Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Trong tháng 10 này, thị trường chứng khoán Mỹ chứng kiến một đợt sụt giảm rất mạnh kéo theo sự chao đảo trên toàn cầu, riêng trong ngày 10/10, chỉ số S&P 500 đã bốc hơi 3,29%, kéo theo chỉ số MSCI EM-Index giảm 3,15% (ngày 10/10). Diễn biến này gợi nhớ đến sự cố hồi đầu tháng Hai, khi chỉ số S&P 500 để tuột đến 4,1% và MSCI EM-Index mất 2,74% (ngày 5/2).
Trao đổi với VietnamPlus, ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Giám đốc Phân tích và Tư vấn đầu tư khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán - SSI cho biết, trong năm 2018, thị trường chứng khoán Mỹ sụt giảm mạnh tới hai đợt là điều ít khi xảy ra.
Nỗi lo “suy thoái” thường trực
- Nguyên nhân nào khiến thị trường chứng khoán Mỹ có những cú sốc lớn như vậy, thưa ông?
Ông Nguyễn Đức Hùng Linh: Nhìn lại trong quá khứ, vào tháng 8/2015 và tháng 1/2016, chỉ số S&P 500 có những “cú rơi” đến 10% trong vòng một tuần, do giới đầu tư lo ngại kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm và giá nhiều loại hàng hóa trên thị trường quốc tế sụt giảm sâu.
Quay trở về hiện tại, hai đợt sụt giảm lần này có một số nguyên nhân khác so với năm 2015. Cụ thể, thời điểm tháng Hai, thị trường Mỹ lao dốc sau Báo cáo lương của người lao động Mỹ cao hơn sự kỳ vọng, kéo theo những lo ngại về lạm phát cùng việc Cục dự trữ liên bang Mỹ - FED nâng lãi suất nhanh hơn dự kiến.
Tương tự trong tháng Mười, những báo cáo về lao động kết hợp chỉ số giá sản xuất tăng cao cũng khiến các nhà đầu tư dấy lên nỗi lo lạm phát. Bên cạnh đó, lợi tức trái phiếu kỳ hạn 10 năm của Mỹ đã vượt 3% từ cuối tháng Chín có thể làm tăng nguy cơ tăng trưởng chậm lại của kinh tế Mỹ.
Nỗi lo “suy thoái” của kinh tế Mỹ thường trực trong giới đầu tư kể từ khi Cục dự trữ liên bang Mỹ tăng lãi suất nhanh.
Đan xen giữa tham lam và sợ hãi
- Trước đó, trong quý 2 thị trường chứng khoán Mỹ đã có sự tăng trưởng cao với các báo cáo kinh doanh khả quan của khối doanh nghiệp. Vậy điều gì đang xảy ra?
Ông Nguyễn Đức Hùng Linh: Phải thừa nhận, các gói kích thích tài khóa mạnh tay của Tổng thống Donald Trump đã giúp các doanh nghiệp trong rổ chỉ số S&P 500 tăng trưởng lợi nhuận ấn tượng đồng thời tạo lực hút khó cưỡng với giới đầu tư. Tỷ suất lợi nhuận trên cổ phiếu - EPS của các doanh nghiệp thuộc S&P 500 trong quý 2/2018 tăng lên 27,4% đã cao hơn kỳ vọng và hơn nhiều so với mức trung bình của nhiều năm gần đây.
Tăng trưởng lợi nhuận từ khối doanh nghiệp đã kéo theo đà tăng trưởng giá cổ phiếu. Nhờ đó, S&P 500 trở thành chỉ số chiếm hoi trên thế giới duy trì đà tăng điểm. Tính từ đầu này đến ngày 25/10, chỉ số S&P 500 đã tăng +1,2%, mạc dù cùng thời gian này MSCI EM Index đã giảm 18%, Nikkei 225 giảm 6.5% và Euro Stoxx 50 giảm 9,7%.
Tuy nhiên, bên cạnh việc tăng trưởng lợi nhuận trong các doanh nghiệp còn có các vấn đề khác, giá trị USD liên tục mạnh lên khi FED nâng lãi suất, điều này khiến các khoản đầu tư của người Mỹ ra nước ngoài bị lỗ vì tỷ giá. Cụ thể, việc chỉ số Dollar Index tăng mạnh từ giữa tháng Tư đã khởi đầu cho sự đảo chiều rút vốn ở các thị trường mới nổi.
Thêm vào đó, rủi ro tại thị trường chứng khoán châu Âu tiếp tục gia tăng bởi sự trỗi dậy của “chủ nghĩa dân túy” và các lỗ hổng tài khóa, ngân hàng tại Hy Lạp, Bồ Đào Nha, Italy… vẫn chưa xác định được thời điểm khắc phục. Ngoài ra, các thị trường mới nổi cũng đang phải đối mặt với những nguy cơ đến từ cuộc chiến thương mại và kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm.
Sự đan xen giữa “tham lam và sợ hãi” làm ranh giới cơ hội và rủi ro trở nên mong manh. Do vậy, bất kỳ một tín hiệu nào được cho là “nghiêm trọng” ảnh hưởng tới đà tăng trưởng thì thị trường chứng khoán Mỹ ngay lập tức sẽ có phản ứng.
Tín hiệu rõ nhất trong thời gian qua là yếu tố lạm phát và lãi suất. Thời gian tới, tốc độ tăng lương, tỷ lệ thất nghiệp, khả năng FED nâng lãi suất và đặc biệt là sự thay đổi trong lợi tức trái phiếu Mỹ… sẽ có thể là những chỉ báo khiến thị trường Mỹ rơi vào đợt sụt giảm thứ ba.
Kinh tế Trung quốc suy giảm?
- Trên thị trường châu Á, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang chống đỡ như thế nào trước những diễn biến leo thang trong cuộc chiến thương mại?
Ông Nguyễn Đức Hùng Linh: Sức chống đỡ của Trung Quốc dù lớn thế nào cũng không phải là vô hạn. Chính quyền Mỹ đã thể hiện quyết tâm rất rõ ràng, do đó căng thẳng Mỹ - Trung chắc chắn sẽ còn kéo dài.
Thực tế chỉ sau bốn tháng, Trung Quốc đã cho thấy sự “thấm mệt”. Báo cáo từ Ngân hàng trung ương Trung Quốc, dự trữ ngoại hối của nước này trong tháng Chín đã giảm 17,4 tỷ USD, mức giảm cao nhất kể từ đầu năm 2017.
Các dấu hiệu tăng trưởng chậm lại cũng đang lộ diện, tăng trưởng GDP quý 3 đã rơi xuống 6,5%, là mức thấp nhất trong 9 năm qua. Bên cạnh đó, chỉ số PMI của Trung Quốc cũng rơi xuống 50 điểm, thấp hơn so với mức dự báo 50,5 điểm, đây cũng là số điểm thấp nhất trong vòng 16 tháng. Ngoài ra, chỉ số xuất khẩu cũng giảm xuống mức thấp nhất 2 năm trở lại đây.
Trong một động thái khác, để thúc đẩy tăng trưởng, Ngân hàng trung ương nước này đã buộc phải hạ tỷ lệ dự trữ thêm 1% trong tháng Mười và tính từ đầu năm, tỷ lệ dự trữ bắt buộc đã giảm 2,5% (từ 17% xuống 14,5%).
Trong bối cảnh đồng nhân dân tệ chịu áp lực mất giá do chiến tranh thương mại thì việc giảm dự trữ bắt buộc (hành động gắn liền với nới lỏng tiền tệ) có thể coi là bước “cực chẳng đã” của Chính phủ nước này. Trên thị thực tế, các biện pháp nới lỏng của Trung Quốc dường như đã diễn ra từ giữa tháng Sáu với việc lãi suất liên ngân hàng sụt giảm sau một thời gian dài đi ngang.
Những chỉ báo ban đầu đang cho thấy tăng trưởng kinh tế và các cân đối vĩ mô của Trung Quốc có thể sẽ xấu đi nhanh hơn trong thời gian tới. Những tín hiệu từ Trung Quốc đang được giới đầu tư trên toàn cầu theo dõi sát sao và bất kỳ những tín hiệu xấu nào xuất hiện, thị trường tài chính thế giới sẽ lại chao đảo.
(Nhấp chuột vào ảnh để xem kích thước chuẩn)
Giới đầu tư có dấu hiệu “co cụm”
- Dòng vốn có dấu hiệu đổ về khu vực châu Á và liệu Việt Nam có được hưởng lợi từ việc này?
Ông Nguyễn Đức Hùng Linh: Điều này là sự thật, phản ứng của giới đầu tư rất rõ ràng, trong tuần thị trường sụt giảm của tháng Mười, dòng vốn bị rút mạnh ra khỏi các quỹ đầu tư Mỹ, Tây Âu song lại tăng ở Nhật Bản - “nơi trú bão an toàn”. Bên cạnh đó, dòng tiền đổ về khu vực châu Á bắt đầu tăng và nổi bật là thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc). Nhìn một cách tích cực thì đây là tin tốt cho thị trường chứng khoán của các nước đó.
Song cẩn trọng hơn, đây có thể xem như sự co cụm của một số nhà đầu tư. Hành động rút tiền về nước cho thấy họ không còn tin vào tiềm năng sinh lời khi đầu tư ra nước ngoài. Với Trung Quốc, điều này còn có thể là biểu hiện của việc phải rút tiền về nước nhằm hỗ trợ thị trường chứng khoán và đồng nhân dân tệ.
Đối với Việt Nam, khi dòng vốn chảy về Trung Quốc tạo sự ổn định cho nhân dân tệ, điểm tích cực là áp lực tâm lý lên VND sẽ giảm bớt.
Song, diễn biến trên thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn đang cho thấy xu hướng bán ròng của các nhà đầu tư nước ngoài chưa cho thấy dấu hiệu dừng lại, thậm chí còn gia tăng trong tháng Mười này.
Về yếu tố nội tại, nền kinh tế trong nước tiếp tục phát đi những tín hiệu tích cực. Các chính sách điều hành vĩ mô của Chính phủ đã phát huy hiệu quả. Thâm hụt ngân sách đang ở mức thấp nhất kể từ năm 2011, tỷ giá duy trì ổn định và tăng trưởng tín dụng được kiểm soát chặt chẽ, điều này sẽ giúp hạn chế các bất ổn vĩ mô trong tương lai.
Bên cạnh đó, nhiều ngành công nghiệp tiếp tục duy trì đà tăng trưởng khả quan, một số ngành có mức tăng trưởng cao nhất trong nhiều năm (như dược phẩm, may mặc, lọc hóa dầu, sắt thép, sản xuất ô tô … )
Cơ hội đầu tư từ nay đến cuối năm, khi nhiều ngành công nghiệp tiếp tục tăng trưởng và cùng với các đợt giảm điểm trên thị trường chứng khoán, giá cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp đang trở nên hấp dẫn hơn. Cụ thể, các mã thuộc nhóm ngành sản xuất có thị trường nội địa mạnh sẽ có cơ hội tăng trưởng, song các cổ phiếu thuộc nhóm ngành ngân hàng, tài chính có thể sẽ tăng trưởng chậm lại./.
