Lễ chùa, xin lộc chốn tâm linh đầu Xuân như nào cho đúng?

Trong nghi lễ Phật giáo có nói nghiêm là cốt của lễ, hòa là cốt của nhạc. Khi hành lễ phải trang nghiêm, bởi Phật hay Thánh cũng không yêu cầu chúng ta phải lễ to, lễ nhiều mà quan trọng là thành tâm.

Khi hành lễ phải trang nghiêm, bởi Phật hay Thánh cũng không yêu cầu chúng ta phải lễ thật nhiều mà quan trọng là thành tâm. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Đi lễ chùa đầu Xuân năm mới, xin lộc là nét văn hóa truyền thống tốt đẹp của người dân Việt Nam, với mong muốn cầu cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu; gia đạo khỏe mạnh, bình an và hạnh phúc…

Người Việt luôn tin rằng lễ chùa đầu năm không đơn giản chỉ để ước nguyện, mà đó còn là khoảnh khắc tinh thần con người được giao hòa với chốn tâm linh, đất trời, tạm gác lại những nhọc nhằn mưu sinh. Song, không phải ai cũng biết cách xin lộc thế nào, hay cách cầu khấn và tâm thái ra sao khi chiêm bái, lễ Phật cho đúng, cho tốt.

Cầu khấn khi chiêm bái, lễ Phật đầu Xuân

Theo Thượng tọa Thích Minh Quang, Phó Chánh văn phòng Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng Ban Trị sự Phật giáo tỉnh Ninh Bình, Phó trụ trì thường trực chùa Bái Đính, đi chùa tham quan, chiêm bái, lễ Phật là một nét đẹp văn hóa đã có từ lâu của người dân Việt Nam.

Vì thế, đến chốn linh thiêng, trước hết mỗi người cần tự ý thức đi nhẹ, nói khẽ, không chen lấn, xô đẩy, giữ cho thân tâm thư thái, nhẹ nhàng mà vẫn trang nghiêm. Trong không gian chùa, các thầy thường hướng dẫn Phật tử: “Nói năng nên nói đủ nghe/ Xin đừng quát tháo sợ e tội tình/ Cửa Phật là chốn anh linh/ Đi cầu phải giữ cho mình mới nên.”

"Đi lễ Phật cũng là sự hưởng thụ để cho thân tâm mình thư thái, bớt tham, sân, si, tâm bớt xáo trộn. Chúng ta bước chân vào cửa Phật giống như bước vào giải thoát môn." (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

“Đi lễ Phật cũng là sự hưởng thụ để cho thân tâm mình thư thái, bớt tham, sân, si, tâm bớt xáo trộn. Chúng ta bước chân vào cửa Phật giống như bước vào giải thoát môn. Vào cửa Phật, ai đến trước lễ trước, ai đến sau lễ sau. Các cụ ta có câu ‘Một lễ xa bằng ba lễ gần.’ Nếu hàng ngàn, hàng vạn người cùng đến lễ chùa mà chen lấn, xô đẩy thì mất đi sự tôn nghiêm nơi tâm linh cửa Phật,” Thượng tọa Thích Minh Quang nói.

Thứ hai, theo Phó trụ trì thường trực chùa Bái Đính, đến cửa Phật nên hạn chế đốt hương, vàng mã vì khói ảnh hưởng tới môi trường, tượng pháp, đồ thờ, ảnh hưởng tới nghi lễ. Bởi “Một nén hương thơm thấu cửu trùng/ Xin đừng đốt lắm khói mông lung/ Gây nên tổn hại mờ tranh tượng/ Ảnh hưởng lễ nghi chốn nội cung.” Chi phí đốt tiền vàng mã đó chúng ta nên để dành giúp những mảnh đời cơ cực, nhất là trong dịp lễ Tết Nguyên đán.

Giữ được môi trường đẹp nơi tâm đó là miệng không nói những điều xấu ác, tâm không nghĩ những điều xấu ác...

Việc thứ ba, theo Thượng tọa Thích Minh Quang, đi lễ chùa cần cố gắng giữ gìn, bảo vệ cảnh quan, môi trường xanh-sạch-đẹp. Đặc biệt là giữ được môi trường đẹp nơi tâm đó là miệng không nói những điều xấu ác, tâm không nghĩ những điều xấu ác; giữ được môi trường nơi thân là không xả rác bừa bãi. Bởi như nhà Phật nói, mỗi chúng ta đều tự tu sửa thân-khẩu-ý: nói lời hay, làm việc tốt, giữ tâm thiện đấy chính là tu.

Vậy khi đi tham quan, chiêm bái chốn tâm linh thì nên cầu khấn thế nào cho đúng? Trong nghi lễ Phật giáo có nói nghiêm là cốt của lễ, hòa là cốt của nhạc. Khi hành lễ phải trang nghiêm, bởi Phật hay Thánh cũng không yêu cầu chúng ta phải lễ thật to, thật nhiều mà quan trọng là thành tâm.

Khi đi tham quan, chiêm bái chốn tâm linh thì nên cầu khấn thế nào cho đúng? (Ảnh: Mai Mai/Vietnam+)

“Khi cầu nguyện, trước hết phải cầu cho quốc thái dân an, bởi quốc có thái thì người dân - trong đó có mình, mới an; cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa sẽ không có bão lũ, thiên tai; cầu cho dịch bệnh tiêu tan; rồi mới tới cầu cho bản thân, gia đình và những người xung quanh được bình an, mạnh khỏe,” Thượng tọa Thích Minh Quang nhấn mạnh.

Theo thượng tọa, việc chúng ta cầu hai điều bình an và mạnh khỏe cho cuộc sống này đã là tuyệt vời lắm rồi. “Có người hỏi thầy, làm thế nào để cuộc đời bình an? Nếu chúng ta làm theo lời đức Phật dạy là nói lời hay, làm việc tốt, giữ tâm thiện, thì đời bình an,” Thượng tọa cho hay.

Hái lộc, lễ chùa thế nào cho đúng?

Lễ chùa đầu năm là phong tục của người Việt nhưng lại có những nét khác nhau ở khu vực phía Bắc và khu vực phía Nam. Với người miền Bắc, khi đi chùa đầu năm thường sắm theo mâm lễ có hương, hoa, quả, tiền vàng hay cả đồ mặn (xôi, thịt hoặc gà) và một tờ sớ viết bằng chữ nho ghi những điều gia chủ cầu mong cho một năm vạn sự như ý.

Đặc biệt, văn khấn của người dân phía Bắc thường có vần điệu, thậm chí cả “nhạc” với thanh trầm thanh bổng giúp lời khấn độc lên nghe như thơ, như khúc nhạc ngân nga giữa không gian linh thiêng chốn đình chùa.

Đoàn Phật tử đi lễ chùa ở Ninh Bình. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Còn với khu vực phía Nam, người dân đi chùa đầu năm thường hành lễ đơn giản hơn, không mang theo đồ lễ, nếu có cũng chỉ là hoa quả chứ không bao giờ có đồ mặn; văn khấn cũng đơn giản, không câu nệ văn vẻ. Người lên chùa ước gì thì cầu đó chứ không nhất thiết dùng sớ chữ nho. Cách khấn này gọi là khấn nôm.

Đặc biệt, sau đi đến chùa làm lễ, người dân thường có tục hái về một nhánh cây gọi là hái lộc; cũng có nơi người ta đốt một nén hương rồi đem về cắm trên bàn thờ gia tiên gọi là hương lộc với niềm tin rằng xin được lộc của trời đất, thần Phật ban cho sẽ làm ăn phát đạt.

Trang phục lễ chùa đầu năm cần thể hiện sự trang nghiêm, kín đáo. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Người xưa quan niệm, không có giống loài nào sinh sôi nảy nở và có sức sống mãnh liệt như loài cây. Mỗi độ Xuân về, sức sống tràn đầy sinh lực của cây sẽ bật lên thành chồi non. Do đó, người dân đi xin lộc đêm giao thừa để cầu mong có sức sống dẻo dai, mạnh khỏe và có ích như cây cối nảy lộc đón Xuân.

Cũng theo phong tục cổ truyền, lộc hái từ những cây như đa, sung, sanh, si sẽ đem lại những điều tốt đẹp nhất, còn hái lộc từ cây tùng, cúc, trúc, mai sẽ mang đến niềm vui, hạnh phúc và sức khỏe cho mọi người.

Những phong tục cổ truyền đẹp và ý nghĩa là thế nhưng ngày nay, việc đi lễ chùa xin lộc đầu năm có nhiều biến tướng, thậm chí phản văn hóa. Bởi nhiều người mang cái “tâm tục” vào chùa, đặt tiền thật, tiền giả lên bàn tam bảo, giúi tiền lễ vào tay tượng, lòng tượng, có khi cho cả vào miệng tượng, rồi thản nhiên hóa vàng ngay trong khuôn viên chùa.

Đi chùa lễ Phật đầu Xuân là để tìm an lạc trong tâm thái, song nhiều người lại coi cầu xin lợi lạc cá nhân làm trọng. Cũng không thiếu cảnh các bạn trẻ đi lễ chùa nhưng diện trang phục không phù hợp, gây phản cảm phạm giới bất kính, làm uế tạp nơi cửa Phật. Bởi vậy mỗi người cần tự nhắc nhở mình có ý thức để gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa tâm linh vốn là nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc nơi cửa Phật ngày đầu Xuân năm mới./.

Những trải nghiệm đặc sắc trên cả nước dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025

Dịp Tết này rất nhiều hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống đặc sắc sẽ diễn ra trên cả nước. Một số đơn vị lữ hành cũng ghi nhận xu hướng xê dịch xuyên tết tăng cao của du khách ở các thành phố lớn.

(Vietnam+)