Một nữ thanh niên bán dâm tiết kiệm tiền gửi về cho bố mẹ ở quê. (Ảnh: Na Sơn) Một nghiên cứu mới của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam cho thấy, phụ nữ bán dâm có thể có tới 30 khách/ngày. Trong khi đó, phần lớn người bán dâm tự nguyện tham gia hoạt động mại dâm nhưng lại có rất ít khả năng kiểm soát các vấn đề về an toàn và sức khỏe lao động. Tỷ lệ người bán dâm sử dụng bao cao su thường xuyên rất thấp.
Đây là thông tin được công bố tại hội thảo “Chính sách giảm hại về phòng chống mại dâm: vấn đề an toàn, sức khỏe và đảm bảo quyền” do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tổ chức tại Hà Nội vào ngày 16/9.
Cường độ “làm việc” khá nặng nhọc
Theo một nghiên cứu mới của ILO Việt Nam, phần lớn người làm nghề mại dâm bước chân vào công việc này một cách tự nguyện và phải đối mặt với điều kiện làm việc không đảm bảo, từ đó dẫn tới những hệ lụy về an toàn và sức khỏe lao động. Đây là một nghiên cứu định tính được thực hiện từ các cuộc phỏng vấn sâu với các nam, nữ, người chuyển giới bán dâm; chủ, người quản lý cơ sở kinh doanh dịch vụ nhạy cảm và đại diện chính quyền địa phương.
Trong số 73 người làm nghề mại dâm được phỏng vấn, chỉ duy nhất một người cho biết bị lừa để bán dâm. Tuy nhiên, rất nhiều người lao động tình dục tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ bị chủ kiểm soát việc đi lại và một số bị chủ giữ giấy tờ cá nhân.
Bà Phạm Thị Thanh Huyền, Điều phối viên Quốc gia dự án của ILO cho biết: “Động cơ chính đưa họ vào nghề này liên quan đến trách nhiệm, gánh nặng về tài chính ngày càng lớn mà họ phải gánh vác. Nhiều người đã từng làm các công việc khác trước khi quyết định rằng nghề mại dâm tốt hơn các lựa chọn mà họ có tại thời điểm đó. Cải thiện điều kiện làm việc của người bán dâm là một phương thức hỗ trợ hiệu quả các chương trình dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV ở Việt Nam.”
Đối với những người bán dâm được khảo sát, mặc dù hài lòng với thời giờ làm việc linh hoạt, giúp họ thực hiện các nghĩa vụ khác, người hành nghề mại dâm toàn thời gian thường có thời giờ làm việc khá dài, lên tới 10 đến 12 tiếng mỗi ngày.
Phát hiện của nghiên cứu cho thấy nhóm lao động trong các cơ sở có số khách hàng trung bình mỗi ngày nhiều nhất. Với nữ, họ thường có 6-10 khách một ngày và những ngày bận rộn có thể tới 30 khách. Với nam, họ thường tiếp khoảng 3-10 khách một ngày. Trong khi đó, người bán dâm làm việc ngoài đường phố trung bình có 5 khách hoặc ít hơn mỗi ngày.
Phần lớn các chủ cơ sở kinh doanh dịch vụ nhạy cảm được phỏng vấn trong nghiên cứu cho rằng cường độ “làm việc” như vậy là khá nặng nhọc.
Tỷ lệ sử dụng bao cao su thường xuyên thấp
Chất lượng cơ sở vật chất ở nơi người lao động tình dục làm việc, nơi mà tình dục được thương lượng và mua bán có sự khác biệt lớn. Một bên là những nơi công cộng, nhà chứa trá hình, quán cà phê, nhà hàng, quán karaoke, cơ sở massage rẻ tiền với khách hàng thường là người lao động phổ thông và người dân địa phương với thu nhập thấp. Còn bên kia với điều kiện cơ sở vật chất tốt hơn là những quầy bar, vũ trường, spa, cơ sở masage và nhà hàng sang trọng với khách hàng có khả năng chi trả cao hơn.
Những người bán dâm ít có khả năng đảm bảo an toàn, sức khoẻ. (Ảnh minh họa. Nguồn: bradenton.com) Những nhà chứa trá hình là nơi có điều kiện tồi tệ nhất. Người bán dâm ở đó phàn nàn về sự bẩn thỉu, chật chội, nóng bức, không có chỗ nghỉ ngơi và cảm thấy lo lắng cho vấn đề an ninh và an toàn cho bản thân. Mặc khác, người bán dâm đường phố thường xuyên cảm thấy không an toàn, lo lắng về không khí ô nhiễm, mật độ xe cộ đông đúc, các rủi ro khi làm việc ở nơi công cộng cùng với những người buôn bán, sử dụng ma túy, thường gặp nguy cơ bị cảnh sát truy bắt, và nỗi sợ hãi thường trực về trộm cắp và bạo lực từ những kẻ lưu manh đường phố.
Bạo lực và nỗi sợ bị bạo lực hiện hữu tại mọi nơi làm việc và xảy ra với hầu hết những người lao động tình dục. Tuy nhiên, đường phố là nơi làm việc mà người bán dâm dễ bị bạo hành nhất, và phụ nữ là nhóm dễ trở thành nạn nhân của bạo lực nhất.
Điều kiện “làm việc” không đảm bảo, thời giờ làm việc kéo dài, khối lượng công việc nặng nhọc và bạo lực để lại những hệ lụy về an toàn và sức khỏe. Ngoài những vấn đề về sức khỏe thường được nhắc đến khi nói tới lao động tình dục, bao gồm HIV, bệnh lây nhiễm qua đường tình dục và sử dụng ma túy, người hành nghề mại dâm cũng bị nhiều vấn đề sức khỏe khác.
“Nhiều người bán dâm bị stress và gặp phải các vấn đề về tâm thần do họ không thấy thoải mái khi làm việc. Nhiều người phải uống nhiều rượu bia do bị chủ, khách hàng hoặc tự bản thân ép buộc, khiến bị đau dạ dày. Những người khác bị chứng run tay chân do quan hệ tình dục quá nhiều hoặc bị chấn thương do bị hiếp dâm tập thể,” bà Huyền nói.
Nhiều chủ sử dụng lao động cung cấp bao cao su bởi họ nhận thức được rằng HIV và vấn đề sức khỏe lớn nhất đối với người lao động và cũng gây ảnh hưởng xấu tới danh tiếng và công việc làm ăn của họ. Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng bao cao su thường xuyên lại ở mức thấp, chỉ 1/3 phụ nữ bán dâm từ chối cung cấp dịch vụ nếu khách hàng không đồng ý sử dụng bao cao su.
Tiến sỹ Chang-Hee Lee, Giám đốc ILO Việt Nam nhấn mạnh: “Chúng ta cần đảm bảo rằng người sử dụng lao động tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ phải tuân thủ pháp luật để đảm bảo an toàn, sức khỏe và thực hiện đầy đủ các quyền cho người lao động của mình. Vai trò của thanh tra lao động và y tế tại địa phương rất quan trọng. Cán bộ thanh tra lao động và y tế cần được biết và được đào tạo về chủ đề này và cần đưa các vấn đề về an toàn, sức khỏe và quyền của người lao động làm việc tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ này vào kế hoạch thanh tra của mình.”
Tại hội thảo, với thực tế là đa phần hoạt động mại dâm liên quan đến ngành dịch vụ giải trí, các chuyên gia đã đưa ra nhiều khuyến nghị về an toàn, sức khoẻ và quyền áp dụng cho lao động trong ngành công nghiệp giải trí./.
Theo ước tính mới nhất, Việt Nam có gần 101.300 người lao động tình dục, trong đó có khoảng 72.000 phụ nữ mại dâm.
