Liên minh các quốc gia Nam Mỹ (Unasur) ngày 21/6 quyết định cử “ngay lập tức”các ngoại trưởng của khối này tới Paraguay để đánh giá cuộc khủng hoảng chínhtrị sau khi quốc hội nước này quyết định xét xử chính trị Tổng thống FernandoLugo vì chịu trách nhiệm trong vụ đụng độ giữa cảnh sát và nông dân tuần trướckhiến 17 người thiệt mạng.
Thông tin trên được Ngoại trưởng Brazil Antonio Patriota đưa ra sau cuộc họpkhẩn cấp của các tổng thống Unasur có mặt tại Rio de Janeiro để dự Hội nghị liênhợp quốc về phát triển bền vững (Rio+20). Tham gia phái đoàn tới Paraguay cóTổng thư ký Unasur Ali Rodriguez Araque.
Theo ông Patriota, tại cuộc gặp bất thường này, các tổng thống Unasur bày tỏ tintưởng rằng việc xét xử phải bảo đảm sự ổn định, tôn trọng đầy đủ trật tự dân chủvà hiến pháp Paraguay.
Cùng ngày, Hạ viện Paraguay do phe đối lập kiểm soát - thông qua việc xét xửchính trị ông Lugo sau khi cáo buộc ông không hoàn thành trọng trách trong vụđụng độ vũ trang hôm thứ 6 tuần trước khiến 6 cảnh sát và 11 nông dân thiệtmạng.
Cũng trong ngày, Thượng viện - nơi phe đối lập cũng chiếm đa số đã họp và thôngqua quy trình xét xử. Theo hiến pháp, Tổng thống Lugo sẽ bị xử tại Thượng viện,và theo chương trình đã được thông qua, “phiên tòa” sẽ được gói gọn trong ngày22/6.
Cuộc khủng hoảng chính trị tại Paraguay bùng nổ ngày 15/6 khi những người nôngdân không ruộng đất chiếm trang trại của một chính trị gia phe đối lập, đã tấncông lực lượng cảnh sát giải tỏa. Vụ đụng độ này khiến 17 người thiệt mạng. Pheđối lập tố cáo Tổng thống Lugo đã cổ vũ những hành động chiếm ruộng đất như vậy.
Đáp lại, hôm 20/6, Tổng thống Lugo thông báo thành lập một ủy ban đặc biệt vớisự hỗ trợ của Tổ chức các nước châu Mỹ (OAS) để điều tra vụ việc trên một cáchđộc lập mà không có sự can thiệp của các thế lực chính trị và kinh tế.
Cuộc khủng hoảng đã trở nên trầm trọng hơn sau khi Đảng tự do cấp tiến đích thực(PLRA), lực lượng quan trọng trong liên minh cầm quyền, tuyên bố ủng hộ xét xửchính trị tổng thống, và ngày 21/6, 4 bộ trưởng là người của đảng này đã xin từchức.
Phát biểu trong một cuộc họp báo sau khi Hạ viện thông qua việc xét xử, Tổngthống Lugo cho biết ông sẽ không từ chức đồng thời tố cáo các nhóm luôn chốnglại sự thay đổi và chống lại quá trình dân chủ hóa tại Paraguay đang chống lạinguyện vọng của nhân dân được thể hiện qua lá phiếu bầu ông làm tổng thống.
Trong khi đó, nhiều tổ chức nông dân, trong đó có nhóm những người không córuộng đất tại Paraguay đã tổ chức tuần hành tới thủ đô Asunción để bảo vệ Tổngthống. Đại diện một số tổ chức xã hội dân sự và công đoàn cũng đã lên án âm mưuđảo chính và phê phán việc xét xử được tổ chức rất gấp gáp không đủ để bên bịhại chuẩn bị bào chữa.
Trong một tuyên bố bằng văn bản, Cơ quan tổng thư ký của Unasur, tổ chức tập hợptoàn bộ 12 quốc gia Nam Mỹ chỉ rõ nhiều phong trào xã hội đã coi quyết định củaquốc hội Paraguay là một âm mưu đảo chính, và bản thân ông Tổng thư ký UnasurAli Rodriguez Araque cho biết khối này đang xem xét khả năng áp dụng tạiParaguay nghị định thư chống đảo chính của khối.
Từ Washington, Tổng thư ký OAS Jose Miguel Insulza kêu gọi các bên đối thoại đểbảo đảm sự ổn định và cho biết tổ chức này sẵn sàng hỗ trợ giải quyết tình hìnhnếu được Asunción yêu cầu.
Tổng thống Bolivia Evo Morales thì coi những gì diễn ra tại Paraguay là một cuộcđảo chính và ông kêu gọi các nhóm người thổ dân và các phong trào xã hội tại MỹLatinh đoàn kết để bảo vệ nền dân chủ và Tổng thống Paraguay.
Ban lãnh đạo Nhóm nghị sỹ Venezuela tại Nghị viện Mỹ Latinh kịch liệt phản đốiâm mưu “đảo chính quốc hội” do nhóm đầu sỏ chính trị cánh hữu tiến hành chốnglại một tổng thống do dân bầu tại Paraguay.
Vụ xét xử chính trị tổng thống gần đây nhất tại Paraguay diễn ra tháng 3/1999chống lại ông Raul Cubas Grau, và người được chọn thay thế là chủ tịch quốc hộivì Phó tổng thống Luis Maria Argana đã bị ám sát. Trong trường hợp Thượng việnphán quyết ông Lugo phạm tội, ông sẽ bị mất chức.
Ông Fernando Lugo là cựu giám mục Thiên chúa giáo theo đường lối cánh tả. Việcông trở thành vị giám mục đầu tiên trên thế giới được bầu làm tổng thống năm2008 đã đánh dấu chấm hết 61 năm cầm quyền của đảng cánh hữu Colorado.
Nhiệm kỳ của ông Lugo sẽ kết thúc vào năm tới và theo hiến pháp các tổng thốngParaguay không được tái tranh cử ngay lập tức.
Theo các nhà phân tích, vị tổng thống được mệnh danh là “Giám mục của ngườinghèo” này gặp khó khăn trong điều hành đất nước trong bối cảnh quốc hội do pheđối lập kiểm soát, một phần là do thiếu kinh nghiệm, bởi trước đó chưa bao giờông đảm nhiệm một chức vụ chính trị./.
Quang Sơn/Argentina (Vietnam+)