Một thập niên được ghi danh là Di sản Thế giới, Quần thể Danh thắng Tràng An trở thành nguồn lực, trụ cột và động lực quan trọng trong xây dựng văn hóa, con người Ninh Bình, đáp ứng yêu cầu mở cửa, hội nhập quốc tế, đưa tỉnh phát triển bền vững, trở thành miền đất giàu về văn hóa, mạnh về kinh tế, xanh, sạch về môi trường, hội tụ đủ tiêu chí cho sự phát triển bền vững.
Tràng An đang mang sứ mệnh mới, là trung tâm, nền tảng để xây dựng đô thị di sản thiên niên kỷ trong tương lai không xa.
Giá trị mang tính toàn cầu
Ngày 23/6/2014, tại thủ đô Doha (Qatar), Ủy ban Di sản Thế giới thuộc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức ghi danh Quần thể Danh thắng Tràng An vào danh mục Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới dựa trên 3 tiêu chí: văn hóa, vẻ đẹp thẩm mỹ và địa chất-địa mạo.
Đến nay, sau 10 năm được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới năm 2014, Quần thể Danh thắng Tràng An luôn nhận được sự quan tâm, phối hợp, giúp đỡ hiệu quả từ các bộ, ngành, chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học trong nước, quốc tế trong công tác quản lý, khai thác, bảo tồn và phát huy giá trị nổi bật toàn cầu.
Ghi nhận, hoan nghênh tầm nhìn xa và tinh thần hợp tác mở đường cho những thành tựu của Tràng An, Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Hà Nội Jonathan Baker cho biết UNESCO vẫn kiên định với cam kết hỗ trợ Tràng An vượt qua những thách thức.
Văn phòng UNESCO sẵn sàng cung cấp lĩnh vực chuyên môn bảo đảm Tràng An tiếp tục là “ngọn hải đăng” cho các hoạt động du lịch có trách nhiệm và bền vững. Tầm nhìn hiện tại của Tràng An hoàn toàn phù hợp với sứ mệnh cốt lõi của UNESCO đó là thúc đẩy sự hiểu biết văn hóa hòa bình và phát triển bền vững thông qua bảo tồn di sản, do đó, ông Jonathan Baker tin tưởng, Tràng An tiếp tục đóng vai trò hình mẫu phát triển ổn định, có trách nhiệm cho thế hệ mai sau.
Tiến sỹ Tạ Hoàng Vân, Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia, Bộ Xây dựng đánh giá Khu Danh thắng Tràng An đã trở thành minh chứng rõ nét cho một xu hướng tất yếu, đó là kết nối du lịch di sản liên tỉnh, liên vùng, xa hơn nữa là liên quốc gia nhằm tạo dựng giá trị và thương hiệu độc đáo của khu di sản.
Danh hiệu Di sản Thế giới của Quần thể Danh thắng Tràng An là vinh dự của người dân Việt Nam và tỉnh Ninh Bình. Để khẳng định những cam kết, trách nhiệm trong công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị và chuyển giao di sản cho các thế hệ tương lai theo đúng tinh thần Công ước Di sản Thế giới, Tỉnh ủy, Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Bình ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các cấp, ngành, chính quyền các địa phương trong khu di sản làm tốt công tác quản lý, bảo tồn gắn với phát huy giá trị di sản.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Bình Phạm Quang Ngọc cho biết Di sản Tràng An như viên ngọc quý đã trở thành trái tim, duy trì nhịp đập, khơi lại mạch nguồn quá khứ, được chắt lọc, bảo tồn giá trị quý báu của thiên nhiên, văn hóa. Những giá trị của di sản này là động lực quan trọng để Ninh Bình vươn lên phát triển trong thời kỳ đổi mới, phát triển và hội nhập vào mạng lưới di sản sở hữu danh hiệu UNESCO. Đặc biệt, Tràng An đang giữ vai trò hạt nhân, trung tâm để Ninh Bình phát triển hệ thống đô thị của tỉnh theo hướng đô thị di sản.
Năm 2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 821/QĐ-TTg phê duyệt Nhiệm vụ lập Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Tràng An-Tam Cốc-Bích Động, tỉnh Ninh Bình. Mục tiêu lập quy hoạch nhằm bảo tồn các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản, cụ thể hóa những chiến lược, định hướng phát triển của tỉnh Ninh Bình, thực hiện cam kết của Việt Nam với UNESCO trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
Xây dựng đô thị di sản-du lịch
Thời gian qua, ngành du lịch được tỉnh Ninh Bình xác định đầu tư để phát triển trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, động lực thúc đẩy các ngành, lĩnh vực khác cùng phát triển. Xác định được tiềm năng, thế mạnh, đặc biệt giá trị của Quần thể danh thắng Tràng An, tỉnh Ninh Bình ban hành các nghị quyết, đề án, cơ chế chính sách để phát triển du lịch, trong đó Quần thể Danh thắng Tràng An đóng vai trò then chốt trong định hướng phát triển du lịch của tỉnh đến năm 2045 trở thành trung tâm du lịch lớn của quốc gia và khu vực.
Tại hội nghị bàn về đô thị di sản thiên niên kỷ và chính sách cho tỉnh Ninh Bình, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh cơ sở để Ninh Bình xây dựng đô thị di sản-du lịch và phong cảnh là do địa phương sở hữu tài nguyên thiên nhiên, di sản độc nhất vô nhị. Di sản văn hóa, lịch sử, kiến trúc, nhân văn tiêu biểu có nhiều khả năng phát huy trên nền cảnh di sản văn hóa, lịch sử dân tộc.
Để phát triển Ninh Bình trở thành trung tâm lớn, có giá trị thương hiệu cao về du lịch, công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản của cả nước và khu vực châu Á-Thái Bình Dương, cùng với thực hiện Nghị quyết 16-NQ/TU ngày 23/8/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã tỉnh Ninh Bình, giai đoạn 2023-2030, việc lập đề án Đô thị di sản-du lịch là rất quan trọng, tạo khung chiến lược, nền tảng, căn cứ, có giá trị cốt lõi để Ninh Bình từng bước vững chắc đi lên, phát triển bền vững. Trên cơ sở đó, Ninh Bình đang tập trung xây dựng sản phẩm du lịch chất lượng và khác biệt.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Thanh Bình cho rằng Ninh Bình cần tiếp tục tăng cường gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản thế giới theo quy chuẩn của UNESCO; tăng cường giáo dục, nhận thức cộng đồng, nâng cao nhận thức về giá trị của Di sản Thế giới Tràng An đối với cộng đồng và du khách; tăng cường hợp tác các tổ chức quốc tế, đối tác địa phương khác để chia sẻ kinh nghiệm quản lý di sản và học hỏi từ thành công của điểm đến khác...
Ông Phạm Thanh Bình khẳng định thời gian tới, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam tiếp tục đồng hành cùng địa phương để Quần thể Danh thắng Tràng An tiếp tục là điển hình mẫu mực về bảo tồn và phát huy giá trị di sản, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng Ninh Bình trở thành đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo của UNESCO, đưa địa phương trở thành miền đất giàu về văn hóa, mạnh về kinh tế, xanh - sạch về môi trường, hội tụ đủ tiêu chí cho sự phát triển bền vững.
Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới Quần thể Danh thắng Tràng An góp phần quan trọng đưa hình ảnh của Ninh Bình đến với bạn bè trong nước và quốc tế, tạo động lực mạnh mẽ để tỉnh phát triển du lịch. Danh hiệu Di sản của UNESCO đã đưa Tràng An thực sự đóng vai trò là trung tâm thúc đẩy phát triển du lịch của Ninh Bình trong những năm qua. Việc khai thác hiệu quả hơn nữa về tiềm năng, giá trị của Di sản góp phần khẳng định vị thế của du lịch Ninh Bình trên thị trường du lịch trong nước và quốc tế.
Tại Lễ kỷ niệm 10 năm Quần thể Danh thắng Tràng An được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới (2014-2024), Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang nhấn mạnh sau 10 năm được ghi danh, Tràng An trở thành biểu tượng của sự cam kết có trách nhiệm của Việt Nam trong việc thực hiện công ước UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa tự nhiên của thế giới.
Phó Thủ tướng đề nghị tỉnh Ninh Bình và các cấp, ngành chủ động, tích cực hội nhập hợp tác quốc tế trong bảo tồn, giữ gìn phát huy giá trị di sản toàn cầu, nhất là đối với UNESCO, quảng bá mạnh mẽ giá trị hình ảnh văn hóa, con người, thiên nhiên Ninh Bình đến bạn bè trong nước, quốc tế, bà con kiều bào ta ở nước ngoài./.
Bài 1: Tràng An: Nơi hội tụ những giá trị đặc biệt
Bài 2: Biến di sản thành tài sản
