Kiểm toán độc lập là hoạt độngkhông thể thiếu trong nền kinh tế thị trường với vai trò làm tăng độ tincậy cho thông tin tài chính, là cơ sở cho các bên tiến hành các giaodịch kinh tế.
Việc ban hành Luật Kiểm toán độc lập sẽ tạo ra một khungpháp lý cao nhất về kiểm toán độc lập, tạo điều kiện cho dịch vụ kiểmtoán phát triển; đồng thời nâng cao vai trò của cơ quan quản lý nhà nướcthông qua việc cấp giấy phép thành lập và hoạt động doanh nghiệp kiểmtoán, cấp chứng chỉ kiểm toán viên và các biện pháp nhằm nâng cao nănglực giám sát, cưỡng chế thực thi, xử lý vi phạm trong lĩnh vực kiểmtoán.
Thảo luận về dự án Luật Kiểm toán độc lập, một số đại biểu Quốc hội đề nghị dự thảo Luật cần đề cao hơn nữa vai trò của tổ chức nghềnghiệp về kiểm toán theo hướng tăng cường xã hội hóa hoạt động nghềnghiệp đặc thù này.
Đại biểu Trần Du Lịch (Thành phố Hồ Chí Minh) nêu ý kiến,kiểm toán là nghề đặc thù, với những yêu cầu rất cao về đạo đức nghềnghiệp. Hoạt động kiểm toán gắn liền với trách nhiệm của con người. Dođó điều kiện về tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp kiểm toán có ý nghĩa rấtquan trọng cũng giống như nghề luật sư, tư vấn...
Đại biểu Trần Du Lịch đềnghị dự thảo Luật cần chế định rõ vai trò của Hội kiểm toán Việt Namtheo mô hình như Liên đoàn Luật sư Việt Nam. Đại biểu Trần Du Lịch cungcấp thông tin, trên thế giới hiện có 3 loại hình kiểm toán: kiểm toánnội bộ (tự doanh nghiệp kiểm toán), kiểm toán Nhà nước và kiểm toán độclập (do đơn vị kiểm toán bên ngoài thực hiện).
Đồng tình vớiquan điểm này, đại biểu Phạm Quốc Anh (Đồng Nai) góp ý trong quy định côngtác quản lý Nhà nước về hoạt động kiểm toán, dự thảo Luật nên xây dựngtheo tinh thần những vấn đề gì mà Hội Kiểm toán Việt Nam có thể làm đượcthì nên giao ngay cho Hội. Quy định như vậy sẽ đảm bảo yêu cầu xã hộihóa và phù hợp với tính chất nghề nghiệp của Hội.
Cũng có những ý kiến khác cho rằng, nănglực, điều kiện của tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán ở Việt Nam hiện naychưa đáp ứng được yêu cầu vì vậy, trách nhiệm quản lý Nhà nước về lĩnhvực này nên giao cho Bộ Tài chính.
Các đại biểu Cao Sỹ Kiêm (Thái Bình) vàNguyễn Thị Khá (Trà Vinh) nêu ý kiến, kiểm toán độc lập là loại hìnhkinh doanh có điều kiện và còn mới mẻ ở Việt Nam nên cần được kiểm soátchặt chẽ. Bởi vậy, việc giao cho Bộ Tài chính thẩm quyền cấp, đổi chứngchỉ kiểm toán như trong dự thảo Luật là hợp lý vì hiện nay tổ chức Hộinghề nghiệp kiểm toán ở Việt Nam chưa đáp ứng đủ năng lực và điều kiệnđảm nhận công việc này. Ngoài ra, việc cấp, đình chỉ thu hồi giấy phéphoạt động các chi nhánh, các đại diện doanh nghiệp kiểm toán cũng cầngiao cho Bộ Tài chính vì đây là lĩnh vực chuyên ngành, cần đảm bảo chấtlượng hoạt động.
Đại biểu Phạm Thị Loan (Hà Nội) thì chorằng nên quy định việc cấp, thu hồi chứng chỉ giấy phép thành lập củadoanh nghiệp kiểm toán cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư, bởi công ty kiểm toáncũng phải hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, quy định như vậy là phù hợp.Về tiêu chuẩn, điều kiện của Tổng giám đốc doanh nghiệp kiểm toán, đại biểuLoan đề xuất dự thảo Luật nên bỏ quy định “Giám đốc hoặc Tổng giám đốcdoanh nghiệp kiểm toán của Công ty trách nhiệm hữu hạn phải góp tối thiểu 10% vốn điềulệ” vì những vị trí này doanh nghiệp có thể thuê, mướn chứ không nhấtthiết phải là cổ đông.
Về đối tượng kiểmtoán bắt buộc, đại biểu Thái Thị An Chung (Nghệ An) đề nghị bổ sung thêm thànhphần các doanh nghiệp nhỏ và vừa cho phù hợp với mục tiêu tăng cườngđối tượng kiểm toán theo luật định đồng thời tăng thêm thị trường chocác doanh nghiệp kiểm toán.
Đại biểu Chung cũng kiến nghị nên thành lập cơquan độc lập để kiểm soát chất lượng kiểm toán bao gồm cả kiểm toán độclập và kiểm toán nhà nước. Liên quan đến phí kiểm toán, đại biểu Chung góp ý,dự thảo Luật nên quy định cần ghi rõ giá kiểm toán vào các báo cáo kiểmtoán của các cơ quan, tổ chức.
Liên quan đến cácquy định về đạo đức nghề nghiệp kiểm toán viên, đại biểu Nguyễn ThànhTâm (Tây Ninh) cho rằng các quy định về vấn đề này trong dự thảo Luậtchưa cụ thể; chưa quy định rõ cơ quan tổ chức nào xác nhận tiêu chuẩn,điều kiện này.
Đại biểu Tâm đề nghị dự thảo Luật cần quy định chế tài bồithường thiệt hại trong trường hợp kết quả kiểm toán sai chứ không nênchỉ quy định phạt về hành chính. Ngoài ra dự thảo luật cần bổ sung hoạtđộng thanh tra, hậu kiểm đối với hoạt động của các cơ quan kiểm toán độclập để đảm bảo chất lượng của công tác kiểm toán./.