Các câu hỏi chất vấn và nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởngBộ Tư Pháp Hà Hùng Cường tại phiên họp thứ 20 của Ủy ban Thường vụ Quốchội diễn ra vào sáng 20/8 dưới hình thức trực tuyến, được phát thanh,truyền hình trực tiếp đã thu hút sự theo dõi của đông đảo cử tri cảnước.
[Không còn Luật chờ nghị định, nghị định chờ thông tư]
Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã ghi lại một số ý kiến cử triliên quan đến phiên chất vấn.
Nội dung chất vấn "trúng" tâm tư nguyện vọng của cử tri
Đánh giá chung về phiên chất vấn, luật sư Nguyễn Văn Cường, Đoàn luậtsư Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, các đại biểu đã đặt câu hỏi sátthực, trúng vào những vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm như chất lượngvăn bản pháp luật chưa cao, Luật chậm đi vào cuộc sống, còn có những nộidung thông tư gây bức xúc trong dư luận, tình trạng “treo” văn bản,luật chờ nghị định, nghị định chờ thông tư…
Bộ trưởng Hà Hùng Cường cũngnhư Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam đã trả lờithẳng thắn, nhìn nhận chân thành các vướng mắc, tồn tại trong quá trìnhxây dựng văn bản pháp luật gắn với trách nhiệm của Bộ Tư pháp và củaChính phủ.
Theo luật sư Đỗ Pháp, Đoàn luật sư thành phố ĐàNẵng, các câu hỏi của đại biểu nêu ra ngắn gọn, súc tích và nội dung sátvới cuộc sống.
Phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng Tư pháp khá rõ ràngvà thẳng thắn, tuy nhiên chưa thật đầy đủ và cụ thể. Qua phiên chất vấnvà trả lời chất vấn người dân sẽ hiểu thêm một phần lý do tại sao nhữngvăn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành nhưng vẫn chưa được triểnkhai một cách triệt để, đồng thời qua đó người dân cũng sẽ cảm thông vàchia sẻ về những vướng mắc trong quá trình triển khai các văn bản này...
Bà Võ Thị Như Hoa, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Đà Nẵngcho rằng, phiên chất vấn và trả lời chất vấn được tổ chức dưới hình thứctrực tuyến tại các Sở Tư pháp trong cả nước đã tạo điều kiện cho nhữngngười làm công tác tư pháp tại địa phương hiểu rõ hơn và nắm chắc cácvấn đề mà xã hội quan tâm. Những vấn đề được các đại biểu nêu ra rất bổích, phản ánh khá nhiều khía cạnh trên lĩnh vực tư pháp và đã phản ánhđúng tâm tư nguyện vọng và những băn khoăn suy nghĩ của cử tri...
Cần thay đổi tư duy làm luật
“Vừa thiết kế lại vừa thi công” là nhận xét của luật sư Nguyễn VănCường, Đoàn luật sư Thành phố Hồ Chí Minh về thực trạng xây dựng luật,văn bản quy phạm pháp luật hiện nay ở Việt Nam.
Luật sư Nguyễn VănCường đồng tình với ý kiến của đại biểu Đỗ Văn Đương, Ủy ban Tư pháp củaQuốc hội khi cho rằng, cần phải thay đổi tư duy làm luật để luật thựcsự đi vào cuộc sống.
Bởi lẽ, theo luật sư Nguyễn VănCường, hiện nay trình tự xây dựng luật ở Việt Namđang có vấn đề: Các đơn vị thuộc Chính phủ, Chính phủ là cơ quan hànhpháp nhưng lại tham gia quá nhiều công việc lập pháp với hơn 90% dự ánluật đều do cơ quan Chính phủ soạn thảo, đưa Bộ Tư pháp thẩm định rồiChính phủ trình Quốc hội thông qua. Trong khi khối lượng công việcchuyên môn của các bộ, của Văn phòng Chính phủ, của Chính phủ là rấtlớn, nguồn cán bộ pháp chế còn hạn chế cả về chuyên môn lẫn số lượng.
Theo luật sư Nguyễn Văn Cường, quy trình xâydựng luật nên để Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tiến hành, Chính phủ chỉđề xuất chính sách, ý tưởng luật, như vậy sẽ giảm áp lực và số lượngcông việc cho Chính phủ, để Chính phủ tập trung vào nhiệm vụ hành phápcủa mình.
Trên đề xuất của Chính phủ, Ủy ban Pháp luật trình Ban thườngvụ Quốc hội thông qua chương trình xây dựng luật rồi chính Ủy ban Phápluật sẽ tiến hành từ đầu việc xây dựng luật. Như thế sẽ vừa đảm bảochuyên môn, tính cụ thể của luật được xây dựng. Chỉ khi thay đổi tư duylàm luật thì mới có thể hạn chế việc ban hành thông tư, tòa án mới thựchiện được quyền giải thích luật và tạo án lệ.
Quytrình hiện tại khiến cho luật thiếu tính cụ thể, khó áp dụng vì Ủy banThường vụ Quốc hội thẩm định cuối cùng dự án luật nhưng lại không thamgia từ đầu nên vừa khi ban hành xong, luật phải chờ nghị định (cấp Chínhphủ), thông tư (cấp bộ) hướng dẫn. Cũng với quy trình hiện hành, mộtmình Bộ Tư pháp sẽ phải đứng giữa “rừng luật” với “rừng” thông tư đểthẩm định, là việc làm không xuể, mặc dù Bộ Tư pháp đã làm tốt tráchnhiệm của mình.
Quy định rõ giá trị pháp lý của các ý kiến thẩm định
Bà Tống Thị Thanh Nam (Trưởng Phòng Kiểm tra và xử lý vănbản, Sở Tư pháp Hà Nội) cho rằng, trong công tác xây dựng văn bản quyphạm pháp luật, cần quy định rõ giá trị pháp lý của các ý kiến thẩmđịnh. Cụ thể, văn bản thẩm định là tài liệu bắt buộc trong hồ sơ banhành văn bản, phải được cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, giải trình(bao gồm tiếp thu hoặc không tiếp thu). Văn bản thẩm định phải là cơ sởpháp lý để cơ quan, người có thẩm quyền xem xét, quyết định khi banhành văn bản.
Do vậy, theo bà Nam, cần phải có một cơ quan (hoặc bộ phận) thựchiện nhiệm vụ thẩm định văn bản, đảm bảo tính chuyên nghiệp cao, trongđó đội ngũ cán bộ làm công tác này phải đáp ứng yêu cầu về chuyên môn,hiểu biết về chính trị, xã hội và năng lực thực tiễn.
Bên cạnh đó, cần phải có cơ chế kiểm soát trước và sau khi ban hành vănbản, bao gồm: từ việc phân tích, đánh giá chính sách, soạn thảo, thẩmđịnh, kiểm soát thủ tục hành chính, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật,theo dõi thi hành pháp luật... Trong đó cần làm rõ về trách nhiệm củacơ quan, đơn vị trong việc đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp đối với từngkhâu kiểm soát, khắc phục tình trạng văn bản quy phạm pháp luật ban hànhtrái pháp luật, gây ra hậu quả pháp lý cho xã hội nhưng không ai chịutrách nhiệm.
Ông Nguyễn Hồng Tuyến (Phó Chủ tịch HộiLuật gia Hà Nội) đề xuất, cần đề cao giải pháp con người trong hoạt độngxây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Không phải cứ có trìnhđộ cử nhân luật là tham gia được vào công tác soạn thảo, xây dựng vănbản, bởi việc xây dựng một văn bản luật không khác gì một công trìnhnghiên cứu khoa học.
Do đó, người xây dựng văn bản cũng như một nhà khoahọc, phải có các tiêu chuẩn như: Là một tri thức chuyên môn, tri thứcchính trị, có đạo đức trong sáng, có năng lực hoạt động thực tiễn, cótrình độ nghiên cứu biên soạn... Cùng với đó, cần có cơ chế thu hút độingũ chuyên gia, cán bộ công chức giỏi, có năng lực về công tác xây dựngvăn bản đồng thời, đổi mới cách thức đào tạo, bồi dưỡng năng lực chuyênmôn cho đội ngũ cán bộ làm công tác văn bản theo hướng tăng cường tậphuấn kỹ năng xử lý tình huống và nâng cao kinh nghiệm cọ sát thực tế đờisống./.
[Không còn Luật chờ nghị định, nghị định chờ thông tư]
Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã ghi lại một số ý kiến cử triliên quan đến phiên chất vấn.
Nội dung chất vấn "trúng" tâm tư nguyện vọng của cử tri
Đánh giá chung về phiên chất vấn, luật sư Nguyễn Văn Cường, Đoàn luậtsư Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, các đại biểu đã đặt câu hỏi sátthực, trúng vào những vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm như chất lượngvăn bản pháp luật chưa cao, Luật chậm đi vào cuộc sống, còn có những nộidung thông tư gây bức xúc trong dư luận, tình trạng “treo” văn bản,luật chờ nghị định, nghị định chờ thông tư…
Bộ trưởng Hà Hùng Cường cũngnhư Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam đã trả lờithẳng thắn, nhìn nhận chân thành các vướng mắc, tồn tại trong quá trìnhxây dựng văn bản pháp luật gắn với trách nhiệm của Bộ Tư pháp và củaChính phủ.
Theo luật sư Đỗ Pháp, Đoàn luật sư thành phố ĐàNẵng, các câu hỏi của đại biểu nêu ra ngắn gọn, súc tích và nội dung sátvới cuộc sống.
Phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng Tư pháp khá rõ ràngvà thẳng thắn, tuy nhiên chưa thật đầy đủ và cụ thể. Qua phiên chất vấnvà trả lời chất vấn người dân sẽ hiểu thêm một phần lý do tại sao nhữngvăn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành nhưng vẫn chưa được triểnkhai một cách triệt để, đồng thời qua đó người dân cũng sẽ cảm thông vàchia sẻ về những vướng mắc trong quá trình triển khai các văn bản này...
Bà Võ Thị Như Hoa, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Đà Nẵngcho rằng, phiên chất vấn và trả lời chất vấn được tổ chức dưới hình thứctrực tuyến tại các Sở Tư pháp trong cả nước đã tạo điều kiện cho nhữngngười làm công tác tư pháp tại địa phương hiểu rõ hơn và nắm chắc cácvấn đề mà xã hội quan tâm. Những vấn đề được các đại biểu nêu ra rất bổích, phản ánh khá nhiều khía cạnh trên lĩnh vực tư pháp và đã phản ánhđúng tâm tư nguyện vọng và những băn khoăn suy nghĩ của cử tri...
Cần thay đổi tư duy làm luật
“Vừa thiết kế lại vừa thi công” là nhận xét của luật sư Nguyễn VănCường, Đoàn luật sư Thành phố Hồ Chí Minh về thực trạng xây dựng luật,văn bản quy phạm pháp luật hiện nay ở Việt Nam.
Luật sư Nguyễn VănCường đồng tình với ý kiến của đại biểu Đỗ Văn Đương, Ủy ban Tư pháp củaQuốc hội khi cho rằng, cần phải thay đổi tư duy làm luật để luật thựcsự đi vào cuộc sống.
Bởi lẽ, theo luật sư Nguyễn VănCường, hiện nay trình tự xây dựng luật ở Việt Namđang có vấn đề: Các đơn vị thuộc Chính phủ, Chính phủ là cơ quan hànhpháp nhưng lại tham gia quá nhiều công việc lập pháp với hơn 90% dự ánluật đều do cơ quan Chính phủ soạn thảo, đưa Bộ Tư pháp thẩm định rồiChính phủ trình Quốc hội thông qua. Trong khi khối lượng công việcchuyên môn của các bộ, của Văn phòng Chính phủ, của Chính phủ là rấtlớn, nguồn cán bộ pháp chế còn hạn chế cả về chuyên môn lẫn số lượng.
Theo luật sư Nguyễn Văn Cường, quy trình xâydựng luật nên để Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tiến hành, Chính phủ chỉđề xuất chính sách, ý tưởng luật, như vậy sẽ giảm áp lực và số lượngcông việc cho Chính phủ, để Chính phủ tập trung vào nhiệm vụ hành phápcủa mình.
Trên đề xuất của Chính phủ, Ủy ban Pháp luật trình Ban thườngvụ Quốc hội thông qua chương trình xây dựng luật rồi chính Ủy ban Phápluật sẽ tiến hành từ đầu việc xây dựng luật. Như thế sẽ vừa đảm bảochuyên môn, tính cụ thể của luật được xây dựng. Chỉ khi thay đổi tư duylàm luật thì mới có thể hạn chế việc ban hành thông tư, tòa án mới thựchiện được quyền giải thích luật và tạo án lệ.
Quytrình hiện tại khiến cho luật thiếu tính cụ thể, khó áp dụng vì Ủy banThường vụ Quốc hội thẩm định cuối cùng dự án luật nhưng lại không thamgia từ đầu nên vừa khi ban hành xong, luật phải chờ nghị định (cấp Chínhphủ), thông tư (cấp bộ) hướng dẫn. Cũng với quy trình hiện hành, mộtmình Bộ Tư pháp sẽ phải đứng giữa “rừng luật” với “rừng” thông tư đểthẩm định, là việc làm không xuể, mặc dù Bộ Tư pháp đã làm tốt tráchnhiệm của mình.
Quy định rõ giá trị pháp lý của các ý kiến thẩm định
Bà Tống Thị Thanh Nam (Trưởng Phòng Kiểm tra và xử lý vănbản, Sở Tư pháp Hà Nội) cho rằng, trong công tác xây dựng văn bản quyphạm pháp luật, cần quy định rõ giá trị pháp lý của các ý kiến thẩmđịnh. Cụ thể, văn bản thẩm định là tài liệu bắt buộc trong hồ sơ banhành văn bản, phải được cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, giải trình(bao gồm tiếp thu hoặc không tiếp thu). Văn bản thẩm định phải là cơ sởpháp lý để cơ quan, người có thẩm quyền xem xét, quyết định khi banhành văn bản.
Do vậy, theo bà Nam, cần phải có một cơ quan (hoặc bộ phận) thựchiện nhiệm vụ thẩm định văn bản, đảm bảo tính chuyên nghiệp cao, trongđó đội ngũ cán bộ làm công tác này phải đáp ứng yêu cầu về chuyên môn,hiểu biết về chính trị, xã hội và năng lực thực tiễn.
Bên cạnh đó, cần phải có cơ chế kiểm soát trước và sau khi ban hành vănbản, bao gồm: từ việc phân tích, đánh giá chính sách, soạn thảo, thẩmđịnh, kiểm soát thủ tục hành chính, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật,theo dõi thi hành pháp luật... Trong đó cần làm rõ về trách nhiệm củacơ quan, đơn vị trong việc đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp đối với từngkhâu kiểm soát, khắc phục tình trạng văn bản quy phạm pháp luật ban hànhtrái pháp luật, gây ra hậu quả pháp lý cho xã hội nhưng không ai chịutrách nhiệm.
Ông Nguyễn Hồng Tuyến (Phó Chủ tịch HộiLuật gia Hà Nội) đề xuất, cần đề cao giải pháp con người trong hoạt độngxây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Không phải cứ có trìnhđộ cử nhân luật là tham gia được vào công tác soạn thảo, xây dựng vănbản, bởi việc xây dựng một văn bản luật không khác gì một công trìnhnghiên cứu khoa học.
Do đó, người xây dựng văn bản cũng như một nhà khoahọc, phải có các tiêu chuẩn như: Là một tri thức chuyên môn, tri thứcchính trị, có đạo đức trong sáng, có năng lực hoạt động thực tiễn, cótrình độ nghiên cứu biên soạn... Cùng với đó, cần có cơ chế thu hút độingũ chuyên gia, cán bộ công chức giỏi, có năng lực về công tác xây dựngvăn bản đồng thời, đổi mới cách thức đào tạo, bồi dưỡng năng lực chuyênmôn cho đội ngũ cán bộ làm công tác văn bản theo hướng tăng cường tậphuấn kỹ năng xử lý tình huống và nâng cao kinh nghiệm cọ sát thực tế đờisống./.
(TTXVN)
