Tại Hội nghị tổng kết Chương trình Khoa học công nghệ vũ trụ giai đoạn2008-2011 do Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chứcngày 20/12, phóng viên đã có cuộc trao đổi với giáo sư Châu Văn Minh,Chủ tịch Viện về những bước phát triển trong lĩnh vực khoa học công nghệvũ trụ của Việt Nam.
- Giáo sư đánh giá thếnào về kết quả thực hiện “Chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũtrụ đến năm 2020” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2006 của Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam?
Giáo sư Châu Văn Minh: Khoa họccông nghệ vũ trụ là lĩnh vực công nghệ cao, mang tính đa ngành và làthước đo của nền khoa học công nghệ quốc gia. Viện Khoa học và Công nghệViệt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ trong việc triển khai Chươngtrình Khoa học công nghệ vũ trụ thuộc “Chiến lược nghiên cứu và ứng dụngcông nghệ vũ trụ đến năm 2020”.
Trong lĩnh vựccông nghệ vệ tinh, Viện đã và đang thực hiện dự án vệ tinh nhỏ quan sáttài nguyên thiên nhiên, môi trường và thiên tai (VNRedsat-1) sử dụngcông nghệ và vốn ODA của Cộng hòa Pháp; Dự án vệ tinh nhỏ quansát tài nguyên thiên nhiên, môi trường và thiên tai VNRedsat-1B sử dụngcông nghệ siêu phổ với nguồn vốn ODA của Vương quốc Bỉ.
Đặc biệt, Viện đã triển khai một số bước xây dựng Trung tâm vũ trụViệt Nam tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc sử dụng nguồn vốn ODA của Chínhphủ Nhật Bản (khoảng 600 triệu USD và 1.100 tỷ đồng đối ứng).
Các côngviệc được triển khai bao gồm cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật và2 vệ tinh công nghệ radar hiện đại quan sát Việt Nam trong mọi điềukiện thời tiết cũng như nguồn nhân lực trình độ cao để Việt Nam có thểtự chế tạo vệ tinh nhằm đạt được mục tiêu của chiến lược. Đây là dự áncó tầm quan trọng đặc biệt trong việc thực hiện Chiến lược Khoa học vàCông nghệ Việt Nam đến 2020, tầm nhìn 2030 và Việt Nam sẽ là Trung tâmvũ trụ hiện đại hàng đầu của ASEAN.
Để thực hiệnđược các nhiệm vụ trên, Chính phủ đã thành lập Trung tâm vệ tinh quốcgia, trực thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Hiện nay, đơn vị đã triển khai một số hoạtđộng ban đầu.
- Thưa giáo sư, Viện đã cóbước chuẩn bị thế nào cho công tác đào tạo cán bộ trình độ cao phục vụlĩnh vực khoa học công nghệ vũ trụ?
Giáo sư Châu Văn Minh: Công tác đào tạo cánbộ trẻ cho ngành khoa học công nghệ vũ trụ là một phần rất quan trọng trong việc xâydựng tiềm lực khoa học công nghệ vũ trụ Việt Nam. Hiện nay, đơn vị đã cử một sốcán bộ trẻ đi đào tạo tại các quốc gia hợp tác với Việt Nam. Bướcđầu, đã có 15 cán bộ đi học tại Pháp. Tôi hy vọng lứa cán bộ đầu tiênnày sẽ là nguồn nhân lực chủ chốt cho ngành khoa học công nghệ vũ trụ nước nhà.
Trong chương trình hợp tác với Bỉ và Nhật Bản cũng có các dự án đàotạo nguồn nhân lực trình độ cao phục vụ Chiến lược khoa học công nghệ vũ trụ. Ngoàira, các trường đại học trong nước và Đại học Khoa học và Công nghệ HàNội (trực thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cũng có các chương trình đào tạo lĩnh vựchàng không vũ trụ.
-Hiện nay, đã có mộtsố doanh nghiệp tư nhân triển khai những chương trình nghiên cứu các vệtinh nhỏ với động cơ và động lực tài chính rõ ràng, vậy định hướng củaViện ra sao, thưa giáo sư?
Giáo sư Châu Văn Minh: Hiện nay,các nhà khoa học, nhà chính sách đều đang sử dụng ảnh vệ tinh muacủa nước ngoài. Khi có vệ tinh riêng, Việt Nam sẽ tự chủ được nguồnảnh. Viện sẽ tận dụng những nguồn ảnh này phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, đồng thời hướng tới tạo nguồn thu phục vụ lại công tác nghiêncứu khoa học và đào tạo cán bộ có trình độ cao.
-Xin giáo sư cho biết mục tiêu cụ thể trong thời gian tới đối với lĩnh vực khoa học công nghệ vũ trụ?
Giáo sư Châu Văn Minh: Theo Chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ đến năm2020, Việt Nam sẽ làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh nhỏ. Cụ thể, đếnnăm 2014, vệ tinh VNRedsat -1 quan sát Trái Đất sẽ được phóng vào quỹđạo và đi vào hoạt động ổn định.
Trong thời giansắp tới, Viện tiếp tục khai thác cơ sở dữ liệu viễn thám dùng chung chonhiều ngành; tổ chức quản lý và khai thác tốt mạng thông tin mặt đấtphục vụ phát triển kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng. Ngoài ra, Việntập trung tiếp thu công nghệ và khai thác hiệu quả hạ tầng kỹ thuậtkhông gian được hình thành qua một số dự án lớn như dự án trạm mặt đấtthu ảnh vệ tinh viễn thám, dự án Vinasat, dự án vệ tinh quan sát tráiđất của Việt Nam./.
- Giáo sư đánh giá thếnào về kết quả thực hiện “Chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũtrụ đến năm 2020” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2006 của Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam?
Giáo sư Châu Văn Minh: Khoa họccông nghệ vũ trụ là lĩnh vực công nghệ cao, mang tính đa ngành và làthước đo của nền khoa học công nghệ quốc gia. Viện Khoa học và Công nghệViệt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ trong việc triển khai Chươngtrình Khoa học công nghệ vũ trụ thuộc “Chiến lược nghiên cứu và ứng dụngcông nghệ vũ trụ đến năm 2020”.
Trong lĩnh vựccông nghệ vệ tinh, Viện đã và đang thực hiện dự án vệ tinh nhỏ quan sáttài nguyên thiên nhiên, môi trường và thiên tai (VNRedsat-1) sử dụngcông nghệ và vốn ODA của Cộng hòa Pháp; Dự án vệ tinh nhỏ quansát tài nguyên thiên nhiên, môi trường và thiên tai VNRedsat-1B sử dụngcông nghệ siêu phổ với nguồn vốn ODA của Vương quốc Bỉ.
Đặc biệt, Viện đã triển khai một số bước xây dựng Trung tâm vũ trụViệt Nam tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc sử dụng nguồn vốn ODA của Chínhphủ Nhật Bản (khoảng 600 triệu USD và 1.100 tỷ đồng đối ứng).
Các côngviệc được triển khai bao gồm cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật và2 vệ tinh công nghệ radar hiện đại quan sát Việt Nam trong mọi điềukiện thời tiết cũng như nguồn nhân lực trình độ cao để Việt Nam có thểtự chế tạo vệ tinh nhằm đạt được mục tiêu của chiến lược. Đây là dự áncó tầm quan trọng đặc biệt trong việc thực hiện Chiến lược Khoa học vàCông nghệ Việt Nam đến 2020, tầm nhìn 2030 và Việt Nam sẽ là Trung tâmvũ trụ hiện đại hàng đầu của ASEAN.
Để thực hiệnđược các nhiệm vụ trên, Chính phủ đã thành lập Trung tâm vệ tinh quốcgia, trực thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Hiện nay, đơn vị đã triển khai một số hoạtđộng ban đầu.
- Thưa giáo sư, Viện đã cóbước chuẩn bị thế nào cho công tác đào tạo cán bộ trình độ cao phục vụlĩnh vực khoa học công nghệ vũ trụ?
Giáo sư Châu Văn Minh: Công tác đào tạo cánbộ trẻ cho ngành khoa học công nghệ vũ trụ là một phần rất quan trọng trong việc xâydựng tiềm lực khoa học công nghệ vũ trụ Việt Nam. Hiện nay, đơn vị đã cử một sốcán bộ trẻ đi đào tạo tại các quốc gia hợp tác với Việt Nam. Bướcđầu, đã có 15 cán bộ đi học tại Pháp. Tôi hy vọng lứa cán bộ đầu tiênnày sẽ là nguồn nhân lực chủ chốt cho ngành khoa học công nghệ vũ trụ nước nhà.
Trong chương trình hợp tác với Bỉ và Nhật Bản cũng có các dự án đàotạo nguồn nhân lực trình độ cao phục vụ Chiến lược khoa học công nghệ vũ trụ. Ngoàira, các trường đại học trong nước và Đại học Khoa học và Công nghệ HàNội (trực thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cũng có các chương trình đào tạo lĩnh vựchàng không vũ trụ.
-Hiện nay, đã có mộtsố doanh nghiệp tư nhân triển khai những chương trình nghiên cứu các vệtinh nhỏ với động cơ và động lực tài chính rõ ràng, vậy định hướng củaViện ra sao, thưa giáo sư?
Giáo sư Châu Văn Minh: Hiện nay,các nhà khoa học, nhà chính sách đều đang sử dụng ảnh vệ tinh muacủa nước ngoài. Khi có vệ tinh riêng, Việt Nam sẽ tự chủ được nguồnảnh. Viện sẽ tận dụng những nguồn ảnh này phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, đồng thời hướng tới tạo nguồn thu phục vụ lại công tác nghiêncứu khoa học và đào tạo cán bộ có trình độ cao.
-Xin giáo sư cho biết mục tiêu cụ thể trong thời gian tới đối với lĩnh vực khoa học công nghệ vũ trụ?
Giáo sư Châu Văn Minh: Theo Chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ đến năm2020, Việt Nam sẽ làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh nhỏ. Cụ thể, đếnnăm 2014, vệ tinh VNRedsat -1 quan sát Trái Đất sẽ được phóng vào quỹđạo và đi vào hoạt động ổn định.
Trong thời giansắp tới, Viện tiếp tục khai thác cơ sở dữ liệu viễn thám dùng chung chonhiều ngành; tổ chức quản lý và khai thác tốt mạng thông tin mặt đấtphục vụ phát triển kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng. Ngoài ra, Việntập trung tiếp thu công nghệ và khai thác hiệu quả hạ tầng kỹ thuậtkhông gian được hình thành qua một số dự án lớn như dự án trạm mặt đấtthu ảnh vệ tinh viễn thám, dự án Vinasat, dự án vệ tinh quan sát tráiđất của Việt Nam./.
Thu Phương (TTXVN/Vietnam+)
