn của cách mạng Việt Nam
Đã 77 năm trôi qua nhưng lời kêu gọi bất hủ có giá trị lịch sử sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn nguyên giá trị, khẳng định bài học lớn về phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.
Đánh giá về phong trào đấu tranh cách mạng của Đảng bộ và nhân dân Quảng Ngãi trong 2 năm 1930-1931 dưới sự lãnh đạo của ông Phan Thái Ất, Trung ương Đảng đã khẳng định: “Rồi tới Quảng Ngãi, tuy phong trào chưa bằng Nghệ Tĩnh nhưng nó vẫn là mạnh nhất trong phía Nam Trung Kỳ."
Cách mạng tháng Tám 1945 thành công, ông được đón về đất liền, sau đó được Đảng, Nhà nước cử đi làm nhiệm vụ quốc tế, giúp nước bạn Campuchia cho đến năm 1953 trở về quê hương tiếp tục và nghỉ hưu năm 1961 sau đó mất vào năm 1967.
Ghi nhận công lao cống hiến trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, ông vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng và truy tặng: Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Nhất và nhiều Huân chương cao quý khác.
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ngãi Đặng Ngọc Huy khẳng định những đóng góp của ông Phan Thái Ất đối với phong trào cách mạng tỉnh Quảng Ngãi là vô cùng quan trọng, to lớn.
Ông là tấm gương sáng để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân noi theo, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu vươn lên xây dựng quê hương giàu đẹp, sớm đưa Quảng Ngãi trở tành tỉnh phát triển khá của vùng miền Trung.
Đồng thời, Đảng bộ và Nhân dân hai tỉnh Nghệ An và Quảng Ngãi sẽ tiếp tục phát huy mạnh mẽ hơn nữa truyền thống đoàn kết, thúc đẩy hợp tác, thực hiện hiệu quả các nội dung theo Bản Ghi nhớ đã được ký kết giữa Ban Thường vụ hai tỉnh vào tháng 7/2023 để phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh; xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị hai tỉnh ngày càng vững mạnh, đời sống nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc.
Dịp này, các lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi và Nghệ An đã cắt băng khánh thành Nhà bia ghi công ông Phan Thái Ất trong khuôn viên nhà thờ họ Phan tại xã Lĩnh Sơn, huyện Anh Sơn./.
