Từ 2,7 triệu người năm 2003, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hiện có khoảng 6 triệu người, với tốc độ tăng khoảng 5%/năm, độ bao phủ rộng (kiều bào hiện đang sinh sống tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó, trên 80% ở các nước phát triển).
Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ tiếp tục hội nhập ngày càng sâu rộng, mà ngày càng khẳng định vị thế, có đóng góp nhất định đối với nước sở tại cũng như vun đắp tình hữu nghị, thúc đẩy quan hệ hợp tác thương mại, quảng bá hình ảnh đất nước con người, văn hóa Việt Nam.
Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là một nguồn lực quý, giàu tiềm năng, có thể đóng góp to lớn cho công cuộc phát triển đất nước giàu, mạnh.
Những điểm sáng
Hiện nay, doanh nhân người Việt đã có mặt tại hầu hết các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, có tiềm lực kinh tế và có ảnh hưởng ngày càng tăng không chỉ đối với cộng đồng mà cả đối với chính quyền sở tại.
Các doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài chính là lực lượng tích cực nhất trong việc đưa hàng hóa Việt Nam thâm nhập vào thị trường nhiều nước trên thế giới, hình thành mạng lưới phân phối với nhiều trung tâm thương mại, tổ chức hoặc hội doanh nghiệp theo ngành nghề, đặc biệt những mặt hàng thế mạnh như: may mặc, da giày, nông sản, thực phẩm, thủ công mỹ nghệ…
Theo thống kê gần đây, kiều bào từ 35 quốc gia và vùng lãnh thổ đã đầu tư 385 dự án FDI tại 42/63 tỉnh, thành phố ở Việt Nam với tổng số vốn đăng ký 1,72 tỷ USD. Bên cạnh đó còn có nguồn vốn đầu tư của kiều bào về nước theo các hình thức gián tiếp khác hoặc theo hình thức đầu tư trong nước. Hoạt động đầu tư, kinh doanh của người Việt Nam ở nước ngoài đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, tạo việc làm cho lao động ở địa phương và tăng nguồn thu từ thuế cho ngân sách nhà nước.
Thêm vào đó, lượng kiều hối gửi về nước tính từ năm 1993 (năm đầu tiên thống kê kiều hối) đến năm 2022 đạt trên 190 tỷ USD, gần bằng nguồn vốn FDI đã giải ngân trong cùng kỳ. Kiều hối gửi về trong nước tăng ổn định hằng năm, kể cả trong bối cảnh khó khăn do dịch COVID-19. Việt Nam nhiều năm liền nằm trong top 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới.
Mới đây, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh cho biết trong quý 1/2024, lượng kiều hối chuyển về thành phố đạt hơn 2,86 tỷ USD, tăng 35,4% so với cùng kỳ năm 2023. Đây cũng là mức tăng trưởng cao nhất trong 3 năm gần đây. Trước đó, lượng kiều hối quý 1/2023 tăng 19,4%; năm 2022 tăng 14,2%. So với tổng lượng kiều hối chuyển về năm 2023, kiều hối chuyển về thành phố quý 1/2024 bằng 30,3%.
Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Đức Lệnh cho biết trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới vẫn còn khó khăn và xung đột địa chính trị phức tạp, kết quả kiều hối quý 1/2024 của thành phố tiếp tục phản ánh xu hướng tăng trưởng và những tác động tích cực đối với hoạt động kinh tế-xã hội, trong vai trò nguồn vốn để khai thác, sử dụng, hỗ trợ và phát triển.
"Việc khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn lực này có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với sự phát triển kinh tế-xã hội mà còn có tác động tích cực đối với hiệu quả chính sách và điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước; thúc đẩy hoạt động dịch vụ chi trả kiều hối phát triển," ông Nguyễn Đức Lệnh chia sẻ.
Song song với đóng góp nguồn lực kinh tế, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tích cực chung tay “xanh hóa" Trường Sa. Từ năm 2012 đến năm 2023, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã quyên góp ủng hộ đóng một số xuồng chủ quyền, xây dựng một số công trình trên đảo, mua quà tặng hiện vật và nhu yếu phẩm gửi tặng các điểm đảo, Nhà giàn DK1. Tổng số tiền ủng hộ trên 28 tỷ đồng.
Ngoài những đóng góp về vật chất, kiều bào ở nước ngoài còn có những đóng góp về tinh thần rất hiệu quả, thực chất cho công tác tuyên truyền, bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc trong nhiều năm qua.
Sau các chuyến đi, kiều bào đã trở thành lực lượng nòng cốt tổ chức nhiều sự kiện với hình thức phong phú ủng hộ Trường Sa như thành lập “Quỹ vì chủ quyền biển, đảo của người Việt” tại Hàn Quốc năm 2015, Câu lạc bộ Trường Sa tại Đức (2017), Câu lạc bộ Hoàng Sa-Trường Sa tại Ba Lan (2019) và tại Séc (2022), Ban Liên lạc người Việt tại châu Âu “Vì biển, đảo Việt Nam," Câu lạc bộ yêu biển, đảo Việt Nam tại Pháp (3/2023).
Hội Người Việt Nam tại Udon Thani (Thái Lan) được công nhận là hội viên của Câu lạc bộ “Vì Hoàng Sa-Trường Sa thân yêu” thuộc Quỹ học bổng Vừ A Dính (3/2023), “Quỹ hành trình của trái tim” nhằm hỗ trợ khuyến học, chăm sóc sức khỏe cho hậu phương và người lính đang làm nhiệm vụ trên biển, Chương trình “Tiếp sức Trường Sa tại Singapore."
Bà con kiều bào đã tổ chức nhiều hội thảo, diễn đàn về Biển Đông. Đây là những phong trào yêu nước ủng hộ Trường Sa được hình thành, phát triển từ những chuyến kiều bào về thăm Trường Sa đầy ý nghĩa.
Kết nối, thu hút các nguồn lực của kiều bào
Tháng 11/2023, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 1334/QĐ-TTg phê duyệt Đề án "Phát huy nguồn lực của người Việt Nam ở nước ngoài phục vụ phát triển đất nước trong tình hình mới."
Đề án có ý nghĩa tổng thể, huy động nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài tham gia phát triển đất nước trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, gắn với mục tiêu phát triển của Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045 như Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đề ra.
Đề án tăng cường thống nhất nhận thức người Việt Nam ở nước ngoài là nguồn lực ngày càng quan trọng đóng góp cho sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc, từ đó xây dựng các định hướng, chủ trương, biện pháp mang tính tổng thể, cơ bản, dài lâu nhằm vừa nuôi dưỡng, chăm lo, vừa thu hút và phát huy tối đa nguồn lực này.
Đề án xác định rõ nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương trong công tác phát huy nguồn lực kiều bào; thiết lập cơ chế triển khai, phối hợp đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở và trên phạm vi toàn quốc, trong và ngoài nước với các nhiệm vụ chính.
Đó là tạo môi trường thuận lợi để người Việt Nam ở nước ngoài yên tâm gắn bó và đóng góp cho đất nước. Rà soát tổng thể, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật hướng tới việc người Việt Nam ở nước ngoài cơ bản được hưởng môi trường pháp lý tương đương với người trong nước khi tiến hành các hoạt động đầu tư, kinh doanh, khoa học-công nghệ, văn hóa… đồng thời, tạo khuôn khổ, cơ chế bền vững nhằm khuyến khích người Việt Nam ở nước ngoài tham gia phát triển đất nước trên các lĩnh vực phù hợp với nguồn lực của cộng đồng.
Về lâu dài, Đề án sẽ góp phần củng cố mạng lưới người Việt Nam ở nước ngoài trên toàn thế giới, bồi dưỡng và phát triển nguồn lực của cộng đồng này, đảm bảo sự phát triển của nguồn lực, có thể phát huy trong dài hạn với các nhiệm vụ cụ thể.
Đó là đẩy mạnh triển khai các biện pháp nhằm chăm lo, hỗ trợ cộng đồng có địa vị pháp lý vững chắc, ổn định, phát triển và hội nhập vào sở tại, đặc biệt tại các địa bàn khó khăn; thành lập mới, củng cố mạng lưới các tổ chức, hội đoàn người Việt Nam ở nước ngoài với các hình thức đa dạng, làm nòng cốt trong tập hợp, vận động kiều bào đoàn kết, xây dựng cộng đồng và hướng về đất nước; phát hiện, bồi dưỡng những nhân tố tích cực, có ảnh hưởng trong cộng đồng và trong quan hệ của Việt Nam với nước sở tại.
Cùng với đó, tăng cường các hoạt động vận động thế hệ kiều bào trẻ để nâng cao nhận thức về cội nguồn, truyền thống lịch sử, văn hóa, qua đó nuôi dưỡng, tăng cường tình cảm gắn bó với quê hương, lòng tự hào dân tộc và ý thức đóng góp xây dựng đất nước.
Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Nghị quyết 36-NQ/TW về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài đã khẳng định: "Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị và toàn dân." Trên tinh thần đó, Đề án đã xác định rõ nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương.
Bên cạnh việc là đầu mối theo dõi, điều phối, đôn đốc, tổng hợp tình hình thực hiện Đề án, Bộ Ngoại giao sẽ tập trung thực hiện các nhiệm vụ chính. Đó là đẩy mạnh công tác hỗ trợ và vận động cộng đồng, phát hiện nhân tố mới, thúc đẩy kết nối, hỗ trợ hình thành, củng cố và phát triển các hội đoàn, mạng lưới trí thức, doanh nhân tích cực đóng góp cho sự phát triển của đất nước; tăng cường vận động chính quyền, cơ quan tổ chức các nước đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, tạo điều kiện thuận lợi để tăng vị thế của cộng đồng, các tổ chức hội đoàn của người Việt ở sở tại.
Cùng với đó, tăng cường nghiên cứu, tổng hợp thông tin về tình hình các nguồn lực kiều bào; hỗ trợ các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp, cá nhân trong việc kết nối, thu hút các nguồn lực của kiều bào; phối hợp với các địa phương trong việc tổ chức chương trình dành cho kiều bào như: Xuân Quê hương, Trại Hè thanh thiếu niên, tập huấn, bồi dưỡng tiếng Việt, các hội nghị, hội thảo lấy ý kiến đóng góp, hoạt động từ thiện... hằng năm.
Song song đó, Bộ tổ chức các hoạt động nhằm cập nhật thông tin về tình hình đất nước, chính sách pháp luật; kết hợp lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, ý kiến của kiều bào; đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung, ban hành chính sách, pháp luật nhằm giải quyết khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi để kiều bào về nước sinh sống, làm việc, đầu tư, sản xuất, kinh doanh...
Các đề án về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục được xây dựng, triển khai gồm Đề án Cơ sở dữ liệu về người Việt Nam ở nước ngoài, Đề án "Huy động người Việt Nam ở nước ngoài tham gia giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm và phát triển các kênh phân phối hàng Việt Nam ở nước ngoài, giai đoạn 2020-2024," Đề án "Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2023-2030"; tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ làm công tác vận động cộng đồng và thu hút nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài./.
Đoàn kiều bào từ hơn 20 quốc gia về dâng hương, dự Giỗ Tổ Hùng Vương
Đoàn đại biểu kiều bào đã đến dâng hương tại Đền Quốc Tổ Lạc Long Quân, dâng hương tưởng nhớ các Vua Hùng tại Đền Hạ, Đền Trung và Đền Thượng.
