Ngày Xuân, bên cạnh những nét đẹp truyền thống như Hội vật làng Thủ lễ, múa Náp Tân Mỹ, người dân các xã Quảng Phước và Quảng Phú (huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế) có truyền thống biểu diễn hát Bả Trạo, một loại hình văn hóa đặc trưng phản ánh đời sống tinh thần của những cư dân vùng ven biển, luôn cuốn hút đông đảo mọi người tham gia.
Hát Bả Trạo là hình thức hát có kết hợp múa, diễn xướng (bả: nắm chắc, trạo: mái chèo) do ngư dân các tỉnh miền Trung từ lâu đời nay sáng tác ra để biểu diễn trong những ngày hội làng, lễ rước cá Ông (cá voi) hay lễ tế những vị thần, người có công khai canh khai khẩn hay truyền nghề sông nước cho làng.
Toàn bộ đoàn hát phải là đàn ông và cũng là người dân trong làng. Đoàn hát có hình dáng một con thuyền chuẩn bị tiến ra biển. Dẫn đầu đoàn hát là tổng mũi, tiếp đến là tổng khoang và tổng lái. Cả ba người này dẫn theo đám bạn chèo chia làm hai bên trái phải, mỗi bên 8 người.
Tổng mũi mặc áo vàng quần xanh, đầu quấn khăn đỏ, tay cầm cặp sênh gỗ để gõ nhịp. Tổng khoang mặc như tổng mũi, tay cầm gàu tát nước. Tổng lái mặc áo dài xanh, tay cầm một mái chèo dài hơn 2 mét. Vào giữa buổi diễn, 3 tổng hát về bà Tơ, người có công cứu chúa Nguyễn vượt qua sóng dữ khi đi trên phá Tam Giang và những người đã khai canh, lấn đất biển để hình thành nên những ngôi làng bây giờ.
Những nội dung ngôn ngữ của hát Bả Trạo mang tinh thần lạc quan, yêu nghề, yêu cuộc sống và nguyện vọng của người dân sông nước trước cảnh đẹp của thiên nhiên, sự trù phú của biển cả; mặc dù từng giờ, từng phút, họ luôn phải đối đầu với con sóng ngọn gió, đương đầu với những hiểm nguy rình rập trên biển…
Nội dung của ngôn ngữ Bả Trạo như tạo thành một bức tranh tuyệt đẹp, hoàn hảo của người lao động chứa đầy chất lãng mạn, thăng hoa của những người dân "vạn chài" trước cái đẹp, nhưng không kém phần huyền bí, sâu thẳm, mênh mông của biển khơi, sông nước.
Suốt quá trình tồn tại và phát triển, họ đã sáng tạo ra những giá trị văn hóa phi vật thể chứa đầy "chất biển," luôn phù hợp với mọi điều kiện tự nhiên, môi trường xã hội. Đó là các thế ứng xử, lối sống, phong tục tập quán, lễ hội, tôn giáo tín ngưỡng... mang đậm sắc thái đặc trưng của văn hóa vùng, miền.
Sinh hoạt hát Bả Trạo không chỉ là một hình thức giải trí dân gian đơn thuần, mà nó là một sinh hoạt mang tính chất tâm linh, tín ngưỡng của người dân vùng sông nước huyện Quảng Điền.
Nhờ những giá trị đặc trưng riêng có của hát Bả Trạo, nên mới đây, lần đầu tiên huyện Quảng Điền đã đưa vào phục dựng hoạt động bộ môn nghệ thuật này tại lễ tế Miếu Bà Tơ ở thôn Bác Vọng Đông, xã Quảng Phú.
Bên cạnh đó, huyện Quảng Điền cũng đã có những giải pháp thúc đẩy hát truyền thống Bả Trạo thành một món ăn tinh thần của người dân như tiến hành thanh lập đội hát, thường xuyên nghiên cứu tập luyện những tiết mục diễn xướng thật hấp dẫn nhuần nhuyễn để đưa ra biểu diễn trong các lễ hội đặc trưng của địa phương như sóng nước Tam Giang, lễ hội cầu ngư, từ đó hình thành nên các tour du lịch tham quan để thu hút khách thập phương.../.
Hát Bả Trạo là hình thức hát có kết hợp múa, diễn xướng (bả: nắm chắc, trạo: mái chèo) do ngư dân các tỉnh miền Trung từ lâu đời nay sáng tác ra để biểu diễn trong những ngày hội làng, lễ rước cá Ông (cá voi) hay lễ tế những vị thần, người có công khai canh khai khẩn hay truyền nghề sông nước cho làng.
Toàn bộ đoàn hát phải là đàn ông và cũng là người dân trong làng. Đoàn hát có hình dáng một con thuyền chuẩn bị tiến ra biển. Dẫn đầu đoàn hát là tổng mũi, tiếp đến là tổng khoang và tổng lái. Cả ba người này dẫn theo đám bạn chèo chia làm hai bên trái phải, mỗi bên 8 người.
Tổng mũi mặc áo vàng quần xanh, đầu quấn khăn đỏ, tay cầm cặp sênh gỗ để gõ nhịp. Tổng khoang mặc như tổng mũi, tay cầm gàu tát nước. Tổng lái mặc áo dài xanh, tay cầm một mái chèo dài hơn 2 mét. Vào giữa buổi diễn, 3 tổng hát về bà Tơ, người có công cứu chúa Nguyễn vượt qua sóng dữ khi đi trên phá Tam Giang và những người đã khai canh, lấn đất biển để hình thành nên những ngôi làng bây giờ.
Những nội dung ngôn ngữ của hát Bả Trạo mang tinh thần lạc quan, yêu nghề, yêu cuộc sống và nguyện vọng của người dân sông nước trước cảnh đẹp của thiên nhiên, sự trù phú của biển cả; mặc dù từng giờ, từng phút, họ luôn phải đối đầu với con sóng ngọn gió, đương đầu với những hiểm nguy rình rập trên biển…
Nội dung của ngôn ngữ Bả Trạo như tạo thành một bức tranh tuyệt đẹp, hoàn hảo của người lao động chứa đầy chất lãng mạn, thăng hoa của những người dân "vạn chài" trước cái đẹp, nhưng không kém phần huyền bí, sâu thẳm, mênh mông của biển khơi, sông nước.
Suốt quá trình tồn tại và phát triển, họ đã sáng tạo ra những giá trị văn hóa phi vật thể chứa đầy "chất biển," luôn phù hợp với mọi điều kiện tự nhiên, môi trường xã hội. Đó là các thế ứng xử, lối sống, phong tục tập quán, lễ hội, tôn giáo tín ngưỡng... mang đậm sắc thái đặc trưng của văn hóa vùng, miền.
Sinh hoạt hát Bả Trạo không chỉ là một hình thức giải trí dân gian đơn thuần, mà nó là một sinh hoạt mang tính chất tâm linh, tín ngưỡng của người dân vùng sông nước huyện Quảng Điền.
Nhờ những giá trị đặc trưng riêng có của hát Bả Trạo, nên mới đây, lần đầu tiên huyện Quảng Điền đã đưa vào phục dựng hoạt động bộ môn nghệ thuật này tại lễ tế Miếu Bà Tơ ở thôn Bác Vọng Đông, xã Quảng Phú.
Bên cạnh đó, huyện Quảng Điền cũng đã có những giải pháp thúc đẩy hát truyền thống Bả Trạo thành một món ăn tinh thần của người dân như tiến hành thanh lập đội hát, thường xuyên nghiên cứu tập luyện những tiết mục diễn xướng thật hấp dẫn nhuần nhuyễn để đưa ra biểu diễn trong các lễ hội đặc trưng của địa phương như sóng nước Tam Giang, lễ hội cầu ngư, từ đó hình thành nên các tour du lịch tham quan để thu hút khách thập phương.../.
Quốc Việt (TTXVN)
