Báo cáo của Tổng cục Thống kê công bố bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động nhanh, khó lường đã ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế-xã hội của nước ta. Tuy nhiên, khu vực dịch vụ đã hồi phục trở lại và trở thành động lực tăng trưởng chính trong quý 2 và 6 tháng đầu năm.
Để làm rõ tình hình kinh tế-xã hội 6 tháng và triển vọng trong nửa cuối của năm, Báo Điện tử VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với Tiến sỹ Nguyễn Thị Hương, Tổng cục Trưởng Tổng cục Thống kê.
Công nghiệp và xây dựng tăng trưởng trở lại
- Báo cáo kinh tế-xã hội 6 tháng đầu năm cho thấy những điểm sáng, tối đan xen. Theo bà, những tín hiệu lạc quan nào sẽ hỗ trợ cho triển vọng kinh tế trong 6 tháng cuối năm?
Tiến sỹ Nguyễn Thị Hương: Nửa chặng đầu của năm, nền kinh tế trong nước từng bước ghi nhận những dấu hiệu tích cực. Cụ thể, hoạt động sản xuất kinh doanh trong tháng Năm và tháng Sáu đã dần cải thiện. Và, phần lớn các doanh nghiệp đã có những đánh giá tích cực hơn với xu hướng tăng trưởng và ổn định.
Trong quý 2, tăng trưởng kinh tế đạt 4,14% và cao hơn 0,86 điểm phần trăm so với mức tăng 3,28% của quý 1. Điều này có thể nhận thấy từ khu vực công nghiệp đã có chuyển biến khả quan, mức tăng trưởng đạt 1,56% (trước đó quý 1 giảm 0,75%). Bên cạnh đó, ngành xây dựng tăng cao ghi nhận mức tăng cao 7,05% và cao hơn nhiều so với mức tăng 4,94% của cùng kỳ năm trước.
[Chính phủ đưa giải pháp giữ vững kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát]
Điểm sáng nhất là khu vực dịch vụ với mức tăng 6,11%. Thêm vào đó, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt mức tăng trưởng ổn định 3,25% so với cùng kỳ năm 2022.
Trong 6 tháng, tăng trưởng kinh tế đạt 3,72%, trong đó khu vực nông, lâm nghiệp và thủy tăng 3,07% và khu vực dịch vụ tăng 6,33%. Đây là nhân tố chủ lực đóng góp vào tốc độ tổng giá trị tăng thêm của nền kinh tế với mức đóng góp lần lượt 0,36 điểm phần trăm và 3,04 điểm phần trăm.
Quý 2, khu vực công nghiệp đã có chuyển biến tích cực, mức tăng trưởng đạt 1,56%. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+) Trên thực tế, khu vực công nghiệp và xây dựng cho thấy vẫn còn nhiều khó khăn song đã tạm thời chấm dứt đà tăng trưởng âm từ quý 1 và đạt 1,13% trong 6 tháng đầu năm. Đây là những tín hiệu lạc quan hơn cho triển vọng kinh tế 6 tháng cuối năm.
Mặt khác, động lực tăng trưởng chính trong quý 2 và 6 tháng đầu năm tập trung chủ yếu vào khu vực dịch vụ, đây là khu vực có mức tăng cao nhất trong cả 3 khu vực kinh tế, trong đó quý 2 tăng 6,11% và 6 tháng đầu năm tăng 6,33%, đóng góp lần lượt 2,93 điểm phần trăm và 3,04 điểm phần trăm vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của nền kinh tế.
Với sự gia tăng của lượng khách du lịch trong nước và quốc tế, hoạt động du lịch đang là điểm sáng trong bức tranh tăng trưởng, du lịch phát triển kéo theo sự tăng trưởng mạnh trong các nhóm ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống, vận tải kho bãi, bán buôn bán lẻ và nghệ thuật vui chơi giải trí.
Chặng đường vừa qua, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản cũng thể hiện vai trò là “bệ đỡ” của nền kinh tế. Khu vực này thực hiện đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu chuyển từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp.” Kết quả vừa đảm bảo nguồn cung và an ninh lương thực đồng thời gặt hái được nhiều kết quả tích cực, tạo nên tăng trưởng ổn định trong những quý vừa qua.
Kết quả này có được nhờ sự chỉ đạo sát sao và kịp thời của Đảng và Chính phủ cùng với sự đồng lòng quyết tâm vượt qua khó khăn của khối doanh nghiệp, tổ chức, hiệp hội và người dân cả nước.
Kinh tế vĩ mô được ổn định, lạm phát được kiểm soát. Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ hiệu quả đã góp phần giảm lãi suất, đảm bảo phương tiện thanh toán và huy động vốn ổn định. Tính tới thời điểm 20/6, tổng phương tiện thanh toán tăng 2,53% so với cuối năm 2022 (cùng thời điểm năm 2022 tăng 3,3%), huy động vốn của các tổ chức tín dụng tăng 3,26% (cùng thời điểm năm trước tăng 3,97%).
Thêm vào đó, việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công cũng là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng. Mức tăng vốn đầu tư thực hiện của khu vực Nhà nước trong 6 tháng đạt 12,6%, điều này cho thấy sự quyết tâm nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương trong việc quyết liệt đẩy mạnh thực hiện nguồn vốn đầu tư công ngay từ các tháng đầu năm.
Chúng ta cần lưu ý, năm 2023 là điểm rơi của đầu tư công trung hạn và giải ngân thực hiện gói đầu tư cơ sở hạ tầng thuộc chương trình phục hồi phát triển kinh tế-xã hội. Đây là nguồn vốn mồi thúc đẩy đầu tư tư nhân, thúc đẩy sản xuất, kích cầu nền kinh tế. Mặc dù việc giải ngân vốn đầu tư công chưa có cải thiện đáng kể nhưng chắc chắn sẽ là một động lực tăng trưởng lớn trong các quý tiếp theo.
Nhu cầu tiêu dùng thắt chặt hơn
- Bên cạnh đó, nền kinh tế nước ta còn phải đối mặt với những khó khăn, thách thức như thế nào trong những quý tiếp theo, thưa bà?
Tiến sỹ Nguyễn Thị Hương: Từ bên ngoài, bối cảnh thế giới tiếp tục biến động phức tạp, khó lường, cạnh tranh chiến lược nước lớn gay gắt hơn, kéo theo sự tham gia của nhiều quốc gia và khu vực. Hiện, lạm phát đang tăng cao tại một số thị trường nhập khẩu lớn, dẫn đến nhu cầu tiêu dùng thắt chặt hơn đã ảnh hưởng đến cơ hội xuất khẩu và khai thác thị trường của các doanh nghiệp trong nước.
Mặt khác, chính sách tiền tệ thắt chặt tác động mạnh đến các doanh nghiệp, các hoạt động kinh tế, đầu tư, tiêu dùng toàn cầu. Trong khi, kinh tế toàn cầu tiếp tục suy giảm, nhiều nền kinh tế lớn tăng trưởng chậm lại.
Theo dự báo của các tổ chức quốc tế tháng 6/2023, tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023 khả năng sẽ tăng nhẹ so với dự báo từ đầu năm. Song, mức tăng trưởng vẫn thấp hơn so với tốc độ tăng trưởng năm 2022 (từ 0,2 đến 1 điểm phần trăm).
Hơn nữa, rủi ro hệ thống ngân hàng, nợ công, nợ của doanh nghiệp trên toàn cầu có dấu hiệu gia tăng. Ngoài ra, kinh tế Trung Quốc đang phục hồi chậm và còn nhiều bất định.
Trong nước, động lực sản xuất công nghiệp, xuất khẩu và du lịch chưa phục hồi hoàn toàn, bị tác động bởi khó khăn, thách thức từ bên ngoài. Cụ thể, đơn hàng xuất khẩu giảm sút do nhu cầu tại Mỹ và khu vực đồng euro yếu đi.
Về giải ngân vốn đầu tư công, đây là động lực tăng trưởng vô cùng quan trọng trong bối cảnh hiện nay song sự cải thiện chưa đáng kể. Ngoài ra, một số thị trường then chốt, như tiền tệ, chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản và lao động... đang bộc lộ rủi ro, thanh khoản eo hẹp hơn. Nguồn vốn cho doanh nghiệp khó tiếp cận hơn và điều này đang là thách thức đặt ra.
Thúc đẩy du lịch trở thành kinh tế mũi nhọn
- Xin bà cho biết những một số giải pháp cần thực hiện nhằm đảm bảo các mục tiêu kinh tế từ nay đến cuối năm?
Tiến sỹ Nguyễn Thị Hương: Việt Nam là quốc gia có độ mở lớn, quy mô khiêm tốn cũng như năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế. Do đó, kinh tế trong nước tiếp tục chịu ảnh hưởng nặng nề bởi bối cảnh kinh tế thế giới, nhất là xuất nhập khẩu, công nghiệp chế biến chế tạo, thu hút đầu tư...
Hoạt động sản xuất kinh doanh, sản xuất công nghiệp, xuất khẩu, thị trường bất động sản, đầu tư trong nước và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và tình hình doanh nghiệp, lao động việc làm... tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Hiện, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế còn hạn chế.
Do đó, cần có các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt, chủ động, phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ hơn, phát huy kết quả đã đạt được, tranh thủ mọi nguồn lực, cơ hội, tận dụng thời gian để phục hồi kinh tế.
Trong đó, chính sách điều hành tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát là cơ sở thúc đẩy tăng trưởng. Trên cơ sở theo dõi sát diễn biến tình hình kinh tế thế giới, giá cả, lạm phát và các chính sách tiền tệ, tài khóa của các đối tác lớn trên thế giới, Việt Nam cần chủ động xây dựng các kịch bản và kịp thời ứng phó để hạn chế tối đa các ảnh hưởng, tận dụng cơ hội để vừa kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô vừa thúc đẩy phục hồi kinh tế.
Chính sách tài chính cần chú trọng quản lý chặt chẽ các nguồn thu, triệt để tiết kiệm chi. Các chính sách miễn, giảm, gia hạn thời hạn nộp thuế đã ban hành cần triển khai hiệu quả. Chính sách tiền tệ tiếp tục phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất huy đông và cho vay, tăng khả năng hấp thụ vốn cho nền kinh tế. Công tác điều hành cần linh hoạt, đồng bộ các công cụ và giải pháp chính sách tiền tệ, nhằm kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối, kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng theo định hướng đề ra.
Các doanh nghiệp cần tạo ra các sản phẩm du lịch hấp dẫn, ứng dụng công nghệ thông tin để phát triển du lịch thông minh(Ảnh: PV/Vietnam+) Đặc biệt, các bộ, ngành, địa phương cần đẩy mạnh giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công được giao. Nhất là đối với các dự án trọng điểm, để từ đó có tính lan tỏa cao đồng thời tiết kiệm chi thường xuyên, chi sự nghiệp có tính chất đầu tư, các khoản chi chưa thực sự cần thiết.
Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội với chính sách kích cầu, phát triển thương mại trong nước, thương mại điện tử cần tiếp tục triển khai hiệu quả. Về xuất khẩu, bên cạnh việc thúc đẩy các thị trường truyền thống thì cần mở rộng và đa dạng hóa thị trường, tranh thủ cơ hội xuất khẩu của từng thị trường, mặt hàng, phát huy các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết cũng như tăng cường xúc tiến thương mại.
Về du lịch, các doanh nghiệp cần tạo ra các sản phẩm du lịch hấp dẫn, ứng dụng công nghệ thông tin để phát triển du lịch thông minh, đẩy mạnh việc xúc tiến, quảng bá du lịch Việt Nam trên một số kênh truyền thông quốc tế lớn, tại các diễn đàn, hội nghị du lịch quốc tế, thực hiện đồng bộ các giải pháp để thúc đẩy du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ thực hiện tập trung vào sản xuất, từ đó nâng cấp chất lượng cho tất cả các ngành hàng nông sản theo tiêu chuẩn của các thị trường khó tính để mở rộng thị trường. Trong đó, các ngành công nghiệp chế biến những sản phẩm nông nghiệp cần chú trọng ưu tiên kêu gọi đầu tư phát triển. Điều này góp phần mở rộng tiêu thụ sản phẩm tại chỗ, hạ giá thành sản phẩm, từ đó tăng lợi nhuận cho người sản xuất nông nghiệp đồng thời giải quyết nguồn lao động ở nông thôn hiện nay.
Xin cảm ơn bà!
