Ông Phú Huỳnh, Chuyên gia về lao động của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), nhấn mạnh cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang tác động mạnh mẽ với tốc độ chưa từng thấy đối với thị trường lao động và các quốc gia thành viên APEC không ngoại lệ.

“Những công nghệ đang dần xâm nhập vào quá trình sản xuất và làm thay đổi cơ cấu thị trường lao động trong thời gian qua như tự động hóa robot, trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật kết nối, công nghệ in 3D…. Trong quá trình này, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ lực lượng lao động bị ảnh hưởng bởi tự động hóa cao nhất, chỉ sau Trung Quốc,” ông Phú Huỳnh cho biết.

Theo dự đoán, dưới tác động của tiến trình số hóa và tự động hóa trong lĩnh vực chế tạo ô tô, hơn 60% người lao động được trả lương tại Indonesia và 73% lao động ở Thái Lan đang đối mặt với nguy cơ bị thay thế bởi tự động hóa.

Các nền kinh tế APEC có thu nhập cao như Hoa Kỳ cũng phải đối mặt với nguy cơ bị thay thế bởi tự động hóa và làm gia tăng khoảng cách giữa các “công việc thú vị” và công việc chất lượng thấp.

Còn tại Việt Nam, theo báo cáo mới công bố của ILO, ước tính 86% lao động trong ngành dệt may, da giày và 75% lao động trong ngành điện tử có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất việc làm vì tự động hóa cao từ những tiến bộ về khoa học, kỹ thuật. Đáng buồn hơn, đây là những ngành đang sử dụng nhiều lao động nhất ở Việt Nam hiện nay. Đặc biệt, phụ nữ và những lao động không có kỹ năng sẽ là những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất bởi tự động hóa.

Đối với những thách thức và cơ hội liên quan đến hỷ nguyên số, quan trọng là APEC phải được sử dụng như một diễn đàn khu vực để đối thoại chính sách và hợp tác về phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số.

Mục tiêu cụ thể của Khuôn khổ APEC về Phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số nhằm cung cấp định hướng chính sách cấp cao tăng cường hợp tác khu vực về phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số; vạch ra các thách thức chung về chính sách phát triển nguồn nhân lực trong bối cảnh thay đổi công nghệ; xác định và tiến hành các hoạt động trong các lĩnh vực hợp tác ưu tiên nơi APEC có thể đóng góp giá trị bổ sung.

Các lĩnh vực và hoạt động ưu tiên của APEC sẽ tập trung vào tương lai việc làm trong kỷ nguyên số và hàm ý chính sách thị trường lao động; giáo dục và đào tạo kỹ năng nghề; an sinh xã hội.

Đại diện 21 nền kinh tế đã thông qua Tuyên bố chung của đối thoại cao cấp về phát triển nguồn nhân lực của kỷ nguyên số. Khung thời gian đề xuất để thực hiện Khuôn khổ APEC về Phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số là từ năm 2017 đến năm 2025 và sẽ được các Bộ trưởng phụ trách phát triển nguồn nhân lực đánh giá lại vào năm 2022.

Với chủ đề của năm APEC 2017 “Tạo động lực mới, cùng vun đắp tương lai chung”, Khuôn khổ APEC về Phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số là sáng kiến nhằm tăng cường hợp tác của các quốc gia trong khu vực để phát triển nguồn nhân lực đối phó với những thách thức trong kỷ nguyên số, tập trung vào các hành động ưu tiên trong ba lĩnh vực, bao gồm phát triển hệ thống thị trường lao động, kỹ năng, giáo dục và dạy nghề và an sinh xã hội…

Khuôn khổ APEC về Phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số cũng bổ sung cho các sáng kiến hiện hành của APEC như: Chiến lược giáo dục APEC về cải cách nền giáo dục và góp phần vào nỗ lực toàn cầu, bao gồm cả sáng kiến của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về “ Thế kỷ việc làm tương lai” và các Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên hợp quốc, đặc biệt là Mục tiêu 4 về “đảm bảo giáo dục có chất lượng, hòa nhập, bình đẳng cho mọi người và thúc đẩy học tập suốt đời” và Mục tiêu 8 về “tạo động lực mới cho tăng trưởng, phát triển bền vững, sáng tạo và bao trùm, chia sẻ tương lai chung của khu vực chúng ta”.

Dự báo trong những năm tới (2017- 2025) lực lượng lao động Việt Nam tăng bình quân hàng năm 1,28%, tương ứng 723.000 người/năm. Quy mô lực lượng lao động tăng từ 55,54 triệu người năm 2016 lên 62 triệu người năm 2025. Để đáp ứng nhu cầu việc làm cho người lao động, hàng năm nền kinh tế cần tạo thêm khoảng 650.000 chỗ làm việc.

Tuy nhiên, tính đến năm 2016, trong tổng số 54,36 triệu lao động cả nước, chỉ có hơn 11,21 triệu qua đào tạo có bằng cấp/chứng chỉ, chiếm 20,6%. Cơ cấu lao động qua đào tạo chưa phù hợp với nhu cầu thực tế, chưa cân đối giữa các ngành đào tạo.

Đáng lưu ý là lao động được đào tạo trong các ngành kỹ thuật-công nghệ còn chiếm tỷ trọng thấp. Việt Nam đang thiếu hụt lao động có trình độ kỹ thuật cao, công nhân lành nghề, đặc biệt là cho các ngành trọng điểm như cơ khí, điện tử, kỹ thuật điện.. . cũng như nhân lực trình độ cao làm việc trong các ngành, các lĩnh vực bị tác động mạnh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Tại buổi Đối thoại Cao cấp APEC 2017 về phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số được tổ chức hồi tháng 5, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh Chính phủ Việt Nam đã xác định nhiệm vụ phải đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế, nâng cao chất lượng, hiệu quả, phát triển kinh tế nhanh, bền vững… ; đồng thời, phát huy tiềm lực khoa học, công nghệ, tăng nhanh năng suất lao động xã hội và chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế.

Bà Nguyễn Phương Mai, Giám đốc điều hành của Navigos Search, thì nhấn mạnh, thị trường lao động sẽ có những sự chuyển dịch việc làm trong khu vực ngày mạnh mạnh mẽ. Vì vậy, cần có các quy định để hỗ trợ doanh nghiệp trong các chính sách đào tạo nhân viên cũng như xây dựng các hướng dẫn về định hướng và khuyến khích chuyển dịch lao động trong Cộng đồng Kinh tế ASEAN…

Ông Phú Huỳnh Chuyên gia về lao động của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), cũng lưu ý, các quốc gia thành viên APEC nên thực hiện các nghiên cứu chung, chia sẻ kiến thức, giám sát các chỉ số thị trường việc làm…Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo nhằm tìm ra những giải pháp tốt nhất khai thác được những cơ hội việc làm mới và đối mặt hiệu quả với những thách thức về nguồn nhân lực trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0.