Ngày 8/5, trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN-18, Thủ tướng Nguyễn TấnDũng và các nhà lãnh đạo ASEAN đã có phiên họp hẹp thảo luận về Cấp cao Đông Ámở rộng, các biện pháp tăng cường quan hệ đối ngoại của ASEAN, nâng cao vai tròquốc tế của ASEAN và những vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.
Về Cấp cao Đông Á (EAS), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các nhà lãnh đạo táikhẳng định mục tiêu, nguyên tắc, thể thức cũng như những ưu tiên của EAS đã đượcghi trong hai văn kiện nền tảng là Tuyên bố Kuala Lumpur về EAS năm 2005 vàTuyên bố Hà Nội kỷ niệm 5 năm thành lập EAS năm 2010.
Các nhà lãnh đạo cho rằng bên cạnh 5 lĩnh vực ưu tiên hiện nay là xây dựngđối tác kinh tế toàn diện Đông Á (CEPEA), tài chính, giáo dục, năng lượng, quảnlý thiên tai và phòng chống cúm gia cầm, EAS cũng cần bàn về các vấn đề chiếnlược quan trọng liên quan đến hòa bình, an ninh khu vực để góp phần tạo dựng vàbảo đảm môi trường hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực, gắn kết các đối tác lớncùng tham gia thực hiện các trọng tâm, ưu tiên của ASEAN.
Các nhà lãnh đạo tán thành khuyến nghị của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN vềviệc mời Nga và Mỹ tham gia ngay từ đầu vào quá trình chuẩn bị để lãnh đạo hainước này có thể dự EAS lần thứ 6 vào cuối năm nay.
Về quan hệ đối ngoại của ASEAN, các nhà lãnh đạo hoan nghênh những tiến triểntích cực trong quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, đặc biệt là những kết quả cụthể trong năm Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN 2010.
Các nhà lãnh đạo cũng nhất tríđẩy mạnh nỗ lực nhằm làm sâu sắc hơn quan hệ giữa ASEAN với các đối tác bênngoài thông qua các khuôn khổ và cơ chế hợp tác ASEAN+1 (ASEAN và từng nước đốithoại), ASEAN+3 (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF),Cấp cao Đông Á (EAS)… Các nhà lãnh đạo cho rằng ASEAN cần tiếp tục củng cố vaitrò trung tâm tại các cơ chế, diễn đàn này cũng như trong cấu trúc khu vực đangđịnh hình.
Về chủ đề "Cộng đồng ASEAN trong Cộng đồng các quốc gia toàn cầu" nhằm nângcao vai trò quốc tế của ASEAN, các nhà lãnh đạo nhất trí cho rằng trong khi Hiệphội dành ưu tiên và nguồn lực cao nhất cho mục tiêu xây dựng Cộng đồng, mở rộngquan hệ đối tác và duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vựcđang định hình, ASEAN cũng cần tích cực tham khảo, chia sẻ thông tin và phối hợplập trường, nhất là trong những vấn đề có chung lợi ích để phát huy hơn nữa vaitrò, tiếng nói của mình trên trường quốc tế.
Liên quan vấn đề Biển Đông và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông(DOC), các nhà lãnh đạo khẳng định hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông,trong đó có vấn đề an ninh và an toàn hàng hải, là lợi ích chung của tất cả cácnước. Mọi tranh chấp về chủ quyền ở Biển Đông cần được giải quyết giữa các bênliên quan thông qua các biện pháp hòa bình trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốctế, trong đó có Công ước về Luật biển năm 1982 của Liên hợp quốc.
Việc thực hiện tốt DOC sẽ góp phần quyết định việc duy trì hòa bình, ổn định,an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông. ASEAN ủng hộ việc sớm hoàn thành cácquy tắc hướng dẫn thực hiện DOC và tiến hành xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở BiểnĐông (COC) vào năm 2012 nhân dịp kỷ niệm 10 năm DOC.
Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng nhấn mạnh rằng tăng cường đoàn kết, phối hợptiếng nói chung đi đôi với thúc đẩy hơn nữa đối thoại và hợp tác với Trung Quốcnhằm thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC.
Về tình hình Thái Lan-Campuchia, các nhà lãnh đạo bày tỏ mong muốn hai nướcsẽ giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với tinh thần đoàn kết ASEAN đượcthể hiện trong Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC), Hiến chươngASEAN. Các nước đánh giá cao sự đóng góp và ủng hộ Indonesia, trên cương vị Chủtịch ASEAN, tham gia hòa giải tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Campuchia.
Cũng tại hội nghị, các nhà lãnh đạo đã đồng ý trên nguyên tắc đề nghị củaMyanmar đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN vào 2014.
Về việc Timor Leste xin trở thành thành viên của ASEAN, các nhà lãnh đạo nhấttrí cho rằng cần có thêm thời gian để cả ASEAN và Timor Leste chuẩn bị cho việcnày, đồng thời giao các Bộ trưởng Ngoại giao xem xét kỹ các mặt trước khi trìnhlãnh đạo ASEAN.
Về ứng phó với các thách thức, ASEAN cam kết đẩy mạnh hơn nữa hợp tác khuvực, đặc biệt trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, anninh lương thực và an ninh năng lượng.
Tại các phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ mục tiêu của EAS mở rộnglà nhằm duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong EAS mở rộng nói riêng và trongcấu trúc khu vực đang định hình nói chung. Các nước cần tranh thủ EAS mở rộng đểnâng cao vai trò, phục vụ tốt nhất lợi ích của ASEAN, đồng thời quan tâm thíchđáng đến mong muốn và lợi ích của các đối tác trong EAS; bảo đảm EAS mở rộng,với tư cách là một thành tố quan trọng của cấu trúc khu vực do ASEAN đóng vaitrò trung tâm, đóng góp ngày càng thiết thực và hiệu quả vào quá trình đảm bảovà thúc đẩy hòa bình, an ninh, hợp tác phát triển trong khu vực...
Về tăng cường đối ngoại của ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị ASEANtiếp tục tăng cường đoàn kết, phát huy nội lực, dành ưu tiên và nguồn lực caonhất cho mục tiêu xây dựng Cộng đồng cũng như các vấn đề ưu tiên của khu vực.
ASEAN cần mở rộng quan hệ đối tác và duy trì vai trò trung tâm trong cấu trúckhu vực đang định hình, vì hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực. Đây chính làcơ sở và nội lực để ASEAN có thể phát huy vai trò trên trường quốc tế.
Ngoài ra, ASEAN cũng cần tích cực tham khảo, chia sẻ thông tin và phối hợplập trường trong những vấn đề mà các nước thành viên cùng quan tâm; đồng thờichia sẻ kinh nghiệm của khu vực với thế giới trên cơ sở đồng thuận. ASEAN cầnlựa chọn những vấn đề phù hợp để có thể đóng góp thiết thực vào các khuôn khổhợp tác toàn cầu, đồng thời tăng cường hơn nữa hiệu quả của các cơ chế phối hợphiện có, nhất là hoạt động của các Ủy ban ASEAN tại trụ sở Liên hiệp quốc, cáctổ chức quốc tế và các nước thứ ba nhằm phát huy mạnh mẽ tiếng nói và phản ánhlập trường chung của ASEAN tại các diễn đàn này.
Về phát triển bền vững tại Tiểu vùng Mekong, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đềnghị tăng cường hơn nữa hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu và thúc đẩy pháttriển bền vững, đặc biệt trong việc khai thác và sử dụng hợp lý, bền vững tàinguyên nước.
Thủ tướng cho rằng việc khai thác, sử dụng nguồn nước sông Mekong, nhất làviệc xây dựng các công trình trên dòng sông chính Mekong, trước hết cần phảihướng tới bảo đảm lợi ích của cư dân cũng như sự phát triển bền vững của tất cảcác nước ven sông, nhất là các nước hạ nguồn. Điều này không chỉ đòi hỏi phải cósự hợp tác chặt chẽ của cả 5 nước ASEAN và Trung Quốc, mà còn phải có sự phốihợp nghiên cứu khoa học một cách kỹ lưỡng về tác động đối với môi trường.
Cùng ngày, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã có cuộc gặp riêng với Tổng thốngnước chủ nhà Indonesia, Chủ tịch Cấp cao ASEAN 18, ông Susilo Bambang Yudhoyono;Tổng thống Philippines Benigno Aquino và Tổng thống Myanmar Thein Sein để thúcđẩy quan hệ song phương và trao đổi các vấn đề quốc tế, khu vực cùng quan tâm./.
Về Cấp cao Đông Á (EAS), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các nhà lãnh đạo táikhẳng định mục tiêu, nguyên tắc, thể thức cũng như những ưu tiên của EAS đã đượcghi trong hai văn kiện nền tảng là Tuyên bố Kuala Lumpur về EAS năm 2005 vàTuyên bố Hà Nội kỷ niệm 5 năm thành lập EAS năm 2010.
Các nhà lãnh đạo cho rằng bên cạnh 5 lĩnh vực ưu tiên hiện nay là xây dựngđối tác kinh tế toàn diện Đông Á (CEPEA), tài chính, giáo dục, năng lượng, quảnlý thiên tai và phòng chống cúm gia cầm, EAS cũng cần bàn về các vấn đề chiếnlược quan trọng liên quan đến hòa bình, an ninh khu vực để góp phần tạo dựng vàbảo đảm môi trường hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực, gắn kết các đối tác lớncùng tham gia thực hiện các trọng tâm, ưu tiên của ASEAN.
Các nhà lãnh đạo tán thành khuyến nghị của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN vềviệc mời Nga và Mỹ tham gia ngay từ đầu vào quá trình chuẩn bị để lãnh đạo hainước này có thể dự EAS lần thứ 6 vào cuối năm nay.
Về quan hệ đối ngoại của ASEAN, các nhà lãnh đạo hoan nghênh những tiến triểntích cực trong quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, đặc biệt là những kết quả cụthể trong năm Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN 2010.
Các nhà lãnh đạo cũng nhất tríđẩy mạnh nỗ lực nhằm làm sâu sắc hơn quan hệ giữa ASEAN với các đối tác bênngoài thông qua các khuôn khổ và cơ chế hợp tác ASEAN+1 (ASEAN và từng nước đốithoại), ASEAN+3 (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF),Cấp cao Đông Á (EAS)… Các nhà lãnh đạo cho rằng ASEAN cần tiếp tục củng cố vaitrò trung tâm tại các cơ chế, diễn đàn này cũng như trong cấu trúc khu vực đangđịnh hình.
Về chủ đề "Cộng đồng ASEAN trong Cộng đồng các quốc gia toàn cầu" nhằm nângcao vai trò quốc tế của ASEAN, các nhà lãnh đạo nhất trí cho rằng trong khi Hiệphội dành ưu tiên và nguồn lực cao nhất cho mục tiêu xây dựng Cộng đồng, mở rộngquan hệ đối tác và duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vựcđang định hình, ASEAN cũng cần tích cực tham khảo, chia sẻ thông tin và phối hợplập trường, nhất là trong những vấn đề có chung lợi ích để phát huy hơn nữa vaitrò, tiếng nói của mình trên trường quốc tế.
Liên quan vấn đề Biển Đông và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông(DOC), các nhà lãnh đạo khẳng định hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông,trong đó có vấn đề an ninh và an toàn hàng hải, là lợi ích chung của tất cả cácnước. Mọi tranh chấp về chủ quyền ở Biển Đông cần được giải quyết giữa các bênliên quan thông qua các biện pháp hòa bình trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốctế, trong đó có Công ước về Luật biển năm 1982 của Liên hợp quốc.
Việc thực hiện tốt DOC sẽ góp phần quyết định việc duy trì hòa bình, ổn định,an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông. ASEAN ủng hộ việc sớm hoàn thành cácquy tắc hướng dẫn thực hiện DOC và tiến hành xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở BiểnĐông (COC) vào năm 2012 nhân dịp kỷ niệm 10 năm DOC.
Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng nhấn mạnh rằng tăng cường đoàn kết, phối hợptiếng nói chung đi đôi với thúc đẩy hơn nữa đối thoại và hợp tác với Trung Quốcnhằm thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC.
Về tình hình Thái Lan-Campuchia, các nhà lãnh đạo bày tỏ mong muốn hai nướcsẽ giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với tinh thần đoàn kết ASEAN đượcthể hiện trong Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC), Hiến chươngASEAN. Các nước đánh giá cao sự đóng góp và ủng hộ Indonesia, trên cương vị Chủtịch ASEAN, tham gia hòa giải tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Campuchia.
Cũng tại hội nghị, các nhà lãnh đạo đã đồng ý trên nguyên tắc đề nghị củaMyanmar đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN vào 2014.
Về việc Timor Leste xin trở thành thành viên của ASEAN, các nhà lãnh đạo nhấttrí cho rằng cần có thêm thời gian để cả ASEAN và Timor Leste chuẩn bị cho việcnày, đồng thời giao các Bộ trưởng Ngoại giao xem xét kỹ các mặt trước khi trìnhlãnh đạo ASEAN.
Về ứng phó với các thách thức, ASEAN cam kết đẩy mạnh hơn nữa hợp tác khuvực, đặc biệt trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, anninh lương thực và an ninh năng lượng.
Tại các phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ mục tiêu của EAS mở rộnglà nhằm duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong EAS mở rộng nói riêng và trongcấu trúc khu vực đang định hình nói chung. Các nước cần tranh thủ EAS mở rộng đểnâng cao vai trò, phục vụ tốt nhất lợi ích của ASEAN, đồng thời quan tâm thíchđáng đến mong muốn và lợi ích của các đối tác trong EAS; bảo đảm EAS mở rộng,với tư cách là một thành tố quan trọng của cấu trúc khu vực do ASEAN đóng vaitrò trung tâm, đóng góp ngày càng thiết thực và hiệu quả vào quá trình đảm bảovà thúc đẩy hòa bình, an ninh, hợp tác phát triển trong khu vực...
Về tăng cường đối ngoại của ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị ASEANtiếp tục tăng cường đoàn kết, phát huy nội lực, dành ưu tiên và nguồn lực caonhất cho mục tiêu xây dựng Cộng đồng cũng như các vấn đề ưu tiên của khu vực.
ASEAN cần mở rộng quan hệ đối tác và duy trì vai trò trung tâm trong cấu trúckhu vực đang định hình, vì hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực. Đây chính làcơ sở và nội lực để ASEAN có thể phát huy vai trò trên trường quốc tế.
Ngoài ra, ASEAN cũng cần tích cực tham khảo, chia sẻ thông tin và phối hợplập trường trong những vấn đề mà các nước thành viên cùng quan tâm; đồng thờichia sẻ kinh nghiệm của khu vực với thế giới trên cơ sở đồng thuận. ASEAN cầnlựa chọn những vấn đề phù hợp để có thể đóng góp thiết thực vào các khuôn khổhợp tác toàn cầu, đồng thời tăng cường hơn nữa hiệu quả của các cơ chế phối hợphiện có, nhất là hoạt động của các Ủy ban ASEAN tại trụ sở Liên hiệp quốc, cáctổ chức quốc tế và các nước thứ ba nhằm phát huy mạnh mẽ tiếng nói và phản ánhlập trường chung của ASEAN tại các diễn đàn này.
Về phát triển bền vững tại Tiểu vùng Mekong, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đềnghị tăng cường hơn nữa hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu và thúc đẩy pháttriển bền vững, đặc biệt trong việc khai thác và sử dụng hợp lý, bền vững tàinguyên nước.
Thủ tướng cho rằng việc khai thác, sử dụng nguồn nước sông Mekong, nhất làviệc xây dựng các công trình trên dòng sông chính Mekong, trước hết cần phảihướng tới bảo đảm lợi ích của cư dân cũng như sự phát triển bền vững của tất cảcác nước ven sông, nhất là các nước hạ nguồn. Điều này không chỉ đòi hỏi phải cósự hợp tác chặt chẽ của cả 5 nước ASEAN và Trung Quốc, mà còn phải có sự phốihợp nghiên cứu khoa học một cách kỹ lưỡng về tác động đối với môi trường.
Cùng ngày, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã có cuộc gặp riêng với Tổng thốngnước chủ nhà Indonesia, Chủ tịch Cấp cao ASEAN 18, ông Susilo Bambang Yudhoyono;Tổng thống Philippines Benigno Aquino và Tổng thống Myanmar Thein Sein để thúcđẩy quan hệ song phương và trao đổi các vấn đề quốc tế, khu vực cùng quan tâm./.
(TTXVN/Vietnam+)
