Với 5.175 di tích, trong đó số di tích đã xếp hạng là 2.209 (chiếm 42,65%), HàNội dẫn đầu cả nước cả về số lượng di tích.
Đặc biệt, hai di sản văn hóa là Khutrung tâm Hoàng thành Thăng Long, 82 bia đá tiến sỹ triều Lê-Mạc tại VănMiếu-Quốc Tử Giám, ba di tích quốc gia đặc biệt và năm di tích khác đang được đềnghị công nhận là di tích quốc gia đặc biệt càng chứng minh sự phong phú và“giàu có” trên phương diện chiều sâu văn hóa Hà Nội.
Tự hào là vậy, nhưng Hà Nội đang đối mặt với khó khăn khi các di tích xuống cấpnhiều, thậm chí nhiều nơi tới mức nghiêm trọng, đòi hỏi nguồn kinh phí trùng tu,tôn tạo lớn, khẩn trương, trong khi ngân sách Nhà nước không thể đảm đương cùngmột lúc.
Di tích đang xuống cấp nghiêm trọng
Ngoài 12 di tích do thành phố quản lý, việc quản lý, tu bổ, tôn tạo các di tíchkhác thuộc trách nhiệm của Ủy ban Nhân dân các quận, huyện, thị xã. Tuy vậy,do nguồn kinh phí hạn hẹp và trách nhiệm quản lý của các địa phương chưa tíchcực, hàng loạt các di tích đang lâm vào tình trạng xuống cấp.
Theo thống kê của Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội mới đây, trên địa bànthành phố hiện có khoảng 600 di tích bị xuống cấp nghiêm trọng, cần đầu tư tu bổkịp thời. Vừa qua, sự việc sư trụ trì chùa Diên Hựu-Một Cột cảnh báo tự hạ giảichùa, hàng trăm người dân làng cổ Đường Lâm liên tục viết đơn xin trả lại ditích, chùa Trăm Gian tự ý hạ giải nhà Tổ và gác Chuông là những giọt nước trànly về công tác trùng tu di tích không kịp thời.
Không khó để tìm ra những di tích đã bị xuống cấp nghiêm trọng, bởi với con số600 điểm thì hầu hết các quận, huyện, thị xã trên địa bàn thành phố đều "gánh"tới cả chục di tích xuống cấp. Số lượng di tích xuống cấp lớn như vậy được giảithích là do được xây dựng từ lâu, chịu sự tác động của tự nhiên và con người...
Chùa Diên Hựu-Một Cột có tuổi đời gần 1.000 năm, sau bao lần xuống cấp đã đượctrùng tu, tôn tạo nhưng đến nay một số cấu kiện đã bị hư hỏng, bị dột khi trờimưa to. Ủy ban Nhân dân quận Ba Đình phối hợp cùng các ngành chức năng bàn thảophương án trùng tu tôn tạo tổng thể nhưng tới nay vẫn chậm triển khai.
Cùng chung số phận với chùa Diên Hựu-Một Cột, chùa Vĩnh Khánh, phường Liễu Giai,quận Ba Đình cũng trong tình trạng xuống cấp một số hạng mục. Nhà Mẫu thườngxuyên bị dột, một số cấu kiện gỗ bị dột khi trời mưa, tường nhà cũng bị nứt. Khunhà Tổ cũng bị dột mỗi khi mưa, ẩm thấp hoặc đọng nước. Do xuống cấp nên ban thờTổ phải đưa lên nhà khách và nhà Tổ được sử dụng làm giảng đường học đạo.
Chùa Đậu, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín là di tích lịch sử văn hóa nổi tiếngcủa Hà Nội nhưng một trong hai tòa giải vũ của chùa bị xuống cấp trầm trọng, máixô, ngói vỡ và có thể sập bất cứ lúc nào. Không những thế, ngay tam quan chùa bịngười dân trong vùng lấn chiếm, bán hàng tạo ra hình ảnh không đẹp cho di tích.
Còn đình Văn Khê, xã Xuân Sơn, thị xã Sơn Tây được xây dựng từ năm 1642 và đượcxếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 2001. Nhưng đến nay, đìnhVăn Khê bị xuống cấp nghiêm trọng, mái đình bị võng xuống, ngói vỡ, xô lệch vàcứ mưa là dột. Các móc mái, đòn tay, cột kèo, hoành, xà đều bị mối ăn mòn, rỗngvà nứt toác. Người dân địa phương nóng lòng muốn được đầu tư trùng tu, tu bổ giữlấy di tích quý nhưng chưa biết đến bao giờ ý nguyện mới thành hiện thực.
Cần số vốn trùng tu khổng lồ
Trong nhiều năm qua, không thể phủ nhận những cố gắng của Hà Nội trong công tácbảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa. Riêng trong quý 3 năm nay, SởVăn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội đã thỏa thuận gần 100 văn bản trình Bộ Vănhóa, Thể thao và Du lịch về tôn tạo, tu bổ di tích theo Luật Di sản văn hóa,hướng dẫn các địa phương trong công tác tu bổ di tích; thỏa thuận bản vẽ thicông bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích cấp quốc gia. Nhưng với một số lượng ditích quá lớn đang bị xuống cấp nghiêm trọng, cần tu bổ kịp thời thì đó là bàitoán khó về vốn đầu tư đối với Hà Nội.
Theo tính toán của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội, trung bình mỗi ditích cần đầu tư 10 tỷ đồng thì ngay lúc này Hà Nội cần phải có 6.000 tỷ đồng mớicứu được di tích. Con số này là quá lớn, ngân sách thành phố không thể gánh hếttrong cùng một thời điểm.
Nếu mỗi năm, trung bình thành phố chi vài trăm tỷ đồng cho trùng tu di tích thìviệc hoàn thành toàn bộ di tích cũng phải hàng chục năm. Theo quy định, ngânsách Nhà nước hỗ trợ không quá 60% tổng vốn đầu tư tu bổ di tích gốc, còn lạicác địa phương thu hút từ các nguồn khác. Mặc dù, trong quá trình trùng tu, tôntạo di tích, các địa phương tích cực huy động nguồn vốn xã hội hóa, trung bìnhvốn xã hội hóa chiếm khoảng 30% chi phí tu bổ di tích, nhưng với số lượng ditích lớn như vậy thì khả năng trùng tu toàn bộ di tích vẫn rất lâu dài.
Riêng giai đoạn 2013-2015, có 68 di tích có giá trị cao được thành phố hỗ trợngân sách đầu tư tu bổ, tôn tạo với số vốn 304 tỷ đồng và ngân sách Trung ươnghỗ trợ là 40 tỷ đồng. Số di tích còn lại sẽ được tính toán tiếp trong những giaiđoạn tiếp theo, tùy vào mức độ cấp bách của từng di tích./.
Đặc biệt, hai di sản văn hóa là Khutrung tâm Hoàng thành Thăng Long, 82 bia đá tiến sỹ triều Lê-Mạc tại VănMiếu-Quốc Tử Giám, ba di tích quốc gia đặc biệt và năm di tích khác đang được đềnghị công nhận là di tích quốc gia đặc biệt càng chứng minh sự phong phú và“giàu có” trên phương diện chiều sâu văn hóa Hà Nội.
Tự hào là vậy, nhưng Hà Nội đang đối mặt với khó khăn khi các di tích xuống cấpnhiều, thậm chí nhiều nơi tới mức nghiêm trọng, đòi hỏi nguồn kinh phí trùng tu,tôn tạo lớn, khẩn trương, trong khi ngân sách Nhà nước không thể đảm đương cùngmột lúc.
Di tích đang xuống cấp nghiêm trọng
Ngoài 12 di tích do thành phố quản lý, việc quản lý, tu bổ, tôn tạo các di tíchkhác thuộc trách nhiệm của Ủy ban Nhân dân các quận, huyện, thị xã. Tuy vậy,do nguồn kinh phí hạn hẹp và trách nhiệm quản lý của các địa phương chưa tíchcực, hàng loạt các di tích đang lâm vào tình trạng xuống cấp.
Theo thống kê của Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội mới đây, trên địa bànthành phố hiện có khoảng 600 di tích bị xuống cấp nghiêm trọng, cần đầu tư tu bổkịp thời. Vừa qua, sự việc sư trụ trì chùa Diên Hựu-Một Cột cảnh báo tự hạ giảichùa, hàng trăm người dân làng cổ Đường Lâm liên tục viết đơn xin trả lại ditích, chùa Trăm Gian tự ý hạ giải nhà Tổ và gác Chuông là những giọt nước trànly về công tác trùng tu di tích không kịp thời.
Không khó để tìm ra những di tích đã bị xuống cấp nghiêm trọng, bởi với con số600 điểm thì hầu hết các quận, huyện, thị xã trên địa bàn thành phố đều "gánh"tới cả chục di tích xuống cấp. Số lượng di tích xuống cấp lớn như vậy được giảithích là do được xây dựng từ lâu, chịu sự tác động của tự nhiên và con người...
Chùa Diên Hựu-Một Cột có tuổi đời gần 1.000 năm, sau bao lần xuống cấp đã đượctrùng tu, tôn tạo nhưng đến nay một số cấu kiện đã bị hư hỏng, bị dột khi trờimưa to. Ủy ban Nhân dân quận Ba Đình phối hợp cùng các ngành chức năng bàn thảophương án trùng tu tôn tạo tổng thể nhưng tới nay vẫn chậm triển khai.
Cùng chung số phận với chùa Diên Hựu-Một Cột, chùa Vĩnh Khánh, phường Liễu Giai,quận Ba Đình cũng trong tình trạng xuống cấp một số hạng mục. Nhà Mẫu thườngxuyên bị dột, một số cấu kiện gỗ bị dột khi trời mưa, tường nhà cũng bị nứt. Khunhà Tổ cũng bị dột mỗi khi mưa, ẩm thấp hoặc đọng nước. Do xuống cấp nên ban thờTổ phải đưa lên nhà khách và nhà Tổ được sử dụng làm giảng đường học đạo.
Chùa Đậu, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín là di tích lịch sử văn hóa nổi tiếngcủa Hà Nội nhưng một trong hai tòa giải vũ của chùa bị xuống cấp trầm trọng, máixô, ngói vỡ và có thể sập bất cứ lúc nào. Không những thế, ngay tam quan chùa bịngười dân trong vùng lấn chiếm, bán hàng tạo ra hình ảnh không đẹp cho di tích.
Còn đình Văn Khê, xã Xuân Sơn, thị xã Sơn Tây được xây dựng từ năm 1642 và đượcxếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 2001. Nhưng đến nay, đìnhVăn Khê bị xuống cấp nghiêm trọng, mái đình bị võng xuống, ngói vỡ, xô lệch vàcứ mưa là dột. Các móc mái, đòn tay, cột kèo, hoành, xà đều bị mối ăn mòn, rỗngvà nứt toác. Người dân địa phương nóng lòng muốn được đầu tư trùng tu, tu bổ giữlấy di tích quý nhưng chưa biết đến bao giờ ý nguyện mới thành hiện thực.
Cần số vốn trùng tu khổng lồ
Trong nhiều năm qua, không thể phủ nhận những cố gắng của Hà Nội trong công tácbảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa. Riêng trong quý 3 năm nay, SởVăn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội đã thỏa thuận gần 100 văn bản trình Bộ Vănhóa, Thể thao và Du lịch về tôn tạo, tu bổ di tích theo Luật Di sản văn hóa,hướng dẫn các địa phương trong công tác tu bổ di tích; thỏa thuận bản vẽ thicông bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích cấp quốc gia. Nhưng với một số lượng ditích quá lớn đang bị xuống cấp nghiêm trọng, cần tu bổ kịp thời thì đó là bàitoán khó về vốn đầu tư đối với Hà Nội.
Theo tính toán của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội, trung bình mỗi ditích cần đầu tư 10 tỷ đồng thì ngay lúc này Hà Nội cần phải có 6.000 tỷ đồng mớicứu được di tích. Con số này là quá lớn, ngân sách thành phố không thể gánh hếttrong cùng một thời điểm.
Nếu mỗi năm, trung bình thành phố chi vài trăm tỷ đồng cho trùng tu di tích thìviệc hoàn thành toàn bộ di tích cũng phải hàng chục năm. Theo quy định, ngânsách Nhà nước hỗ trợ không quá 60% tổng vốn đầu tư tu bổ di tích gốc, còn lạicác địa phương thu hút từ các nguồn khác. Mặc dù, trong quá trình trùng tu, tôntạo di tích, các địa phương tích cực huy động nguồn vốn xã hội hóa, trung bìnhvốn xã hội hóa chiếm khoảng 30% chi phí tu bổ di tích, nhưng với số lượng ditích lớn như vậy thì khả năng trùng tu toàn bộ di tích vẫn rất lâu dài.
Riêng giai đoạn 2013-2015, có 68 di tích có giá trị cao được thành phố hỗ trợngân sách đầu tư tu bổ, tôn tạo với số vốn 304 tỷ đồng và ngân sách Trung ươnghỗ trợ là 40 tỷ đồng. Số di tích còn lại sẽ được tính toán tiếp trong những giaiđoạn tiếp theo, tùy vào mức độ cấp bách của từng di tích./.
Đinh Thị Thuận (TTXVN)
