Việc quy hoạch tràn lan các khu, cụm công nghiệp ở tỉnh Phú Thọ như hiện nay, đã gây lãng phí không ít đất đai, tiền của và nhân lực.
Thực tế cho thấy, Phú Thọ có hạ tầng chưa hoàn thiện để phát triển công nghiệp. Trong khi đó, ngân sách tỉnh còn hạn chế nên việc bố trí nguồn vốn để đầu tư xây dựng hạ tầng chưa thể đáp ứng. Bởi vậy, việc đầu tư xây dựng các hạng mục hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp được thực hiện chậm và chưa đồng bộ.
Một số công trình, hạng mục thiết yếu như đường giao thông, hệ thống thoát nước, trạm xử lý nước thải tập trung đều thiếu vốn đầu tư. Bên cạnh đó, Phú Thọ là địa phương không có nhiều tài nguyên, khoáng sản có giá trị trong phát triển công nghiệp, còn ít các doanh nghiệp tư nhân có tiềm lực về tài chính và quy mô sản xuất lớn, thiếu các nhà quản lý doanh nghiệp giỏi và công nhân kỹ thuật lành nghề, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao.
Mặc dù có nhiều khó khăn, song Phú Thọ vẫn quyết tâm coi phát triển công nghiệp là khâu mũi nhọn trong phát triển kinh tế, phấn đấu đến năm 2020 cơ bản đạt các tiêu chí của một tỉnh công nghiệp. Tỉnh đã quy hoạch mỗi huyện, thị xã, thành phố có từ 2,4 khu, cụm công nghiệp, với các ngành nghề na ná giống nhau như: cơ khí, hoá chất, chế biến nông lâm sản, sản xuất hàng tiêu dùng... Đặc biệt ở thành phố Việt Trì được quy hoạch thành thành phố lễ hội về cội nguồn dân tộc Việt Nam, nhưng vẫn quy hoạch tới 4 khu, cụm công nghiệp với diện tích mỗi khu, cụm công nghiệp rộng từ vài chục ha đến vài trăm ha.
Đến nay, trên địa bàn tỉnh đã hình thành và quy hoạch 7 khu công nghiệp), 22 cụm công nghiệp với tổng diện tích gần 4.000ha. Trong đó, 7 khu công nghiệp được Chính phủ phê duyệt vào danh mục các khu công nghiệp tập trung đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 có tổng diện tích trên 2.100ha gồm: Thụy Vân, Trung Hà, Phù Ninh, Phú Hà, Tam Nông, Cẩm Khê và Hạ Hòa.
Đáng chú ý, các khu, cụm công nghiệp này được thành lập chưa xem xét đồng bộ với điều kiện hạ tầng kinh tế - xã hội, khả năng và nhu cầu phát triển thực tế dẫn đến tình trạng nhiều đất đai bị bỏ hoang hóa, lãng phí. Hầu hết các khu, cụm công nghiệp được thành lập đều nằm trên những vùng đất thuận tiện về vị trí, hạ tầng, địa hình bằng phẳng, xâm phạm đến diện tích đất trồng lúa cần được bảo vệ; bám theo các tuyến quốc lộ, nằm sát các khu dân cư, gây nên tình trạng ách tắc giao thông, ô nhiễm môi trường...
Theo báo cáo của tỉnh, trong 7 khu công nghiệp được Chính phủ phê duyệt từ nhiều năm trước, đến nay mới triển khai đầu tư xây dựng 2 khu công nghiệp Thụy Vân và Trung Hà với tổng kinh phí thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng tính đến hết năm 2011 gần 500 tỷ đồng; trong đó, trên 475 tỷ đồng vốn ngân sách, vốn vay Ngân hàng Phát triển Việt Nam là 21 tỷ đồng. Còn lại 5 khu công nghiệp chưa được đầu tư, hiện vẫn đang trong quá trình kêu gọi thu hút đầu tư xây dựng kinh doanh cơ sở hạ tầng khu công nghiệp.
Hạ tầng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp chưa đồng bộ nên khó có thể đáp ứng được yêu cầu của nhà đầu tư, nhất là 2 năm trở lại đây, việc thu hút các nhà đầu tư vào khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hết sức khó khăn. Đến nay, toàn tỉnh mới thu hút được 105 dự án đầu tư, với diện tích được sử dụng gần 300ha.
Trong đó, khu công nghiệp Thuỵ Vân thành lập từ năm 1997 với tổng diện tích quy hoạch trên 305ha được coi là quy mô lớn và hoạt động hiệu quả nhất đến nay cũng mới thu hút được 71 dự án, có 52 dự án đang hoạt động. Khu công nghiệp Trung Hà thu hút được 12 dự án, có 1 dự án đi vào hoạt động. Các khu công nghiệp còn lại đến nay vẫn dừng lại việc tiếp tục xúc tiến, thu hút các nhà đầu tư lập quy hoạch để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, cho các dự án thứ cấp thuê lại đất theo kế hoạch được Ủy ban Nhân dân tỉnh phê duyệt.
Theo dự kiến, nguồn vốn huy động đầu tư cho phát triển công nghiệp đến năm 2020 cần tới 45.000-50.000 tỷ đồng, trong đó 80% nguồn vốn huy động từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Là một tỉnh nghèo, điều kiện kinh tế-xã hội còn khó khăn, các chính sách ưu đãi đầu tư đối với các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh không cao hơn các khu công nghiệp trên cả nước. Do đó các khu công nghiệp Phú Thọ không thể so sánh được với các khu công nghiệp ở những địa phương nằm trong các vùng kinh tế trọng điểm của đất nước. Từ đó, các nhà đầu tư ít lựa chọn các khu công nghiệp Phú Thọ để đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng các khu chức năng trong khu kinh tế và hạ tầng các khu công nghiệp. Để huy đồng nguồn vốn lớn đầu tư cho phát triển công nghiệp là hết sức khó khăn.
Khắc phục tình trạng này, tỉnh đã đưa ra nhiều giải pháp như tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, cải thiện môi trường đầu tư và sản xuất kinh doanh. Phát triển và hoàn thiện hạ tầng khu công nghiệp nhằm thu hút các nhà đầu tư với công nghệ tiên tiến, công nghệ sạch; hỗ trợ doanh nghiệp phát triển thông qua việc tạo quỹ đất sạch, đào tạo nghề và chuyển giao công nghệ. Phát triển ngành nghề, dịch vụ khu vực nông thôn, miền núi; hỗ trợ các doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, tỉnh ưu tiên các khu, cụm công nghiệp có khả năng cao hơn trong thu hút đầu tư; tập trung thu hút những doanh nghiệp có liên kết đầu vào-đầu ra chặt chẽ; kết hợp phát triển các trung tâm kết nối doanh nghiệp, nghiên cứu-phát triển, nhằm nâng cao lợi thế so sánh, sức cạnh tranh và đóng góp của khu công nghiệp vào phát triển kinh tế vùng.
Mặt khác, tỉnh nghiên cứu xây dựng thí điểm một số khu công nghiệp nhằm thu hút các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong một số ngành, lĩnh vực ưu tiên tại một số địa phương có điều kiện thuận lợi đồng thời, các ngành chức năng rà soát, điều chỉnh quy hoạch chi tiết, nâng cao hiệu quả sử dụng đất công nghiệp, phát triển quỹ đất dịch vụ, nhà ở công nhân, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở cho người lao động; huy động nhiều nguồn vốn để tập trung xây dựng các hạng mục công trình, làm tới đâu dứt điểm tới đó.../.
Thực tế cho thấy, Phú Thọ có hạ tầng chưa hoàn thiện để phát triển công nghiệp. Trong khi đó, ngân sách tỉnh còn hạn chế nên việc bố trí nguồn vốn để đầu tư xây dựng hạ tầng chưa thể đáp ứng. Bởi vậy, việc đầu tư xây dựng các hạng mục hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp được thực hiện chậm và chưa đồng bộ.
Một số công trình, hạng mục thiết yếu như đường giao thông, hệ thống thoát nước, trạm xử lý nước thải tập trung đều thiếu vốn đầu tư. Bên cạnh đó, Phú Thọ là địa phương không có nhiều tài nguyên, khoáng sản có giá trị trong phát triển công nghiệp, còn ít các doanh nghiệp tư nhân có tiềm lực về tài chính và quy mô sản xuất lớn, thiếu các nhà quản lý doanh nghiệp giỏi và công nhân kỹ thuật lành nghề, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao.
Mặc dù có nhiều khó khăn, song Phú Thọ vẫn quyết tâm coi phát triển công nghiệp là khâu mũi nhọn trong phát triển kinh tế, phấn đấu đến năm 2020 cơ bản đạt các tiêu chí của một tỉnh công nghiệp. Tỉnh đã quy hoạch mỗi huyện, thị xã, thành phố có từ 2,4 khu, cụm công nghiệp, với các ngành nghề na ná giống nhau như: cơ khí, hoá chất, chế biến nông lâm sản, sản xuất hàng tiêu dùng... Đặc biệt ở thành phố Việt Trì được quy hoạch thành thành phố lễ hội về cội nguồn dân tộc Việt Nam, nhưng vẫn quy hoạch tới 4 khu, cụm công nghiệp với diện tích mỗi khu, cụm công nghiệp rộng từ vài chục ha đến vài trăm ha.
Đến nay, trên địa bàn tỉnh đã hình thành và quy hoạch 7 khu công nghiệp), 22 cụm công nghiệp với tổng diện tích gần 4.000ha. Trong đó, 7 khu công nghiệp được Chính phủ phê duyệt vào danh mục các khu công nghiệp tập trung đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 có tổng diện tích trên 2.100ha gồm: Thụy Vân, Trung Hà, Phù Ninh, Phú Hà, Tam Nông, Cẩm Khê và Hạ Hòa.
Đáng chú ý, các khu, cụm công nghiệp này được thành lập chưa xem xét đồng bộ với điều kiện hạ tầng kinh tế - xã hội, khả năng và nhu cầu phát triển thực tế dẫn đến tình trạng nhiều đất đai bị bỏ hoang hóa, lãng phí. Hầu hết các khu, cụm công nghiệp được thành lập đều nằm trên những vùng đất thuận tiện về vị trí, hạ tầng, địa hình bằng phẳng, xâm phạm đến diện tích đất trồng lúa cần được bảo vệ; bám theo các tuyến quốc lộ, nằm sát các khu dân cư, gây nên tình trạng ách tắc giao thông, ô nhiễm môi trường...
Theo báo cáo của tỉnh, trong 7 khu công nghiệp được Chính phủ phê duyệt từ nhiều năm trước, đến nay mới triển khai đầu tư xây dựng 2 khu công nghiệp Thụy Vân và Trung Hà với tổng kinh phí thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng tính đến hết năm 2011 gần 500 tỷ đồng; trong đó, trên 475 tỷ đồng vốn ngân sách, vốn vay Ngân hàng Phát triển Việt Nam là 21 tỷ đồng. Còn lại 5 khu công nghiệp chưa được đầu tư, hiện vẫn đang trong quá trình kêu gọi thu hút đầu tư xây dựng kinh doanh cơ sở hạ tầng khu công nghiệp.
Hạ tầng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp chưa đồng bộ nên khó có thể đáp ứng được yêu cầu của nhà đầu tư, nhất là 2 năm trở lại đây, việc thu hút các nhà đầu tư vào khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh hết sức khó khăn. Đến nay, toàn tỉnh mới thu hút được 105 dự án đầu tư, với diện tích được sử dụng gần 300ha.
Trong đó, khu công nghiệp Thuỵ Vân thành lập từ năm 1997 với tổng diện tích quy hoạch trên 305ha được coi là quy mô lớn và hoạt động hiệu quả nhất đến nay cũng mới thu hút được 71 dự án, có 52 dự án đang hoạt động. Khu công nghiệp Trung Hà thu hút được 12 dự án, có 1 dự án đi vào hoạt động. Các khu công nghiệp còn lại đến nay vẫn dừng lại việc tiếp tục xúc tiến, thu hút các nhà đầu tư lập quy hoạch để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, cho các dự án thứ cấp thuê lại đất theo kế hoạch được Ủy ban Nhân dân tỉnh phê duyệt.
Theo dự kiến, nguồn vốn huy động đầu tư cho phát triển công nghiệp đến năm 2020 cần tới 45.000-50.000 tỷ đồng, trong đó 80% nguồn vốn huy động từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Là một tỉnh nghèo, điều kiện kinh tế-xã hội còn khó khăn, các chính sách ưu đãi đầu tư đối với các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh không cao hơn các khu công nghiệp trên cả nước. Do đó các khu công nghiệp Phú Thọ không thể so sánh được với các khu công nghiệp ở những địa phương nằm trong các vùng kinh tế trọng điểm của đất nước. Từ đó, các nhà đầu tư ít lựa chọn các khu công nghiệp Phú Thọ để đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng các khu chức năng trong khu kinh tế và hạ tầng các khu công nghiệp. Để huy đồng nguồn vốn lớn đầu tư cho phát triển công nghiệp là hết sức khó khăn.
Khắc phục tình trạng này, tỉnh đã đưa ra nhiều giải pháp như tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, cải thiện môi trường đầu tư và sản xuất kinh doanh. Phát triển và hoàn thiện hạ tầng khu công nghiệp nhằm thu hút các nhà đầu tư với công nghệ tiên tiến, công nghệ sạch; hỗ trợ doanh nghiệp phát triển thông qua việc tạo quỹ đất sạch, đào tạo nghề và chuyển giao công nghệ. Phát triển ngành nghề, dịch vụ khu vực nông thôn, miền núi; hỗ trợ các doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, tỉnh ưu tiên các khu, cụm công nghiệp có khả năng cao hơn trong thu hút đầu tư; tập trung thu hút những doanh nghiệp có liên kết đầu vào-đầu ra chặt chẽ; kết hợp phát triển các trung tâm kết nối doanh nghiệp, nghiên cứu-phát triển, nhằm nâng cao lợi thế so sánh, sức cạnh tranh và đóng góp của khu công nghiệp vào phát triển kinh tế vùng.
Mặt khác, tỉnh nghiên cứu xây dựng thí điểm một số khu công nghiệp nhằm thu hút các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong một số ngành, lĩnh vực ưu tiên tại một số địa phương có điều kiện thuận lợi đồng thời, các ngành chức năng rà soát, điều chỉnh quy hoạch chi tiết, nâng cao hiệu quả sử dụng đất công nghiệp, phát triển quỹ đất dịch vụ, nhà ở công nhân, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở cho người lao động; huy động nhiều nguồn vốn để tập trung xây dựng các hạng mục công trình, làm tới đâu dứt điểm tới đó.../.
Lâm Đào An (TTXVN)
