Thành thông lệ hàng năm, trước thềm năm mới 2013 Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán đã tổ chức bình chọn 10 sự kiện chứng khoán tiêu biểu của năm 2012.
Đây là những sự kiện tiêu biểu nhất trong năm được dư luận đặc biệt quan tâm và có tầm ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.
1. TTCK hứng chịu nhiều cú sốc
Ngày 21/08/2012, thị trường phản ứng tiêu cực với sự kiện ông Nguyễn Đức Kiên, cổ đông lớn của ngân hàng ACB, bị bắt.
Chỉ số giá chứng khoán hai sàn giảm liền 6 phiên với mức (-11,8%) trên sàn HoSE và (-15,4%) trên sàn HNX. Hai tháng sau đó, thị trường lại “chao đảo” khi một loạt các thành viên Hội đồng quản trị và ban lãnh đạo của ACB bị bắt. Liên quan đến sự kiện ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Sacombank từ chức, thị trường cũng một phen điêu đứng trong phiên ngày 2/11. Sau cú sốc đó chỉ số giá chứng khoán của thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn thuộc nhóm tăng cao trên thế giới.
Tuy nhiên, hoạt động của thị trường chứng khoán lại chưa thực sự khả quan. Từ đầu năm cho đến nay chỉ số VN-Index tăng 13% và HNX-Index giảm 12,2%. Mức vốn hóa khoảng 720 nghìn tỷ đồng (tăng 183 nghìn tỷ đồng so với cuối năm 2011) và ở mức 28% GDP, trong đó sàn HoSE chiếm 87%.
Trên sàn HNX, tổng giá trị vốn hóa thấp hơn tổng giá trị niêm yết theo mệnh giá do có tới 283/319 cổ phiếu giao dịch dưới mệnh giá.
Mặc dù thị trường chứng khoán có khó khăn nhưng thanh khoản của thị trường có sự cải thiện, đặc biệt sau khi kéo dài thời gian giao dịch và áp dụng lệnh thị trường.
Quy mô giao dịch bình quân mỗi phiên đạt 1.918 tỷ đồng, tăng 38% so với năm 2011 (riêng cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đạt 1.316 tỷ đồng, tăng 28% so với năm 2011).
2. Phê duyệt Đề án Tái cấu trúc TTCK và ban hành nhiều văn bản hướng dẫn
Ngày 6/12/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1826/QĐ-TTg phê duyệt đề án tái cấu trúc TTCK và doanh nghiệp bảo hiểm, trong đó trọng tâm là tái cấu trúc các tổ chức kinh doanh chứng khoán và các Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm lưu ký.
Để hỗ trợ việc triển khai đề án này, một loạt các Nghị định, Thông tư mới được ban hành. Với một khung pháp lý khá đầy đủ được ban hành cùng lúc, năm 2012 được đánh giá là năm thành công nhất trong xây dựng và ban hành các văn bản pháp quy trong lĩnh vực chứng khoán. Điều này càng có ý nghĩa hơn khi mà công cuộc tái cấu trúc toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam đang vào giai đoạn quan trọng.
3. Lần đầu tiên hành vi bán khống bị xử phạt
Sau rất nhiều nghi ngờ và đồn đoán, hành vi bán khống trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã chính thức bị xử phạt. Cuối tháng 10 vừa qua, theo kết luận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), ông Nguyễn Viết Xuân và bà Phạm Thị Sương đã cho khách hàng mượn chứng khoán trên tài khoản của khách hàng khác để bán. Cả hai nhân viên trên và HSC trên đều bị phạt, riêng hai cá nhân đã bị rút chứng chỉ hành nghề.
Ngoài trường hợp trên, Ủy ban cũng đã xử phạt Công ty Chứng khoán Đại Nam và Công quản lý Quỹ Lộc Việt.
4. Xây dựng các chỉ số cơ sở cho các sản phẩm mới trong tương lai
Chỉ số VN30 được công bố vào ngày 3/2 và chính thức triển khai ngày 6/2. Chỉ số HNX30 được công bố ngày 5/7 và bắt đầu triển khai từ ngày 9/7. Đây là bước đi đầu tiên trong lộ trình xây dựng và chuẩn hóa các chỉ số cơ sở, tạo điều kiện triển khai các sản phẩm mới trong tương lai.
5. Nhiều công ty chứng khoán tồn tại vì còn cái “tên”
Từ đầu năm đến nay, SSC đã đưa 11 công ty chứng khoán và 3 công ty quản lý quỹ vào diện kiểm soát đặc biệt và 3 công ty chứng khoán vào diện kiểm soát.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã yêu cầu Hội đồng quản trị, tổng giám đốc các Công ty chứng khoán thuộc diện kiểm soát, kiểm soát đặc biệt xây dựng phương án, kế hoạch khắc phục.
Thêm vào đó, Ủy ban cũng đã triển khai các biện pháp mạnh trong việc tái cơ cấu như rút nghiệp vụ môi giới chứng khoán của 4 công ty (Công ty chứng khoán Hà Nội, Trường Sơn, SME, Đông Dương). Việc rút nghiệp vụ môi giới trên thực tế là rút giấy phép hoạt động, chỉ còn tồn tại pháp nhân để xử lý các khoản nợ…
6. Doanh nghiệp niêm yết biến mất bởi sáp nhập, giải thể
Năm 2012, số công ty niêm yết mới tăng khoảng 25 công ty (ít hơn số lượng niêm yết mới năm 2011 là 52 công ty), trong khi có 21 công ty bị hủy niêm yết.
Đặc biệt có những doanh nghiệp niêm yết từng “nổi đám” một thời như HBB và SCG đã bị biến mất khỏi thị trường.
Cụ thể, ngày 7/8 Ngân hàng Nhà nước ra quyết định chấp thuận việc sáp nhập Ngân hàng thương mại cổ phần Nhà Hà Nội (HBB) vào Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội (SHB). Theo đó, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) thông báo hủy niêm yết mã cổ phiếu HBB từ ngày 17/8.
Trước đó, ngày 28/6, Đại hội cổ đông bất thường của Công tỷ cổ phần Cáp Sài Gòn (mã CSG-HoSE) cũng đã thông qua nghị quyết về việc giải thể công ty và chia tiền cổ đông. Đây là trường hợp doanh nghiệp niêm yết đầu tiên tuyên bố giải thể, trả lại tiền cho cổ đông.
Một cuộc thâu tóm khác cũng diễn ra trong ngành ngân hàng là việc nhóm nhà đầu tư lớn, trong đó có Eximbank (EIB) tuyên bố sở hữu tới 51% của Sacombank (STB). Hệ quả, sau 18 năm Sacombank liên tục phát triển, năm 2012 hầu hết các thành viên Hội đồng quản trị của của Ngân hàng đã vị thay thế, nhường “ghế” cho những nhân vật mới cũng trong ngành ngân hàng. Liệu Sacombank có bị sát nhập vào EIB hay một ông lớn khác trong ngành này hay không? Câu trả lời đang là một dấu hỏi của năm 2013 này.
7. Việt Nam đã có ba quỹ mở
Tương lai cho quỹ mở cuối cùng cũng đã có tín hiệu. Trong tháng 12, cùng với việc 1 quỹ đóng đầu tiên tuyên bố chuyển đổi sang quỹ mở thì có tới 2 quỹ mở khác được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy phép chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng.
Ngày 5/12, đại hội nhà đầu tư của Quỹ VFMVFA đã biểu quyết thông qua việc chuyển đổi mô hình sang quỹ mở và dự kiến sẽ giao dịch tại thị trường chứng khoán trong năm 2013.
Ngày 12 và 14/12, SSC đã cấp Giấy chứng nhận chào bán chứng chỉ quỹ đầu tư chứng khoán ra công chúng cho 2 quỹ mở đầu tiên là Quỹ đầu tư bảo thịnh Vinawealth (ngày 12/12) và Quỹ đầu tư trái phiếu MB Capital Việt Nam (ngày 14/12).
Trước đó, đầu tháng 12, tại Đại hội cổ đông bất thường của Quỹ đầu tư năng động Việt Nam (mã: VFMVFA-HOSE), các cổ đông đã nhất trí phương án chuyển đổi sang quỹ mở và quỹ sẽ nắm giữ 100% tiền mặt trong thời gian chuyển đổi.
8. Thành công trong huy động vốn qua trái phiếu
Mặc dù, 2012 là một năm không thành công đối với huy động vốn phát hành qua cổ phiếu và cổ phần hóa nhưng lại khá thành công qua kênh huy động trái phiếu.
Tổng giá trị huy động vốn ước đạt 152,6 nghìn tỷ đồng, tăng 54%, trong đó cổ phiếu và cổ phần hóa là 18 nghìn tỷ đồng, bằng 90% so với năm 2011 do mặt bằng lãi suất còn cao, sản xuất kinh doanh khó khăn và hoạt động thị trường không ổn định.
Tuy nhiên vốn huy động qua trái phiếu Chính phủ tăng cao. Tính đến 12/2012, huy động vốn trái phiếu Chính phủ trên HNX đạt 156,5 nghìn tỷ đồng, vượt chỉ tiêu kế hoạch điều chỉnh năm 2012 là 135 nghìn tỷ đồng.
9. Nhiều cải tiến trong cơ chế giao dịch
Trong năm 2012, nhiều cải tiến được áp dụng trong cơ chế giao dịch và thanh toán. Từ 26/3/2012, Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội áp dụng cách tính giá tham chiếu mới cho cổ phiếu trên thị trường niêm yết, cho phép giao dịch lô lẻ (chứng khoán có khối lượng từ 1 đến 99 cổ phiếu) trên hệ thống giao dịch chứng khoán niêm yết của HNX thông qua hình thức thỏa thuận.
Sau 3 tháng thử nghiệm, từ ngày 6/6/2012 việc kéo dài thời gian giao dịch sang buổi chiều tại hai sở giao dịch.
Từ 2/7, lệnh thị trường-một công cụ được xem là khá lợi hại trong việc làm tăng hiệu quả đặt lệnh cho nhà đầu tư và tăng thanh khoản thị trường, sẽ chính thức áp dụng tại HoSE.
Từ ngày 4/9, với việc rút ngắn quy trình thanh toán chứng khoán từ 15h chiều ngày T+3 xuống 9h sáng ngày T+3, nhà đầu tư sẽ được bán chứng khoán trước một ngày T+3 thay vì T+4 như trước đó.
10. Lần đầu tiên Tín phiếu kho bạc vào sàn chứng khoán
Sau hơn 17 năm phát hành sơ cấp, từ ngày 24/8/2012 lần đầu tiên Tín phiếu kho bạc phát hành theo phương thức đầu thầu qua Ngân hàng Nhà nước sẽ được đăng ký, lưu ký tại Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) và niêm yết giao dịch trên thị trường trái phiếu chuyên biệt tại HNX. Đưa tín phiếu kho bạc vào giao dịch trên thị trường thứ cấp cùng với trái phiếu sẽ tập trung thông tin giao dịch trái phiếu chính phủ về một đầu mối, từ đó việc xây dựng bức tranh tổng thể về diễn biến thị trường và khiến thị trường trái phiếu trở nên chuyên nghiệp hơn./.
Đây là những sự kiện tiêu biểu nhất trong năm được dư luận đặc biệt quan tâm và có tầm ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.
1. TTCK hứng chịu nhiều cú sốc
Ngày 21/08/2012, thị trường phản ứng tiêu cực với sự kiện ông Nguyễn Đức Kiên, cổ đông lớn của ngân hàng ACB, bị bắt.
Chỉ số giá chứng khoán hai sàn giảm liền 6 phiên với mức (-11,8%) trên sàn HoSE và (-15,4%) trên sàn HNX. Hai tháng sau đó, thị trường lại “chao đảo” khi một loạt các thành viên Hội đồng quản trị và ban lãnh đạo của ACB bị bắt. Liên quan đến sự kiện ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Sacombank từ chức, thị trường cũng một phen điêu đứng trong phiên ngày 2/11. Sau cú sốc đó chỉ số giá chứng khoán của thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn thuộc nhóm tăng cao trên thế giới.
Tuy nhiên, hoạt động của thị trường chứng khoán lại chưa thực sự khả quan. Từ đầu năm cho đến nay chỉ số VN-Index tăng 13% và HNX-Index giảm 12,2%. Mức vốn hóa khoảng 720 nghìn tỷ đồng (tăng 183 nghìn tỷ đồng so với cuối năm 2011) và ở mức 28% GDP, trong đó sàn HoSE chiếm 87%.
Trên sàn HNX, tổng giá trị vốn hóa thấp hơn tổng giá trị niêm yết theo mệnh giá do có tới 283/319 cổ phiếu giao dịch dưới mệnh giá.
Mặc dù thị trường chứng khoán có khó khăn nhưng thanh khoản của thị trường có sự cải thiện, đặc biệt sau khi kéo dài thời gian giao dịch và áp dụng lệnh thị trường.
Quy mô giao dịch bình quân mỗi phiên đạt 1.918 tỷ đồng, tăng 38% so với năm 2011 (riêng cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đạt 1.316 tỷ đồng, tăng 28% so với năm 2011).
2. Phê duyệt Đề án Tái cấu trúc TTCK và ban hành nhiều văn bản hướng dẫn
Ngày 6/12/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1826/QĐ-TTg phê duyệt đề án tái cấu trúc TTCK và doanh nghiệp bảo hiểm, trong đó trọng tâm là tái cấu trúc các tổ chức kinh doanh chứng khoán và các Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm lưu ký.
Để hỗ trợ việc triển khai đề án này, một loạt các Nghị định, Thông tư mới được ban hành. Với một khung pháp lý khá đầy đủ được ban hành cùng lúc, năm 2012 được đánh giá là năm thành công nhất trong xây dựng và ban hành các văn bản pháp quy trong lĩnh vực chứng khoán. Điều này càng có ý nghĩa hơn khi mà công cuộc tái cấu trúc toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam đang vào giai đoạn quan trọng.
3. Lần đầu tiên hành vi bán khống bị xử phạt
Sau rất nhiều nghi ngờ và đồn đoán, hành vi bán khống trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã chính thức bị xử phạt. Cuối tháng 10 vừa qua, theo kết luận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), ông Nguyễn Viết Xuân và bà Phạm Thị Sương đã cho khách hàng mượn chứng khoán trên tài khoản của khách hàng khác để bán. Cả hai nhân viên trên và HSC trên đều bị phạt, riêng hai cá nhân đã bị rút chứng chỉ hành nghề.
Ngoài trường hợp trên, Ủy ban cũng đã xử phạt Công ty Chứng khoán Đại Nam và Công quản lý Quỹ Lộc Việt.
4. Xây dựng các chỉ số cơ sở cho các sản phẩm mới trong tương lai
Chỉ số VN30 được công bố vào ngày 3/2 và chính thức triển khai ngày 6/2. Chỉ số HNX30 được công bố ngày 5/7 và bắt đầu triển khai từ ngày 9/7. Đây là bước đi đầu tiên trong lộ trình xây dựng và chuẩn hóa các chỉ số cơ sở, tạo điều kiện triển khai các sản phẩm mới trong tương lai.
5. Nhiều công ty chứng khoán tồn tại vì còn cái “tên”
Từ đầu năm đến nay, SSC đã đưa 11 công ty chứng khoán và 3 công ty quản lý quỹ vào diện kiểm soát đặc biệt và 3 công ty chứng khoán vào diện kiểm soát.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã yêu cầu Hội đồng quản trị, tổng giám đốc các Công ty chứng khoán thuộc diện kiểm soát, kiểm soát đặc biệt xây dựng phương án, kế hoạch khắc phục.
Thêm vào đó, Ủy ban cũng đã triển khai các biện pháp mạnh trong việc tái cơ cấu như rút nghiệp vụ môi giới chứng khoán của 4 công ty (Công ty chứng khoán Hà Nội, Trường Sơn, SME, Đông Dương). Việc rút nghiệp vụ môi giới trên thực tế là rút giấy phép hoạt động, chỉ còn tồn tại pháp nhân để xử lý các khoản nợ…
6. Doanh nghiệp niêm yết biến mất bởi sáp nhập, giải thể
Năm 2012, số công ty niêm yết mới tăng khoảng 25 công ty (ít hơn số lượng niêm yết mới năm 2011 là 52 công ty), trong khi có 21 công ty bị hủy niêm yết.
Đặc biệt có những doanh nghiệp niêm yết từng “nổi đám” một thời như HBB và SCG đã bị biến mất khỏi thị trường.
Cụ thể, ngày 7/8 Ngân hàng Nhà nước ra quyết định chấp thuận việc sáp nhập Ngân hàng thương mại cổ phần Nhà Hà Nội (HBB) vào Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội (SHB). Theo đó, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) thông báo hủy niêm yết mã cổ phiếu HBB từ ngày 17/8.
Trước đó, ngày 28/6, Đại hội cổ đông bất thường của Công tỷ cổ phần Cáp Sài Gòn (mã CSG-HoSE) cũng đã thông qua nghị quyết về việc giải thể công ty và chia tiền cổ đông. Đây là trường hợp doanh nghiệp niêm yết đầu tiên tuyên bố giải thể, trả lại tiền cho cổ đông.
Một cuộc thâu tóm khác cũng diễn ra trong ngành ngân hàng là việc nhóm nhà đầu tư lớn, trong đó có Eximbank (EIB) tuyên bố sở hữu tới 51% của Sacombank (STB). Hệ quả, sau 18 năm Sacombank liên tục phát triển, năm 2012 hầu hết các thành viên Hội đồng quản trị của của Ngân hàng đã vị thay thế, nhường “ghế” cho những nhân vật mới cũng trong ngành ngân hàng. Liệu Sacombank có bị sát nhập vào EIB hay một ông lớn khác trong ngành này hay không? Câu trả lời đang là một dấu hỏi của năm 2013 này.
7. Việt Nam đã có ba quỹ mở
Tương lai cho quỹ mở cuối cùng cũng đã có tín hiệu. Trong tháng 12, cùng với việc 1 quỹ đóng đầu tiên tuyên bố chuyển đổi sang quỹ mở thì có tới 2 quỹ mở khác được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy phép chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng.
Ngày 5/12, đại hội nhà đầu tư của Quỹ VFMVFA đã biểu quyết thông qua việc chuyển đổi mô hình sang quỹ mở và dự kiến sẽ giao dịch tại thị trường chứng khoán trong năm 2013.
Ngày 12 và 14/12, SSC đã cấp Giấy chứng nhận chào bán chứng chỉ quỹ đầu tư chứng khoán ra công chúng cho 2 quỹ mở đầu tiên là Quỹ đầu tư bảo thịnh Vinawealth (ngày 12/12) và Quỹ đầu tư trái phiếu MB Capital Việt Nam (ngày 14/12).
Trước đó, đầu tháng 12, tại Đại hội cổ đông bất thường của Quỹ đầu tư năng động Việt Nam (mã: VFMVFA-HOSE), các cổ đông đã nhất trí phương án chuyển đổi sang quỹ mở và quỹ sẽ nắm giữ 100% tiền mặt trong thời gian chuyển đổi.
8. Thành công trong huy động vốn qua trái phiếu
Mặc dù, 2012 là một năm không thành công đối với huy động vốn phát hành qua cổ phiếu và cổ phần hóa nhưng lại khá thành công qua kênh huy động trái phiếu.
Tổng giá trị huy động vốn ước đạt 152,6 nghìn tỷ đồng, tăng 54%, trong đó cổ phiếu và cổ phần hóa là 18 nghìn tỷ đồng, bằng 90% so với năm 2011 do mặt bằng lãi suất còn cao, sản xuất kinh doanh khó khăn và hoạt động thị trường không ổn định.
Tuy nhiên vốn huy động qua trái phiếu Chính phủ tăng cao. Tính đến 12/2012, huy động vốn trái phiếu Chính phủ trên HNX đạt 156,5 nghìn tỷ đồng, vượt chỉ tiêu kế hoạch điều chỉnh năm 2012 là 135 nghìn tỷ đồng.
9. Nhiều cải tiến trong cơ chế giao dịch
Trong năm 2012, nhiều cải tiến được áp dụng trong cơ chế giao dịch và thanh toán. Từ 26/3/2012, Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội áp dụng cách tính giá tham chiếu mới cho cổ phiếu trên thị trường niêm yết, cho phép giao dịch lô lẻ (chứng khoán có khối lượng từ 1 đến 99 cổ phiếu) trên hệ thống giao dịch chứng khoán niêm yết của HNX thông qua hình thức thỏa thuận.
Sau 3 tháng thử nghiệm, từ ngày 6/6/2012 việc kéo dài thời gian giao dịch sang buổi chiều tại hai sở giao dịch.
Từ 2/7, lệnh thị trường-một công cụ được xem là khá lợi hại trong việc làm tăng hiệu quả đặt lệnh cho nhà đầu tư và tăng thanh khoản thị trường, sẽ chính thức áp dụng tại HoSE.
Từ ngày 4/9, với việc rút ngắn quy trình thanh toán chứng khoán từ 15h chiều ngày T+3 xuống 9h sáng ngày T+3, nhà đầu tư sẽ được bán chứng khoán trước một ngày T+3 thay vì T+4 như trước đó.
10. Lần đầu tiên Tín phiếu kho bạc vào sàn chứng khoán
Sau hơn 17 năm phát hành sơ cấp, từ ngày 24/8/2012 lần đầu tiên Tín phiếu kho bạc phát hành theo phương thức đầu thầu qua Ngân hàng Nhà nước sẽ được đăng ký, lưu ký tại Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) và niêm yết giao dịch trên thị trường trái phiếu chuyên biệt tại HNX. Đưa tín phiếu kho bạc vào giao dịch trên thị trường thứ cấp cùng với trái phiếu sẽ tập trung thông tin giao dịch trái phiếu chính phủ về một đầu mối, từ đó việc xây dựng bức tranh tổng thể về diễn biến thị trường và khiến thị trường trái phiếu trở nên chuyên nghiệp hơn./.
Linh Chi (Vietnam+)
