Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2022 về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành kim chỉ nam cho các ngành, trong đó có ngành y tế và dược phẩm.
Khuyến khích chuyển giao công nghệ
Mục tiêu tạo cơ hội để các bên liên quan trong lĩnh vực y tế, dược phẩm trao đổi, tìm ra hướng đi mới cho sự phát triển của ngành cũng như kết nối hợp tác giữa các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp nội địa trong bối cảnh mới. Báo Đầu tư-Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức Hội thảo “Triển khai Nghị Quyết 29: Tiếp cận mới trong phát triển ngành y dược,” ngày 20/7.
Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc, nhấn mạnh việc phát triển ngành công nghiệp dược là một trong những ưu tiên trọng tâm của Chính phủ và Nhà nước. Thời gian qua, Việt Nam đã ban hành nhiều cơ chế ưu đãi để thu hút đầu tư, tuy nhiên kết quả đến nay vẫn chưa đạt được như kỳ vọng.
[Cần ban hành các tiêu chuẩn quốc gia về sản xuất thông minh]
Với mong muốn xây dựng ngành dược theo hướng phát triển sản phẩm mới, thuốc biệt dược và thuốc phát minh, Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc cho rằng cần có những giải pháp khuyến khích và đẩy mạnh hoạt động đầu tư trong nước và nước ngoài để có thể hiện thực hóa những mục tiêu trên.
Theo lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam để nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng dược phẩm và dịch vụ y tế, phải có các quy định phù hợp liên quan đến cơ chế đấu thầu, đầu tư và cơ chế quản lý, giám sát các dự án sau cấp phép. Bên cạnh đó là chính sách khuyến khích về chuyển giao công nghệ vào quá trình sản xuất thuốc, vaccine và sinh phẩm.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc. (Ảnh: PV/Vietnam+) “Gần đây, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tiếp cận một số tập đoàn dược lớn ở Việt Nam, nhiều ý kiến mong muốn phát triển một khu công nghiệp chuyên biệt cho ngành dược, đây là một ý tưởng rất tốt. Việc hình thành các cụm, khu công nghiệp sản xuất tập trung sẽ là cơ sở để thu hút đầu tư phát triển, từ đó tiến tới đưa Việt Nam trở thành trung tâm của khu vực về sản xuất dược phẩm,” Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc chia sẻ.
Ngoài ra, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho biết kể từ ngày 1/1/2024, rất nhiều quốc gia phát triển và đang phát triển sẽ áp dụng cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu. Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực hoàn thiện các báo cáo để trình Quốc hội về hoàn thiện chính sách trên nguyên tắc tiếp tục duy trì ưu đãi đầu tư, tạo môi trường thuận lợi, minh bạch và đảm bảo tính cạnh tranh.
Tổng Biên tập Báo Đầu tư Lê Trọng Minh chỉ ra báo cáo mới nhất của Công ty Kiểm toán KPMG về “Đánh giá các tác động kinh tế và xã hội của ngành dược phẩm phát minh đối với Việt Nam.” Theo đó, các phát minh trong lĩnh vực dược phẩm ước tính đã đóng góp 1,16 tỷ USD vào GDP năm 2021 và tốc độ tăng trưởng hàng năm lên đến 10% trong thời gian tới. Xu hướng đầu tư vào lĩnh vực y dược đã có nhiều thay đổi, theo hướng tập trung vào đổi mới sáng tạo, nghiên cứu và phát triển, thử nghiệm lâm sàng, chuyển giao công nghệ...
Do đó, ông Minh cho rằng cần những cách tiếp cận mới trong thu hút đầu tư vào lĩnh vực y tế, dược phẩm để thu hút tốt nguồn lực, công nghệ.
“Từ cách tiếp cận của Nghị quyết 29 và với những xu hướng đầu tư, công nghệ trên toàn cầu hiện nay, ngành y tế và sản xuất dược phẩm Việt Nam đang đứng trước những cơ hội mới, để huy động và khai thác những nguồn lực lớn (trong và ngoài nước) chuyển dịch sang nghiên cứu, hiện đại hóa và phát triển bền vững. Thu hút đầu tư vào ngành này đang trở thành - ‘một cuộc đua nước rút’ ở cả quy mô khu vực và toàn cầu. Nhìn vào con số hàng nghìn tỷ USD-các công ty dược phẩm sinh học dự kiến sẽ đầu tư cho nghiên cứu và triển khai trong giai đoạn 2020-2030 đã phần nào lý giải cho cuộc đua này,” ông Minh nhấn mạnh.
Đón dòng vốn đầu tư
Ông Đỗ Văn Sử, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư Nước ngoài - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chia sẻ nguồn vốn FDI vào lĩnh vực dược phẩm, y tế còn rất thấp với 5,5 tỷ USD tại 341 dự án, tương đương 1,3% tổng lượng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Nguyên nhân, khu vực dược phẩm, y tế thay đổi chậm hơn so với các ngành khác. Do, trước đây Nhà nước sở hữu và chi phối 100%, sau quá trình cổ phần hoá, các doanh nghiệp tư nhân mới tham gia đầu tư vào ngành. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cổ phần hoá này vẫn điều hành, quản trị bởi những con người cũ, tư duy cũ và quy trình cũ.
Hơn nữa, các doanh nghiệp tư nhân gia nhập thị trường dược phẩm, y tế cũng gặp phải không ít rào cản. Vì, đây là lĩnh vực cần uy tín cao, vì vậy các đơn vị đi sau thường vấp phải vấn đề “niềm tin”. Hơn nữa, nguồn vốn đầu tư nghiên cứu cần rất nhiều nhưng xác suất để phát triển thành công một sản phẩm và có thể đưa ra thị trường là vô cùng thấp. Thậm chí, 10.000 nghiên cứu chỉ có 1 nghiên cứu thành công, một nghiên cứu thành công có tỷ lệ thương mại hóa khoảng 30%.
Phiên thảo luận về tiếp cận mới trong thu hút FDI ngành y dược. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Ông Sử cho biết nhiều doanh nghiệp nước ngoài có mong muốn tiếp cận và đầu tư vào doanh nghiệp dược nội địa. Nhưng để trở thành đối tác chiến lược của các doanh nghiệp có vốn Nhà nước, các doanh nghiệp nước ngoài thường vấp phải khó khăn trong quy trình thoái vốn và định giá. Đối với các doanh nghiệp tư nhân, rào cản nằm ở vấn đề quản trị, do các các doanh nghiệp này vẫn quản lý theo phong cách gia đình.
Ông Emin Turan, Chủ tịch Pharma Group cho rằng Việt Nam lợi thế cạnh tranh về thu hút vốn FDI trong lĩnh dược phẩm và y tế, nhờ sự ổn định về chính trị và hạ tầng xã hội. Mặt khác, Việt Nam đang là điểm sáng trong khu vực về phát triển kinh tế, thị trường nội địa tiềm năng và đang phát triển. Cùng với đó, nền kinh tế chủ động hội nhập sâu và rộng khi Việt Nam đang tham gia trên 15 hiệp định thương mại tự do, trong đó có những hiệp định thương mại thế hệ mới (như EVFTA, UKVFTA, CPTPP…).
Nghị quyết số 29-NQ/TW về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nêu rõ công nghiệp sinh học (tập trung vào gen, dược phẩm và các chế phẩm sinh học) sẽ là một trong những ngành mũi nhọn thực hiện. Để cụ thể hóa mục tiêu này, ông Emin Turan đề xuất thành lập một ban chỉ đạo quốc gia do Phó thủ tướng phụ trách đứng đầu. Mục đích xây dựng các kế hoạch hành động, triển khai các định hướng tại Nghị quyết 29 trong lĩnh vực y dược. Và, ban chỉ đạo này cần có sự tham gia của đại diện các bên cùng xây dựng lộ trình sửa đổi, các chính sách thực hiện các mục tiêu cụ thể theo từng giai đoạn./.
