Nhiều cô giáo mầm non cho biết trẻ đã quay trở lại trường học nhưng có tình trạng chậm nói. (Ảnh: PV/Vietnam+) Theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), COVID-19 đã gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ em trên toàn cầu. Tại Việt Nam, dịch bệnh đã khiến trẻ không được đến trường, hạn chế giao tiếp, vận động và phải đối mặt với các vấn đề về sức khỏe tinh thần, tâm lý như stress, căng thẳng và trong đó có nguy cơ chậm nói.
Thạc sỹ Đinh Thạc - Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 1 (Thành phố Hồ Chí Minh) cho hay từ 2-3 tuổi là khoảng thời gian vàng để trẻ phát triển ngôn ngữ. Đối với trẻ chậm nói đơn thuần, nguyên nhân chậm nói hơn 80% do yếu tố tâm lý xã hội. Thời gian qua, nhiều trẻ nghỉ ở nhà do dịch COVID-19, cha mẹ do bận rộn nên ít tương tác, giao tiếp với trẻ đồng thời tâm lý sợ trẻ quậy phá nên để trẻ tiếp xúc quá nhiều với thiết bị điện tử.
Thời gian gần đây, mỗi ngày tại Khoa Tâm lý (Bệnh viện Nhi đồng 1) tiếp nhận khá nhiều trẻ tới khám.
Bác sỹ Thạc cho hay trong 10 trường hợp trẻ đến tư vấn tâm lý mỗi ngày tại Bệnh viện Nhi đồng 1 thì có khoảng 2-3 trẻ có tình trạng chậm nói, chủ yếu ở độ tuổi 2-3 tuổi. Tuy nhiên, 95% trong số này là trẻ chậm nói đơn thuần, không kèm theo nguyên nhân vật lý hoặc tâm lý đi kèm, chỉ một số nhỏ dưới 5% chậm nói liên quan đến bệnh lý do trẻ có bất thường hở môi hở hàm ếch, trẻ có biểu hiện bất thường về tâm thần…
Theo bác sỹ Thạc, trẻ tiếp xúc nhiều với màn hình điện tử là cách giao tiếp thụ động, đây là một trong những nguyên nhân khiến trẻ chậm nói, không phát triển ngôn ngữ. Chính vì vậy, Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ đã đưa ra khuyến cáo trẻ trên 2 tuổi mới được tiếp xúc với thiết bị điện tử, thời lượng tiếp xúc cũng ở mức hạn chế, không quá 2 giờ đồng hồ mỗi ngày để không ảnh hưởng đến việc phát triển ngôn ngữ của trẻ.
Thạc sỹ Đinh Thạc - Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 1. (Ảnh: PV/Vietnam+) Để cải thiện khả năng nói của trẻ, thạc sỹ Đinh Thạc nhấn mạnh về vai trò quan trọng của các vị phụ huynh đối với việc thực hiện các biện pháp kết hợp tại gia đình. Các phụ huynh cần hạn chế cho các con tiếp xúc với các thiết bị điện tử và tăng khả năng tương tác, giao tiếp với trẻ.
Nhiều bậc phụ huynh ban ngày rất bận, nhưng buổi tối có thể dành thời gian chơi với trẻ bằng các trò chơi tương tác như trốn tìm, nói chuyện, đá bóng, chơi vòng… sẽ khiến trẻ thích thú và có thể bật được âm nói.
"Đặc biệt, nên dạy trẻ tiếp xúc bằng mắt càng nhiều càng tốt. Việc này giúp trẻ dần hiểu được người lớn nói gì. Trẻ muốn gì thì cha mẹ nên dạy bé chỉ những vật cần, dạy bé nói các đồ vật đó để giúp cải thiện tình trạng giao tiếp phi ngôn ngữ, rối loạn ngôn ngữ, chậm nói ở trẻ," bác sỹ Thạc nhấn mạnh.
Theo bác sỹ Thạc, cha mẹ cũng cần quan tâm tới chế độ dinh dưỡng giúp phát triển trí não bởi ngôn ngữ được kích hoạt từ chuỗi dẫn truyền thần kinh từ cơ quan nghe nhìn rồi chuyển đến não để ghi nhận và bắt chước, ra tín hiệu đưa đến cơ quan phát âm để bật ra tiếng nói. Để phát triển trí não cho bé, bên cạnh việc cung cấp đầy đủ 4 nhóm thành phần thực phẩm cơ bản như: nhóm bột đường, chất đạm, chất béo, chất xơ, vitamin khoáng chất… trẻ cần được bổ sung thêm nhóm omega.
Dưới góc nhìn về dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến việc phát triển ngôn ngữ của trẻ, Thạc sỹ Lê Thị Hải - Nguyên Giám đốc Trung tâm Khám tư vấn dinh dưỡng (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết trẻ cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng, khoáng chất và axit béo omega ngay từ khi còn trong bụng mẹ và sau khi chào đời góp phần rất quan trọng trong phát triển trí não.
Theo các chuyên gia, chậm nói ở trẻ cần được phát hiện và can thiệp sớm bởi chậm nói sẽ dẫn tới một số kĩ năng khác cũng bị hạn chế theo như trẻ nhút nhát, không tự tin và có thể ảnh hưởng cả tới chỉ số IQ, chỉ số cảm xúc. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến trẻ phải đối mặt với nguy cơ tăng động, giảm chú ý, tư duy logic ngôn ngữ của trẻ bị hạn chế, thậm chí tự kỷ./.
Thạc sỹ Đinh Thạc nói về trẻ chậm nói gia tăng do tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử:
