Đây là một trong những nội dung được các đại biểu tham dự Hội thảo về chế định Chính phủ và chính quyền địa phương trong Hiếnpháp, phục vụ sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992 do Bộ Nội vụ phốihợp với Văn phòng Chính phủ tổ chức ngày 8/3, tại Hà Nội.
Cùng với nội dung trên, tại hội thảo, những vấn đề liên quan đến vị trí, tính chất, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ; quyền kiểm soát của Quốc hội đối với Chính phủ, quyền kiểm soát củaChính phủ đối với Quốc hội các cơ quan tư pháp theo các nguyên tắc củaNhà nước pháp quyền… cũng được các đại biểu dự hội thảo là những chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quảnlý đề cập
Giáo sư, tiến sỹ Phạm Hồng Thái (Đại học Quốc gia Hà Nội) đề nghị: Hiến pháp chỉnên quy định Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nướcCộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp, không cần phải quyđịnh “là cơ quan chấp hành của Quốc hội.”
Ý kiến này nhận được sự đồngtình của nhiều đại biểu. Các đại biểu lý giải Chính phủ đã thực hiệnquyền hành pháp thì đương nhiên phải chấp hành Hiến pháp, chấp hành Nghịquyết của Quốc hội.
Ông Phạm Đức Bảo, Trường Đại học Luật Hà Nội chorằng, Chính phủ hành pháp mới là Chính phủ mạnh, đảm bảo an ninh quốcgia, Chính phủ thực hiện quyền hành pháp đương nhiên phải chịu tráchnhiệm trước Quốc hội, cần tăng cường vai trò của Chính phủ, Thủ tướng làngười lãnh đạo, điều hành Chính phủ thực hiện quyền hành pháp và phảichịu trách nhiệm cá nhân trước Quốc hội.
Tại Hộithảo, các đại biểu cũng đóng góp nhiều ý kiến để thúc đẩy cải cách cơbản tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương theo yêu cầu xâydựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền hành chính dân chủ, hiệnđại, có hiệu lực, hiệu quả; phân công, phân cấp, phân quyền giữa trungương và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương với nhau đểphát huy vai trò tự quản, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của địa phương…
Theo tiến sỹ Dương Quang Tung, nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học Tổ chức Nhànước (Bộ Nội vụ), quy định về chính quyền địa phương trong Dự thảo sửađổi Hiến pháp 1992 rất sơ sài, Ủy ban Nhân dân do Hội đồng Nhân dân bầu ở những nơi có tổ chứcHội đồng Nhân dân, vậy, những nơi không tổ chức Hội đồng Nhân dân thì Ủy ban Nhân dân được thành lập như thếnào thì Hiến pháp không quy định.
Cũng theo tiến sỹ Dương Quang Tung, quận vàphường không phải là đơn vị hành chính lãnh thổ mà chỉ là đơn vị hànhchính nội bộ của đô thị, vì vậy không tổ chức Hội đồng Nhân dân cấp quận, phường làhợp lý. Trong Hiến pháp sửa đổi nên nghiên cứu xem những loại hình đơnvị hành chính nào thì cần tổ chức Hội đồng Nhân dân. Để làm được điều này, Bộ Nội vụcần khẩn trương tổng kết thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân huyện, quận, phườngđể sửa đổi Hiến pháp. Hiến pháp cũng cần ghi rõ không tổ chức Hội đồng Nhân dân ởcác đơn vị hành chính quận, huyện, phường, xã.
Đa số cácđại biểu đều thống nhất không nên quy định Hội đồng Nhân dân là cơ quan quyền lựcnhà nước ở địa phương, thực chất đây chỉ là cơ quan đại biểu cho nhândân, quyết định những vấn đề của địa phương.
Theo PhóChủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu chế định Chính phủ và chính quyền địaphương là chế định rất quan trọng trong tổ chức bộ máy nhà nước. Cần làmrõ chế định này trong Hiến pháp để xây dựng nhà nước pháp quyền củadân, do dân, vì dân, quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân.
Dự thảo quyđịnh Chính phủ là cơ quan hành pháp, cơ quan hành chính cao nhất là hoàntoàn chính xác để đề ra chính sách, thực hiện chính sách và quản lý.Chính phủ là nội các, các Bộ là bộ máy Chính phủ, là thiết chế độc lậpcủa nền hành chính và có quyền hạn riêng.
Dự và phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịchQuốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, quy định về chính quyền địa phương phảithiết kế lại để thể hiện được tính tự chủ, độc lập. Đây là vấn đề lớn vàcòn có nhiều ý kiến khác nhau. Mô hình chính quyền địa phương không thểthực hiện đồng nhất trong cả nước, phải nghiên cứu xây dựng mô hìnhchính quyền đô thị và chính quyền nông thôn.
Mô hình chính quyền đô thịphải khác với ở nông thôn nên các cấp hành chính và tổ chức chính quyềncũng phải khác nhau. Nhiều ý kiến ủng hộ chính quyền đô thị chỉ nên 2cấp. Cũng có ý kiến cho rằng ở đâu có Ủy ban Nhân dân, ủy ban hành chính thì ở đóphải có cơ quan để giám sát, phải có Hội đồng Nhân dân. Tuy nhiên, vấn đề thiết kế ởcấp nào có cấp chính quyền đầy đủ thì cần phải bàn thêm.
Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Anh Tuấn, Chính phủ và chính quyền địaphương là một trong những chế định hết sức quan trọng của Hiến pháp năm1992 sửa đổi, do đó cần xác định đầy đủ và đúng đắn yêu cầu cần phải thểchế hóa ở tầm hiến định các quan điểm, đường lối đổi mới của Đảng vềChính phủ và hệ thống hành chính nhà nước cũng như hiến định hóa các kếtquả tổng kết luận và thực tiễn về tổ chức hoạt động của Chính phủ vàchính quyền địa phương, góp phần tích cực vào việc xây dựng một bản Hiếnpháp có chất lượng tốt, phù hợp với tình hình mới, thúc đẩy cải cáchchính trị đồng bộ với cải cách kinh tế./.