Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn được nhiều người biết đến không chỉ bởi ông là người vẽ nhiều con tem nổi tiếng mà ông còn là người mang lại “cuộc sống mới” cho những con tem cũ - sử dụng những con tem hết kỳ hạn phát hành để ghép thành những bức tranh phong cảnh, tranh chân dung những người nổi tiếng, trong đó có rất nhiều tranh về Bác Hồ.
Tạo cuộc sống thứ hai cho tem
Căn phòng nhỏ trên gác ba nằm trong ngõ Quỳnh (phường Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) của họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn ngổn ngang hồ, chổi cọ và những thùng đựng giấy đã cắt vụn, thoạt nhìn tưởng là giấy bỏ đi.
Nhưng khi nhìn kỹ hóa ra đó là những thùng dựng tem, là “nguyên liệu” quan trọng để tạo nên những bức tranh bằng tem độc đáo của ông.
Trong cái nắng oi ả những ngày đầu mùa Hạ, họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn cặm cụi ngồi tỉ mẩn cắt từng con tem cũ. Con thì ông cắt một góc bằng cái móng tay, con thì ông cắt bằng hạt lạc, có con tem ông lại chỉ cắt một chút ở chính giữa bằng hạt đỗ, hạt gạo… rồi ông lại nhẹ nhàng phết hồ, rồi cẩn thận, tỉ mẩn đặt những mảnh tem đã được cắt sẵn dán lên trên bức tranh.
Chốc chốc, ông lại quay ra lục tung cả thùng giấy chỉ để tìm một con tem, cắt một mảnh nhỏ xíu rồi dán lên một chỗ trên bức tranh còn dang dở...
Giơ lên mảnh tem vừa cắt, họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn bảo, mảnh tem bé xíu thế này thôi nhưng lại rất quan trọng, bởi màu sắc của nó phù hợp để dán vào một vị trí trên bức tranh, nếu thiếu nó thì màu sắc trong bức tranh ghép sẽ không hài hòa, và như thế, bức tranh sẽ không hoàn chỉnh…
Qua đôi bàn tay khéo léo, tỉ mẩn của họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn, bức tranh “Bác đang cùng chúng cháu hành quân” dần thành hình.
Trong tranh, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh mặc bộ quần áo kaki màu xanh với mái tóc bạc, vầng trán cao, đôi mắt sáng, hiền từ đang dõi theo bước đường hành quân của những người lính…
Bức tranh sinh động với màu sắc, đường nét hài hòa đã tạo nên cảm xúc đặc biệt cho người xem.
Quả thực, nếu không được tận mắt chứng kiến, người xem rất khó để hình dung bức tranh sinh động như thật ấy được tạo nên từ những con tem đã hết hạn sử dụng.
[Người đảng viên 53 năm tuổi Đảng với niềm đam mê sưu tầm ảnh Bác]
Và khi tận mắt chứng kiến họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn tỉ mỉ đến từng “milimét” để trau chuốt cho các chi tiết trong bức tranh ghép tem, người viết mới cảm nhận được tâm huyết, cả nhận được tình yêu của người họa sỹ qua những tác phẩm của ông.
Từ đây, những con tem đã hết hạn lưu hành, tưởng sẽ chỉ để mang đi tiêu hủy, qua đôi bàn tay khéo léo của người họa sỹ đã được trao cho một cuộc sống mới đầy ý nghĩa và giá trị nghệ thuật cao.
Nói về con đường đưa mình đến với tranh ghép tem, họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn kể, sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp, mất vài ba năm “lang thang” bên ngoài, ông vào công tác ở Công ty Tem, làm họa sỹ vẽ tem ở công ty.
Trong suốt hơn 30 năm ông đã vẽ hàng nghìn mẫu tem khác nhau, từ tem phong cảnh, tem động vật, tem những người nổi tiếng…
Khoảng những năm 1995, phong trào ghép tranh từ những con tem bùng nổ, công ty cũng có bộ phận làm tranh ghép tem. Vậy là ông được giao thêm nhiệm vụ sáng tạo những tác phẩm tranh từ những con tem đã hết hạn lưu hành.
Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn kể, làm tranh ghép tem rất khó và nhiều công đoạn. Đầu tiên là tìm tranh gốc để ghép, sau đó đến tìm tem, lựa chọn xem tem nào, màu nào thì phù hợp để ghép.
Sau khi có tranh nền, có tem, người họa sỹ bắt đầu đo, đếm, rồi lựa chọn, tem nào, màu nào thì phù hợp làm nền, tem nào, màu nào phù hợp để làm tóc, làm râu, làm mắt…
Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn bảo, việc lựa chọn tem, chọn màu rất quan trọng, bởi điều đó quyết định “phần hồn” của bức tranh ghép sau này.
Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn cho biết, ông đã gắn bó với tranh ghép tem từ năm 1995, đến nay đã 25 năm. Trung bình, mỗi năm ông ghép khoảng 60-70 bức tranh.
Tính đến nay, ông đã làm hàng nghìn bức tranh ghép khác nhau, các bức tranh nhiều chủ đề như tranh phong cảnh, tranh phố cổ, Chùa Một Cột, Khuê Văn Các, Hồ Gươm, tranh Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tranh Bác Hồ…
Có bức nhanh chỉ làm 2-3 ngày thì xong, có thì mất hàng tuần, có bức làm gần cả tháng. “Tranh càng to ghép càng lâu và mất thời gian lâu hơn,” họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn chia sẻ.
Những bức tranh độc đáo ghép từ tem của họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn ngày càng được ưa chuông, được nhiều đơn vị đặt hàng để làm quà tặng, đặc biệt là quà tặng cho khách nước ngoài, khách ngoại giao… bởi nó không chỉ đẹp, mà còn lạ và rất độc đáo.
Bác luôn trong trái tim mọi người
Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn cho biết, trong số hàng nghìn sản phẩm thì nhiều nhất là tranh ghép tem về Bác Hồ. Cho đến nay, họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn đã có trên 500 bức tranh ghép về Bác Hồ với nhiều chủ đề khác nhau.
Từ tranh “Bác trên chiến khu Việt Bắc,” “Bác Hồ trên Chiến dịch Biên giới,” “Hồ Chủ tịch quan sát trận địa,” “Hồ Chủ tịch làm việc ở vườn Chủ tịch phủ,” “Bác Hồ đọc báo,” “Bác tưới cây vú sữa,” "Bác Hồ và Bác Tôn"… và hàng trăm bức tranh chân dung về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bức tranh "Bác làm việc trong Phủ Chủ tịch" của họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn. (Nguồn: vietnamstamp.com.vn) Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn tâm sự, trong hàng nghìn bức tranh ghép ông đã làm thì ghép tranh về Bác Hồ là khó nhất.
Bác Hồ luôn trong trái tim mọi người, nên làm tranh Bác Hồ rất dễ bị áp lực vì dễ bị nhiều người “để ý” nếu làm không tốt. Bởi vậy, ông luôn cẩn thận, tỉ mỉ và lựa chọn kỹ càng từng khâu.
Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn bảo, làm tranh về Bác Hồ không vội được, nhiều bức phải ghép đi ghép lại nhiều lần, nhất là khi làm tranh chân dung Bác Hồ.
Làm thế nào để thể hiện được gương mặt của Bác thật sống động, từ đôi mắt hiền từ, cái mũi, chòm râu, vầng trán, rồi từng nếp nhăn trên trán của Bác… sao cho có thần thái tự nhiên, để bức tranh toát lên được phong thái, cốt cách giản dị, thanh cao của Người… đó là cả một công đoạn khó khăn trong việc lựa chọn màu sắc.
"Chỉ riêng mảng sáng tối trên vầng trán Bác, tôi cũng phải chọn và cắt những chi tiết nhỏ từ hàng trăm cái tem khác nhau để ghép thành,” họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn cho biết.
Hàng trăm bức tranh về Bác Hồ là hàng trăm màu sắc và công đoạn khác nhau, hầu như không bức nào giống bức nào, bởi mỗi bức sẽ có màu sắc khác nhau, được cắt từ những con tem khác nhau.
Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn kể, nhiều khi không chủ động được vì mình lựa chọn tem cho tranh, nhưng rồi tem không đủ để ghép, thế là lại “vật vã” tìm tem khác, màu khác để làm.
Vất vả là vậy, nhưng mỗi khi một tác phẩm tranh ghép về Bác Hồ hoàn thành, ông lại cảm thấy có động lực để cho ra đời thêm nhiều tác phẩm mới ý nghĩa hơn.
Họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn kể, để có được những bức tranh ghép về Bác Hồ hoàn hảo, 25 năm qua, ông đã dành rất nhiều thời gian tìm hiểu, đọc các tài liệu về Bác, xem phim tài liệu, xem ảnh Bác, rồi tìm đến những người đã từng được gặp Bác Hồ để hỏi chuyện về Bác, để hiểu về con người Bác.
“Quá trình tìm hiểu về Bác đã để lại trong tôi những ấn tượng khó quên và tình cảm với Bác cứ lớn dần lên trong tôi một cách mộc mạc, tự nhiên. Năm nay kỷ niệm tròn 130 năm ngày sinh của Người, số lượng đặt làm tranh Bác Hồ cũng nhiều hơn hẳn. Là người nhiều năm ghép tranh về Bác, tôi thấy vui khi nhiều người yêu thích tranh của mình và thấy hạnh phúc vì thấy việc mình làm trong những năm qua rất có ý nghĩa,” họa sỹ Đỗ Lệnh Tuấn xúc động chia sẻ./.
