Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh trả lời chất vấn trước Quốc hội, sáng 15/11. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN) Sáng 15/11, các đại biểu Quốc hội bắt đầu phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn với Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh.
Là người đầu tiên đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) đề nghị Bộ trưởng làm rõ hơn về những sai phạm đối với các dự án thua lỗ, kém hiệu quả do Nhà nước đầu tư và Bộ Công Thương chịu trách nhiệm quản lý, những kiến nghị để khắc phục những bất cập trong công tác quản lý đầu tư tại doanh nghiệp nhà nước, không để lặp lại tình trạng "con voi chui lọt lỗ kim."
Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Tiến Sinh, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, Bộ Công Thương đã có đánh giá sơ bộ gửi tới các đại biểu Quốc hội. Bộ trưởng đề cập cụ thể hơn: 5 dự án (gang thép Thái Nguyên, bột giấy Phương Nam, đạm Ninh Bình, nhiên liệu sinh học của Dung Quất, xơ sợi Đình Vũ) đều có chủ trương đầu tư kéo dài quá thời hạn so với được phê duyệt.
Dự án đạm Ninh Bình không những kéo dài quá trình đầu tư, nay vẫn không quyết toán được đầu tư dù đã đi vào vận hành. Bộ trưởng chỉ rõ các dự án này có điểm chung là thị trường thế giới có biến động, giá các loại nguyên nhiên liệu có biến động, dầu khí, các sản phẩn từ đầu, dầu thô từ mức hơn 100-147 USD/thùng, hiện chỉ còn khoảng 40 USD/thùng... đã ảnh hưởng tới hiệu quả đầu tư của dự án; các dự án xơ sợi Đình Vũ không thể cạnh tranh nổi với các dự án đầu tư của nước ngoài có giá thành rẻ hơn.
Bộ trưởng nêu rõ điểm chung dẫn đến tình trạng kém hiệu quả, thứ nhất là năng lực của chủ đầu tư, theo phân cấp của khung pháp lý, các tập đoàn, Tổng công ty 91 khi được phê duyệt chủ trương đầu tư của Chính phủ đều là người trực tiếp thực hiện, quản lý dự án đầu tư và chịu trách nhiệm trực tiếp trong phê duyệt, phương án đầu tư ... Thứ hai do năng lực hạn chế của các Ban quản lý dự án, các đối tượng trực tiếp được phân công giao nhiệm vụ quản lý dự án. Thứ ba, năng lực trong đàm phán, ký kết, quản lý các hợp đồng để thực hiện dự án này, năng lực và khả năng thực hiện của các nhà thầu.
Theo Bộ trưởng, chính sự hạn chế nguồn nhân lực và điều kiện đã dẫn đến các dự án bị kéo dài, nhiều dự án thực hiện không đúng theo hợp đồng. Trong quá trình triển khai thực hiện, các dự án có vướng mắc, đòi hỏi phải có sự can thiệp của các cơ quan quản lý nhà nước, nhưng sự can thiệp này cũng không đem lại hiểu quả vì nhiều lý do....
Chính vì vậy, các dự án này đều có vướng mắc là hiệu quả kinh tế không còn - Bộ trưởng cho biết.
Nêu giải pháp cho tình trạng này, theo Bộ trưởng Tuấn Anh phải đảm bảo mục tiêu bảo toàn vốn, bảo vệ lợi ích, tài sản Nhà nước trong các dự án này. Các giải pháp xử lý phải phù hợp với nguyên tắc thị trường và cam kết quốc tế.
"Có thể tính tới bán dự án, thậm chí tuyên bố phá sản... nếu cần thiết" - Bộ trưởng cho biết.
Người đứng đầu ngành Công Thương nói thêm, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành báo cáo Chính phủ. Cụ thể, các dự án gang thép Thái Nguyên, xơ sợi Đình Vũ, nhiên liệu xăng sinh học..., Bộ đã báo cáo Chính phủ các giải pháp. Sau kỳ họp Quốc hội này, Chính phủ sẽ họp, đưa ra quyết định cụ thể.
Chưa thấy thỏa đáng với phần trả lời của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, đại biểu Nguyễn Tiến Sinh giơ biển tranh luận. Đại biểu "lo ngại" khi nghe Bộ trưởng báo cáo về tình trạng quản lý đầu tư của một số dự án là Bộ cho chủ trương, còn lại khoán trắng, buông lỏng cho doanh nghiệp tự quyết, tự tổ chức đầu tư, đến khi thua lỗ lại báo Chính phủ giải quyết.
Trả lời phần tranh luận này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết những dự án này đã có quá trình thực hiện kéo dài từ lâu, từ thời điểm các tập đoàn, tổng công ty 91 đang chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ. Do quá trình kéo dài, tính chất công nghệ, tính chất đặc thù từng dự án rất phức tạp nên quá trình đánh giá cụ thể về nguyên nhân và trách nhiệm của từng khâu, bộ phận liên quan đến những nguyên nhân đó, đối chiếu với các khung pháp lý để làm rõ trách nhiệm, cần có thời gian.
Theo sự chỉ đạo của Chính phủ, không chỉ Bộ Công Thương, mà còn có Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán và hàng loạt cơ quan liên quan đều tham gia vào đánh giá tổng thể, toàn diện những dự án này với mục tiêu không chỉ là giải quyết triệt để các dự án, mà còn xem xét trách nhiệm, kiện toàn về mặt thể chế nhằm đảm bảo hiệu quả quản lý Nhà nước, không để tái diễn những trường hợp này.
Trước lo lắng của đại biểu Quốc hội về việc sẽ tái diễn câu chuyện dự án lớn không hiệu quả, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, từ sau năm 2012, khi Nghị định 99 được ban hành, các bộ, ngành, cơ quan Nhà nước trực tiếp quản lý các doanh nghiệp trực thuộc và các dự án đầu tư thông qua các doanh nghiệp đó.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, các dự án đạm Ninh Bình, xơ sợi Đình Vũ... sẽ được xem xét trong khuôn khổ pháp luật ở thời điểm đó.
"Chúng tôi cần có thời gian hoàn tất những công việc này, báo cáo Chính phủ phương án xử lý dứt điểm và sẽ báo cáo Quốc hội tại các kỳ họp sau," Bộ trưởng nhấn mạnh.
Cũng trong phiên trả lời chất vấn sáng nay, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng tập trung làm rõ một số vấn đề khác gồm: Giải pháp củng cố hệ thống bán lẻ hàng hóa thích ứng với hội nhập quốc tế; kiểm soát kinh doanh đa cấp; quản lý thị trường, phòng, chống buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc; chính sách đột phá phát triển ngành ôtô theo định hướng đầu tư của Nhà nước và các cam kết hội nhập quốc tế. Phương án tổ chức kiểm tra, đánh giá chất lượng, quy hoạch các công trình thủy điện, thủy lợi và đảm bảo an toàn xả lũ trong thời gian tới./.
