5 dự án PPP cao tốc Bắc-Nam: 'Chìa khóa' ở huy động vốn tín dụng

Năm dự án cao tốc Bắc-Nam theo hình thức đối tác công-tư (PPP) triển khai thành công hay không sẽ còn phụ thuộc vào yếu tố thị trường, đặc biệt là khả năng huy động vốn tín dụng.
Năm dự án cao tốc Bắc-Nam sẽ cần phải vay vốn tín dụng để cùng với nhà đầu tư triển khai. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Đầu tư các dự án cao tốc Bắc-Nam theo phương thức hình thức đối tác công-tư (PPP) là mô hình mới, phức tạp, đòi hỏi các bên liên quan cần có cách tiếp cận thích hợp để có thể thực hiện thành công, trong đó việc triển khai thực hiện dự án cần tuân thủ các quy định pháp luật đồng thời cũng cần phù hợp với các yêu cầu của thị trường, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước-nhà đầu tư-người sử dụng.

Áp dụng nhiều cơ chế đặc thù

Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, trong tổng số 5 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam đầu tư theo phương thức PPP, sau khi mở thầu và đến hết thời điểm gia hạn đóng thầu (ngày 12/10/2020) có 4 dự án có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu (gồm các đoạn Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Diễn Châu-Bãi Vọt, Nha Trang-Cam Lâm và Cam Lâm-Vĩnh Hảo); một dự án Nghi Sơn-Diễn Châu không có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu.

Có thể nói công tác triển khai 5 dự án cao tốc Bắc-Nam theo hình thức PPP đã được Bộ Giao thông Vận tải thực hiện một cách bài bản ngay từ việc tổ chức Hội nghị xúc tiến đầu tư với sự tham gia của trên 130 tổ chức và doanh nghiệp; lựa chọn các đơn vị tư vấn giao dịch hàng đầu trên thế giới như Deloitte, Ernst&Young, Castalia chuẩn bị hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, dự thảo hợp đồng.

Đặc biệt, công tác lựa chọn nhà đầu tư đã được thực hiện qua 2 giai đoạn là sơ tuyển và đấu thầu để đảm bảo lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm cũng như đảm bảo có đủ thời gian để nhà đầu tư nghiên cứu kỹ lưỡng, chuẩn bị hồ sơ dự thầu và làm việc với các tổ chức tín dụng.

Khác so với các dự án BOT giai đoạn trước đây, đại diện Bộ Giao thông Vận tải đánh giá các dự án cao tốc Bắc-Nam đã được áp dụng nhiều cơ chế đặc thù nhằm hạn chế rủi ro cho các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng như triển khai trước công tác giải phóng mặt bằng bằng vốn Nhà nước, đến nay đạt khoảng 92% khối lượng; hiệu quả tài chính được cải thiện rõ rệt do có sự tham gia vốn Nhà nước trung bình chiếm 51% tổng vốn đầu tư (khoảng 19.987/39.426 tỷ đồng của 5 dự án).

[Đấu thầu 5 dự án PPP cao tốc Bắc-Nam: Sẽ loại nhà đầu tư yếu kém]

Mặt khác, mức lãi suất huy động vốn vay tính toán trong hồ sơ mời thầu xác định bằng bình quân trung bình lãi suất cho vay trung hạn và dài hạn của 3 ngân hàng thương mại nên phù hợp với thị trường; việc lựa chọn nhà đầu tư thông qua đấu thầu rộng rãi, đảm bảo cạnh tranh, minh bạch...

Chưa kể, tuyến đường này được đầu tư xây dựng mới, áp dụng hình thức thu phí kín nên đảm bảo công bằng, có sự lựa chọn cho người sử dụng dịch vụ; mức thu phí sử dụng dịch vụ được quy định cụ thể mức giá khởi điểm và mức giá cho từng thời kỳ; tổng vốn đầu tư trong hồ sơ mời thầu được xác định theo thiết kế kỹ thuật, dự toán được duyệt nên chi phí đầu tư được kiểm soát chặt chẽ hơn.

“Công tác triển khai các dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông theo hình thức PPP đã được triển khai một cách bài bản, kỹ lưỡng, phù hợp với điều kiện thực tế và các quy định pháp luật, thể hiện quyết tâm, nỗ lực của Bộ Giao thông Vận tải triển khai thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Tuy nhiên, việc triển khai thành công dự án còn phụ thuộc vào yếu tố thị trường, đặc biệt là khả năng huy động tín dụng,” đại diện Bộ Giao thông Vận tải nhấn mạnh.

Cách nào để huy động “bơm tiền” vào dự án?

Chỉ ra nguyên nhân dự án thành phần đoạn Nghi Sơn-Diễn Châu không có nhà đầu tư tham gia, theo đánh giá sơ bộ của Bộ Giao thông Vận tải đây là dự án có tỷ lệ huy động vốn tín dụng lớn (15.551 tỷ đồng); trong khi hiện nay các ngân hàng thương mại đang gặp khó khăn về cung cấp tín dụng cho các dự án PPP.

Lường trước được các khó khăn này, Bộ Giao thông Vận tải đã làm việc với Ngân hàng Nhà nước và các Ngân hàng thương mại để trao đổi về các cơ chế triển khai dự án. Theo đó, các ngân hàng đều bày tỏ nhận thức được trách nhiệm trong việc ưu tiên xem xét, cung cấp tín dụng cho dự án quan trọng quốc gia.

Tuy nhiên theo quy định pháp luật về tín dụng, việc cho vay thực hiện theo cơ chế thương mại hiện hành, các ngân hàng tự xem xét, quyết định cho vay trên cơ sở thẩm định hiệu quả của dự án, khả năng trả nợ của khách hàng và khả năng cân đối nguồn vốn.

[Chờ 'bà đỡ ngân hàng' cấp vốn cho 5 dự án PPP cao tốc Bắc-Nam]

Ngoài ra, phía Bộ Giao thông Vận tải cũng nhìn nhận các nhà đầu tư trúng sơ tuyển ở dự án này cũng đồng thời trúng sơ tuyển ở một số dự án khác, do đó căn cứ mức độ hấp dẫn, năng lực vốn chủ sở hữu và khả năng huy động vốn tín dụng, nhà đầu tư có quyền quyết định lựa chọn dự án để nộp hồ sơ dự thầu.

“Như vậy, ngay cả trường hợp nhà đầu tư đã được lựa chọn và ký kết hợp đồng, cũng chưa thể khẳng định sẽ huy động được vốn tín dụng để triển khai dự án. Theo yêu cầu tại hồ sơ mời thầu, nhà đầu tư có thời gian tối đa 6 tháng (từ thời điểm ký kết hợp đồng) để huy động vốn tín dụng; trường hợp nhà đầu tư không huy động được vốn tín dụng Cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ hủy hợp đồng và tịch thu bảo đảm thực hiện hợp đồng,” đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho hay.

Phương tiện lưu thông trên một đoạn tuyến cao tốc đã đưa vào khai thác. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam)

Nhằm giải quyết những khó khăn về huy động vốn tín dụng, tạo môi trường thuận lợi để thu hút các nguồn lực xã hội đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải đã báo cáo và đề xuất giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc tại một số dự án đầu tư theo hình thức BOT nhằm tạo niềm tin, môi trường đầu tư thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng tham gia các dự án đầu tư theo phương thức PPP trong giai đoạn tới.

Đồng thời, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các bộ, ngành liên quan khẩn trương hoàn thiện các Nghị định, Thông tư hướng dẫn Luật Đầu tư theo phương thức PPP để sớm áp dụng và triển khai các dự án.

“Với việc giải quyết triệt để những khó khăn, vướng mắc tại các dự án BOT và những cơ chế mới trong Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư được áp dụng sẽ là tiền đề, tạo niềm tin và môi trường đầu tư thuận lợi để các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng tham gia các dự án đầu tư theo phương thức PPP trong thời gian tới; tạo điều kiện thu hút mạnh mẽ các nguồn lực xã hội để phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt là kết cấu hạ tầng giao thông theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước,” đại diện Bộ Giao thông Vận tải kỳ vọng.

Đối với 5 dự án cao tốc Bắc-Nam đầu tư theo phương thức PPP, trường hợp lựa chọn được nhà đầu tư và huy động được vốn tín dụng, Bộ Giao thông Vận tải cam kết sẽ hoàn thành đưa vào khai thác 3 dự án thành phần đoạn Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Nghi Sơn-Diễn Châu, Nha Trang-Cam Lâm hoàn thành đưa vào khai thác cuối năm 2022, đầu năm 2023. Riêng 2 dự án thành phần đoạn Diễn Châu-Bãi Vọt và Cam Lâm-Vĩnh Hảo hoàn thành đưa vào khai thác đầu năm 2023 do có công trình cầu, hầm đường bộ lớn).

Trong trường hợp đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư hoặc nhà đầu tư không huy động được vốn tín dụng để triển khai dự án, Chính phủ sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định./.

(Vietnam+)

Tin cùng chuyên mục