Khách tham quan, nhà nghiên cứu đến dự triển lãm. (Ảnh: PV/Vietnam+) Trước khi có diện mạo như ngày nay, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã trải qua nhiều đợt tu sửa với sự giám sát, hỗ trợ chuyên môn của các chuyên gia Pháp.
Ít người biết rằng trước đây, mặt tiền Văn Miếu từng có một cánh cổng sắt kiểu châu Âu. Năm 1917, một đợt tu sửa lớn kéo dài trong 4 năm do chính quyền tỉnh Hà Đông thực hiện với sự hỗ trợ của Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp (EFEO), bao gồm sửa chữa gạch lát sân, thay thế các khung bị hỏng, lan can và một số mái ngói, sơn son thếp vàng lại toàn bộ kết cấu công trình, cuối cùng là dỡ bỏ chiếc cổng sắt kiểu châu Âu lạc lõng với kiến trúc di tích.
Đó là thông tin thú vị tại triển lãm “Văn Miếu trong sự hồi sinh di sản của Hà Nội giai đoạn 1898-1954” khai mạc ngày 14/2. Đây là sự kiện chào mừng 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Pháp (1973-2023).
[Trường Viễn Đông Bác cổ Pháp vinh danh nhà sử học Phan Huy Lê]
Kể từ khi được thành lập vào năm 1902 tại Hà Nội (khi đó là thủ phủ của Liên bang Đông Dương), Viện Viễn đông Bác cổ Pháp có nhiệm vụ thăm dò khảo cổ học, thu thập các bản thảo, bảo tồn các di tích, nghiên cứu về các dân tộc thiểu số, ngôn ngữ và lịch sử của các nền văn minh châu Á từ Ấn Độ đến Nhật Bản.
Trong giai đoạn này, Văn Miếu và Viện Viễn đông Bác cổ Pháp có mối liên hệ chặt chẽ trong việc bảo vệ, tu bổ thường xuyên khu di tích, phục hồi chức năng thờ tự và luôn duy trì được vai trò quan trọng của địa điểm này đối với cảnh quan của Hà Nội. Sự hồi sinh của khu di tích là một câu chuyện rất thú vị được thể hiện thông qua cuộc triển lãm.
Theo nhà sử học Philippe le Failler, Giám đốc Viện Viễn đông Bác cổ Pháp, Văn Miếu khi ấy chỉ được người Pháp gọi là Chùa Quạ vì mức độ hoang phế, nhưng đối với với EFEO lại là một di tích quan trọng. Với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương lúc bấy giờ, các công việc trùng tu, duy tu, bảo tồn và bảo vệ khu di tích được thực hiện.
Thông qua bộ sưu tập ảnh Việt Nam của EFEO cùng tư liệu từ Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, triển lãm kể lại hành trình của những con người tham gia vào việc bảo tồn Văn Miếu. Nhờ những con người ấy, di sản này đã có thể hồi sinh mạnh mẽ hơn, uy nghi hơn.
Theo ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám, trường đại học đầu tiên của Việt Nam được Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp xếp hạng di tích lịch sử, là một trong những di sản đầu tiên của Hà Nội được xếp hạng. Lịch sử của Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp luôn gắn liền với Văn Miếu cho đến khi cơ quan này rời đi vào năm 1957.
“Triển lãm giúp công chúng hiểu về những công việc đã thực hiện ở Văn Miếu trong giai đoạn này, công việc của các nhà nghiên cứu lúc bấy giờ đồng thời cung cấp cho người xem một cách nhìn đương đại về công tác nghiên cứu ngày nay. Cùng với đó là chân dung của những con người luôn có niềm đam mê với di sản, đã góp phần cho bảo tồn khu di tích, sự quyết tâm, nỗ lực không mệt mỏi nhằm đối phó trước những tác động mạnh mẽ của thời gian lên di sản,” ông Lê Xuân Kiêu cho biết.
Triển lãm được tổ chức tại Tiền đường nhà Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Hà Nội đến ngày 30/4/2023./.
Một số hình ảnh trong triển lãm:
Nội dung triển lãm. 
Triển lãm nói về những đợt tu sửa Văn Miếu. 
Triển lãm cung cấp nhiều thông tin ít người biết về Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu-Quốc Tử Giám. 
Bia Văn Miếu Quốc Tử Giám, ảnh tư liệu chụp năm 1920. 
Hình ảnh Văn Miếu năm 1920. (Ảnh tư liệu) 
Từ Văn Miếu nhìn ra Hồ Văn. (Ảnh tư liệu) 
Khuê Văn Các và Giếng Thiên Quang. (Ảnh tư liệu) 
(Ảnh tư liệu) 
