Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), mặc dù nhu cầuthị trường đang có dấu hiệu hồi phục nhưng trước những trở ngại hiện nay nhưnguồn nguyên liệu trong nước ngày càng thiếu hụt, thị trường xuất khẩu bên ngoàikhó khăn, rào cản kỹ thuật ở các nước dựng lên càng nhiều... chỉ tiêu xuất khẩuthủy sản 6,5 tỷ USD năm 2013 đang bị thách thức nghiêm trọng.
Chồng chất khó khăn
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, kim ngạch xuất khẩuthủy sản tháng Năm ước đạt 479 triệu USD, đưa giá trị xuất khẩu 5 tháng đầu năm2013 đạt trên 2,2 tỷ USD, giảm 5,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Vasep cho biết từ đầu năm đến nay, thị trườngxuất khẩu thủy sản Việt Nam liên tục phải đối mặt với nhiều thách thức ở cả sảnxuất trong nước và thị trường xuất khẩu. Khó khăn nhất vẫn là nhu cầu nhập khẩutại các thị trường chính sụt giảm do ảnh hưởng suy thoái kinh tế. Kim ngạch xuấtkhẩu vào 3 thị trường lớn nhất là Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc đều sụt giảm đáng kể sovới cùng kỳ năm 2012. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Mỹ đạt 331 triệuUSD, giảm 1,1%, Nhật Bản đạt 294 triệu USD, giảm 4,9% và Hàn Quốc đạt gần 118triệu USD, giảm 20%.
Không những thế, nguồn nguyên liệu trong nước đang khó đáp ứng đủ nhu cầu chochế biến. Ngành sản xuất tôm đang phải đối mặt với tình trạng dịch bệnh. Sảnxuất tôm sẽ tiếp tục gặp khó khăn cho đến khi kiểm soát được hội chứng chết sớm,ngoài ra còn phụ thuộc vào chi phí thức ăn và chất lượng con giống.
Đối với các sản phẩm khai thác, dù sản lượng thực tế tăng nhưng thiếu sản phẩmđủ tiêu chuẩn cho xuất khẩu do bảo quản sản phẩm sau thu hoạch chưa tốt, nhất làvới mặt hàng cá ngừ. Các mặt hàng khác như mực, bạch tuộc và cá biển đều bị sụtgiảm sản lượng vì chi phí khai thác tăng cao.
Bên cạnh đó, các rào cản kỹ thuật và thuế quan tại các thị trường nhập khẩu đãgây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Quy định của Nhật Bản và Hàn Quốckiểm tra Ethoxyquin trong tôm nhập khẩu của Việt Nam với mức giới hạn quá thấp0,01ppm khiến cho cánh cửa vào những thị trường chủ lực này bị thu hẹp. Mặt hàngcá tra và tôm còn bị áp lực bởi kết quả xem xét hành chính thuế chống bán phágiá và mặt hàng tôm đứng trước nguy cơ bị áp thuế chống trợ cấp.
Ngoài những khó khăn trên, các chuyên gia ngành thủy sản cho rằng, khó khăn lớnhơn cả đối với ngành thủy sản trong năm nay vẫn chính là thiếu vốn cho sản xuất.Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đã ngừng hoạt động hoặc thu hẹp quy mô sản xuất dođơn đặt hàng thấp, thiếu vốn, chi phí sản xuất tăng và thiếu chính sách hỗ trợtừ Nhà nước.
Gấp rút thực hiện nhiều giải pháp
Để đạt mục tiêu xuất khẩu 6,5 tỷ USD trong năm 2013, Phó Tổng cục trưởng Tổngcục Thủy sản Nguyễn Huy Điền cho biết ngành thủy sản đang phải gấp rút thực hiệnnhiều giải pháp. Ngành thủy sản sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp bằng nhiều cách đểvượt qua khó khăn về rào cản kỹ thuật, chống trợ cấp…
Hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng như các cơ quan Chính phủ đangthương lượng, thuyết phục các cơ quan chức năng Nhật Bản, Hàn Quốc áp dụng quyđịnh theo thông lệ quốc tế và quy chuẩn của Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế(Codex).
Bên cạnh đó, ngành cũng tìm mọi biện pháp nhằm giảm các chi phí gián tiếp và chiphí dịch vụ cho các doanh nghiệp trong điều kiện chi phí đầu vào, vận chuyển đềutăng cao. Đối với các thị trường xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nôngthôn đang phối hợp với các đơn vị liên quan để tổ chức lại việc xuất khẩu cá travào thị trường Mỹ; đồng thời, đề nghị người nuôi cá cần áp dụng các giải pháp kỹthuật để hạ giá thành sản xuất cá tra nguyên liệu, đảm bảo an toàn thực phẩm vàchỉ nuôi khi đã có hợp đồng tiêu thụ với nhà máy chế biến.
Một trong những giải pháp ngành thủy sản đang chú trọng là tập trung vào củng cốchất lượng và nâng cao giá trị sản phẩm cá tra. Lãnh đạo Công ty cổ phần Thủysản Nam Việt cho biết, ngành cần siết chặt quản lý đầu vào-đầu ra, đồng thời tìmmối liên kết được giữa các doanh nghiệp với nhau cùng thống nhất về giá bán,chất lượng, chủng loại… thì giá xuất khẩu cá tra sẽ được nâng lên và tránh đượctình trạng bị nước ngoài ép giá.
Các doanh nghiệp cũng đã tích cực tìm hướng đi riêng cho mình. Ông Nguyễn VănĐạo, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Gò Đàng cho biết không phải bây giờ mà từ cácnăm trước công ty đã dự báo xuất khẩu thủy sản nói chung và cá tra nói riêng sẽđối mặt khó khăn. Do đó, công ty chủ động xây dựng vùng nuôi cá nguyên liệu nhằmcơ bản đáp ứng nhu cầu chế biến, tránh tình trạng phụ thuộc; đẩy mạnh ứng dụngkỹ thuật mới để hạ giá thành, tiết giảm các chi phí, tăng cường chế biến sảnphẩm chất lượng để khẳng định thương hiệu và uy tín với khách hàng quốc tế.
Lãnh đạo Công ty cổ phần Thủy sản Nam Việt cho biết chủ trương của công ty là đadạng hóa thị trường xuất khẩu, trong đó đẩy mạnh thị trường Nam Mỹ và công ty đãthành công khi từ đầu năm đến nay kim ngạch xuất khẩu tăng hơn 10%.
Trước những khó khăn trên nhưng các chuyên gia ngành thủy sản vẫn dự báo thịtrường chung còn khó nhưng vẫn có lối ra bởi sản lượng tôm toàn cầu năm naygiảm; trong đó Thái Lan giảm về sản lượng và xuất khẩu. Thuận lợi cơ bản là thịtrường châu Á có nhu cầu tiêu thụ tôm tăng, vì vậy các doanh nghiệp cần đẩy mạnhxuất khẩu tôm vào thị trường Trung Quốc, Singapore, Philippines...
Bên cạnh đó, có khả năng nhu cầu thủy sản xuất khẩu sang thị trường EU sẽ phụchồi sau quý 2/2013. Xuất khẩu thủy sản sang EU có thể tăng 5,3% so với năm 2012.Kỳ vọng với thị trường Nhật là nếu chế độ kiểm tra Ethoxyquin được dỡ bỏ, xuấtkhẩu tôm sẽ được phục hồi.
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang tiến hành tập trung tăng cường xúc tiến thươngmại, tăng xuất khẩu vào các thị trường mới./.
Thúy Hiền (TTXVN)