Năm học 2021-2022 là quãng thời gian rất đặc biệt của ngành giáo dục khi học sinh ở nhiều địa phương trên cả nước sẽ phải học trực tuyến ngay từ đầu năm học mới do ảnh hưởng của dịch bệnh. Đây cũng là năm thứ hai ngành giáo dục thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới ở bậc tiểu học, năm đầu tiên ở bậc trung học cơ sở.
Trước thềm năm học mới, phóng viên báo điện tử VietnamPlus đã có cuộc phỏng vấn Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn về một năm học được dự báo sẽ có nhiều khó khăn này.
Linh hoạt dạy và học, đẩy mạnh chuyển đổi số
- Thưa Bộ trưởng, năm học học mới đã cận kề. Ông có thể cho biết những mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục trong năm học này?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Trong năm học tới, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, chúng ta cần phải chuyển trạng thái để ứng phó chủ động và thích nghi với dịch bệnh dự kiến còn kéo dài, tập trung để làm tốt cả hai việc: Cố gắng theo đuổi mục tiêu chất lượng và đảm bảo an toàn cho thầy và trò. Bên cạnh kế hoạch chuyển đổi lâu dài để thích ứng, trong ngắn hạn, tại mỗi địa phương, kế hoạch và hoạt động dạy - học cần phải có những giải pháp đa dạng, linh hoạt, phù hợp với bối cảnh, thời điểm trên cơ sở các tiêu chuẩn về kiến thức, kỹ năng cốt lõi mà người học cần phải đạt được.
- Trong bối cảnh dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp ở hầu hết các tỉnh thành trên cả nước, học sinh ở nhiều nơi sẽ phải học trực tuyến. Ngành giáo dục sẽ có những giải pháp gì để thực hiện được mục tiêu đó, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành khung kế hoạch thời gian năm học. Từ kế hoạch này, các địa phương quyết định thời gian sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Trong đó, cần lưu ý tận dụng tối đa “thời gian vàng,” là thời gian học sinh có thể đến trường để dạy học trực tiếp, đồng thời linh hoạt trong quá trình thực hiện kế hoạch năm học, linh hoạt trong thực hiện chương trình và triển khai nội dung dựa theo chuẩn đầu ra và yêu cầu nội dung cốt lõi chương trình học. Kiến thức và kỹ năng cốt lõi mà người học cần đạt phải được tận dụng giảng dạy trong thời gian học sinh học tập trực tiếp tại trường.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu chỉ đạo công tác chuẩn bị cho năm học mới. (Ảnh: PV) Trong hai năm ngành giáo dục ứng phó với dịch bệnh vừa qua, hình thức dạy học trực tuyến đã trở thành một phần quan trọng trong triển khai kế hoạch năm học của ngành giáo dục. Thời gian đầu, dạy học trực tuyến chủ yếu chỉ là giải pháp tình thế trong điều kiện học sinh phải tạm dừng đến trường. Đến nay, ngành giáo dục xác định, dạy học trực tuyến đã trở thành việc lâu dài vừa để thích ứng vừa để triển khai chuyển đổi số để phát triển, trong trường hợp học sinh có thể tới trường học trực tiếp việc dạy và học trực tuyến vẫn là phương pháp hỗ trợ bổ sung rất tốt.
Hai năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về dạy học và kiểm tra đánh giá theo hình thức trực tuyến để địa phương, cơ sở giáo dục có căn cứ thực hiện. Chúng tôi sẽ tiếp tục rà soát để có những điều chỉnh, bổ sung phù hợp, trong đó sẽ chú trọng đến khâu hướng dẫn, tập huấn về dạy học trực tuyến cho đội ngũ giáo viên. Bộ Giáo dục sẽ có triển khai mạnh hơn trong thời gian tới việc tăng cường kho học liệu số, các bài giảng trên truyền hình và các hoạt động hỗ trợ khác.
Các địa phương cần quan tâm và chủ động trong triển khai dạy học trực tuyến, nhanh chóng giải quyết các vấn đề phát sinh khi trong quá trình triển khai đồng thời kết hợp triển khai hiệu quả giữa dạy học trực tuyến và dạy học trên truyền hình. Sự quan tâm, phối hợp của gia đình trong quá trình dạy học có vai trò rất quan trọng, đặc biệt là đối với cấp giáo dục mầm non và tiểu học, đặc biệt là các lớp bắt đầu cấp tiếp học. Các địa phương cần đặc biệt quan tâm hỗ trợ các trường hợp học sinh và gia đình khó khăn, thiếu phương tiện học tập, tổ chức các nhóm học tập an toàn, chia sẻ phương tiện và hỗ trợ phương pháp học tập.
Giáo viên tập huấn nghiệp vụ dạy trực tuyến chuẩn bị cho năm học mới. (Ảnh: CTV) Cùng với các giải pháp cấp bách, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng có kế hoạch triển khai các hoạt động lâu dài để thực hiện tăng cường chuyển đổi số trong quản trị, quản lý giáo dục; triển khai hệ thống thông tin quản lý giáo dục toàn ngành, đồng bộ, kết nối dữ liệu từ các cơ sở giáo dục đào tạo, các phòng, sở giáo dục đào tạo đến cơ quan Bộ; kết nối dữ liệu giữa ngành giáo dục với các cơ sở dữ liệu quốc gia; triển khai các mô hình quản trị nhà trường tiên tiến trên nền tảng số bảo đảm thiết thực và hiệu quả.
Gỡ khó khăn về đội ngũ, cơ sở vật chất
- Năm học 2021-2022 là năm đầu tiên chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ được triển khai ở lớp 2 và lớp 6. Bộ trưởng có thể cho biết việc chuẩn bị cho dạy và học chương trình mới này đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai như thế nào?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Sau một năm triển khai chương trình lớp 1, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội nghị tổng kết với các địa phương để có những đánh giá, rút kinh nghiệm cho việc triển khai ở những lớp tiếp theo. Kết quả triển khai năm đầu tiên của Chương trình giáo dục phổ thông cho thấy hầu hết các địa phương đều đã dồn nhiều nguồn lực về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên cho những năm đầu tiên thực hiện lớp 1, lớp 2.
Do quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong tình hình dịch bệnh như hiện nay nên bên cạnh việc chúng ta triển khai theo kế hoạch đã có, cần phải có sự dự báo và chuẩn bị các khó khăn, thử thách đón đợi phía trước để chủ động ứng phó với nhiều giải pháp linh hoạt. Tuy nhiên, chúng ta cần phải kiên trì với tư tưởng, quan điểm về đổi mới; bám sát, bám chắc mục tiêu và triết lý đổi mới. Trong đó, lấy ưu tiên số 1 của giáo dục phổ thông là dạy người, dạy thái độ sống, kỹ năng sống, trách nhiệm xã hội, năng lực tự học, đi cùng với các năng lực khác về nhận thức, về tư duy… làm nền tảng để tạo dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.
Phòng học bằng tranh tre của Trường tiểu học Tam Thanh, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa. (Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN) Thực tế triển khai xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa thời gian qua cho thấy, chất lượng bản thảo là khâu then chốt, nếu không có bản thảo tốt, sẽ không có sản phẩm sau thẩm định tốt. Sắp tới, cần tăng cường thu hút các nhà giáo, chuyên gia có chuyên môn tốt tham gia biên soạn sách giáo khoa, để bảo đảm chất lượng bản thảo. Các công tác khác như thực nghiệm, tập huấn, lựa chọn, phát hành sách giáo khoa cũng phải được làm tốt hơn, trong đó việc chọn sách giáo khoa phải căn cứ vào tiếng nói chuyên môn của giáo viên và các trường học, phấn đấu không để học sinh nào thiếu sách giáo khoa.
[Thanh Hóa: Nhiều trường học vùng biên giới xuống cấp, hư hỏng]
Trước những khó khăn đặt ra về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên của địa phương, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ có kế hoạch và tham mưu để tháo gỡ. Tuy nhiên, sự chủ động và phối hợp của địa phương là rất quan trọng. Vì vậy, tôi mong các địa phương đã dành sự quan tâm ưu tiên, thì sẽ quan tâm ưu tiên hơn nữa cho lần đổi mới quan trọng này.
Bộ sẽ làm việc với hệ thống các trường đại học sư phạm để trao đổi về các nội dung tập huấn, bồi dưỡng giáo viên; cũng như phát triển các ngành đào tạo thuộc nhóm sư phạm để từng bước giải quyết vấn đề thiếu giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông những năm tiếp theo.
Giải quyết các vấn đề thực tiễn của cơ sở
- Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu giáo dục phải “học thật, thi thật, nhân tài thật.” Bộ trưởng cũng đã khẳng định ngành giáo dục và đào tạo sẽ có giải pháp cụ thể cho vấn đề này. Vậy, Bộ trưởng có thể cho biết các giải pháp cụ thể đó là gì và sẽ được triển khai như thế nào trong năm học tới?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Tạo dựng một nền giáo dục có chất lượng là chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, cũng là mong muốn của tất cả chúng ta. Đây là nhiệm vụ lớn của ngành giáo dục, tuy nhiên, sự chuyển đổi này không chỉ đơn thuần nằm ở công tác quản lý Nhà nước của Bộ Giáo dục và Đào tạo mà còn cần có sự vào cuộc tích cực của các bộ, ban, ngành liên quan, các tổ chức doanh nghiệp và xã hội.
Đây là một quá trình lâu dài, cần có lộ trình và thời gian, nhưng việc cần làm ngay là phải đổi mới về nhận thức và hành động trong mọi việc từ nhỏ đến lớn, tất cả các chính sách, hoạt động đều phải lấy mục đích giải quyết các vấn đề thực tiễn của thực tế làm cơ sở.
(Ảnh minh họa: TTXVN) Theo tinh thần đó, việc quản lý nhà nước, ban hành chính sách sẽ được rà soát triển khai theo hướng lấy mục tiêu giải quyết những vấn đề cụ thể của ngành để xây dựng, ban hành và thực thi. Bộ cũng sẽ điều chỉnh lại nội dung dạy học theo hướng thiết thực, giảm và tiến tới bỏ hẳn những nội dung rườm rà, thiếu hiệu quả, đảm bảo phù hợp với bối cảnh dịch bệnh.
Quán triệt tinh thần học thực chất, thực nghiệp, xóa bỏ những phương pháp dạy, rập khuôn, cứng nhắc sáo rỗng trong dạy và học để cả thầy và trò đều được phát huy tinh thần sáng tạo. Các sở, phòng giáo dục và đào tạo, nhà trường cần triển khai việc học, kiểm tra đánh giá sao cho đúng và thực chất. Quá trình dạy học cần quan tâm tới thực tiễn, trải nghiệm, trang bị kỹ năng tự học, chú trọng nội dung giáo dục đạo đức, nhân cách và phát triển toàn diện cho học sinh. Đây là việc phải kiên định, kiên trì và xuyên suốt.
Ở bậc đại học, cơ chế tự chủ đang tạo ra những bước tiến cho bậc học này. Tuy nhiên, đi cùng với đó là trách nhiệm giải trình trước xã hội về chất lượng đào tạo. Thực tế thời gian qua nhiều cơ sở giáo dục đại học đã đề cao mục tiêu chất lượng thông qua việc xây dựng chương trình, thiết kế chuẩn đầu ra sao cho sát thực tiễn; lấy nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo làm nền tảng để tạo ra chất lượng.
Mặc dù vậy, nhìn trên tổng thể, giáo dục đại học còn nhiều việc phải làm. Bộ Giáo dục và Đào tạo với vai trò quản lý nhà nước sẽ tiếp tục rà soát để sửa đổi, hoàn thiện các quy định nhằm siết chặt chất lượng đào tạo ở bậc học này đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát.
- Thưa Bộ trưởng, chỉ còn ít ngày nữa, học mới 2021-2022 sẽ chính thức bắt đầu. Đây dự kiến sẽ tiếp tục là năm học nhiều khó khăn do dịch COVID-19 và cũng là năm học đầu tiên của ông trên cương vị Bộ trưởng. Ông có thể cho biết cảm xúc của mình như thế nào trước thềm năm học mới? Nhân dịp này, Bộ trưởng có nhắn nhủ gì đến hàng triệu học sinh, sinh viên và nhà giáo trên cả nước?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Năm học 2021-2022 bắt đầu trong muôn vàn khó khăn khi dịch bệnh vẫn còn ảnh hưởng rất nặng nề ở nhiều địa phương. Cho tôi được gửi lời chia buồn tới những gia đình có người thân đã bị dịch bệnh cướp đi sinh mệnh, xin gửi lời thăm hỏi, chia sẻ tới đồng bào ở các vùng chịu ảnh hưởng nặng của dịch, lời thăm hỏi tới các thầy cô giáo, các em học sinh và các vị phụ huynh.
Trước mắt chúng ta sẽ là một năm học đầy thử thách. Toàn ngành giáo dục cần chuyển trạng thái để thích ứng với tình hình dịch bệnh, giảm thiểu các tác động tiêu cực của dịch bệnh đến giáo dục; đảm bảo an toàn phòng chống dịch và các yêu cầu chất lượng cốt lõi; hỗ trợ cho các học sinh và sinh viên khó khăn, tất cả chung sức đồng lòng vượt qua khó khăn thử thách.
Mỗi thầy cô giáo của chúng ta thời gian qua đã rất tâm huyết, năng động, không ngại khó, đang thích ứng nhanh với công nghệ và môi trường làm việc trực tuyến. Tôi mong rằng, các thầy cô sẽ tiếp tục phát huy tối đa tinh thần trách nhiệm này, linh hoạt, chủ động, sáng tạo trong giảng dạy để đạt được mục tiêu về chất lượng.
Với các em học sinh và các bậc phụ huynh, tôi mong các em và các vị phụ huynh sẽ bằng những cách khác nhau khắc phục khó khăn về điều kiện học tập để thích nghi, không bị gián đoạn quá trình học tập, và quan trọng hơn là các em có thể tìm thấy niềm vui trong việc học tập và rèn luyện mới.
- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!./.
