Công nhân làm việc tại Công ty Cổ phần gang thép Thái Nguyên. (Ảnh: Hoàng Nguyên/TTXVN) Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt nên các doanh nghiệp phải có chiến lược dài hạn để đảm bảo thị trường bền vững.
Đây là nhận định của các chuyên gia tại hội thảo "Chiến tranh thương mại: Tương lai của doanh nghiệp sản xuất?" do Thời báo Kinh tế Sài Gòn phối hợp cùng Công ty trách nhiệm hữu hạn Bluescope Steel Việt Nam tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh ngày 23/11.
Theo các chuyên gia, trong hơn 3 tháng qua, Mỹ và Trung Quốc đã triển khai 3 gói áp thuế vào hàng hóa nhập khẩu của nhau và nâng quy mô áp thuế của hai bên lên tới 360 tỷ USD, với mức áp thuế bổ sung từ 5-25%.
Đặc biệt, Mỹ tuyên bố sẽ tiếp tục gia tăng mức độ áp thuế lên 25% vào ngày 1/1/2019 đối với nhóm hàng hóa trị giá 200 tỷ USD đã bị áp thuế 10% vào ngày 24/9/2018; đồng thời xem xét mở rộng áp thuế lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, nếu không thực hiện các yêu cầu của Mỹ.
[Thỏa thuận nào có thể "tháo ngòi" thương chiến Mỹ-Trung?]
Đến thời điểm này, sự tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đối với Việt Nam là chưa lớn và rõ rệt, nhưng nếu cuộc chiến vẫn tiếp tục leo thang, phạm vi thuế quan mở rộng ra toàn bộ kim ngạch song phương giữa hai bên thì những tác động tới kinh tế Việt Nam sẽ khá lớn.
Những tác động này mang lại cả cơ hội và thách thức, nhất là khi Việt Nam có thể thay thế đáng kể lưu lượng hàng hóa thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ.
Theo phó giáo sư, tiến sỹ Trần Đình Thiên, nền kinh tế Việt Nam và các doanh nghiệp nên tiên lượng các tình huống có thể xảy ra do ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
Theo giáo sư Thiên, về dài hạn, tác động tới nền kinh tế Việt Nam có thể theo hướng tiêu cực nhiều hơn lợi ích thu được do cuộc chiến thương mại tác động tới đầu tư khiến lòng tin của nhà đầu tư bị suy giảm. Điển hình là dòng vốn rút chạy khỏi các thị trường mới nổi hay chuỗi cung ứng toàn cầu bị xáo trộn sâu, môi trường đầu tư và thương mại toàn cầu trở nên bất định.
Liên quan đến các thách thức, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng doanh nghiệp Việt Nam sẽ bị cạnh tranh nhiều hơn ở các thị trường khác khi Trung Quốc giảm lượng hàng hóa bán vào thị trường Mỹ và chuyển hướng sang các thị trường khác.
Mặt khác, việc cạnh tranh tại thị trường trong nước cũng sẽ ngày càng căng thẳng do hàng hóa Trung Quốc có khả năng "đổ bộ" mạnh vào Việt Nam.
Đồng thời, nguy cơ hàng hóa xuất sang thị trường Trung Quốc của doanh nghiệp Việt Nam cũng bị ảnh hưởng bởi chính sách hàng hóa nội địa.
Về chuyển dịch dòng vốn, Việt Nam sẽ chịu nguy cơ chuyển dịch giả mạo, gian lận thương mại... do Trung Quốc "mượn" thị trường để tránh thuế.
Dẫn chứng cụ thể, bà Nguyễn Thị Thu Trang đánh giá thép là một trong những ngành chịu ảnh hưởng trực tiếp từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, khi từ tháng 5/2018 đã chịu mức đánh thuế 25%. Đặc biệt, Việt Nam là một trong những nước cũng chịu mức thuế xuất này.
Theo ông Võ Minh Nhựt, Tổng giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn NS BlueScope Việt Nam, trước tình hình này, doanh nghiệp ngành thép phải nỗ lực tạo ra các giá trị cho doanh nghiệp bằng cách chuyển hướng sang giới thiệu những công nghệ đột phá và dòng sản phẩm mới tập trung vào xu hướng công nghệ xanh để tạo hướng đi khác biệt. Song song đó, doanh nghiệp phải chủ động tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới để tránh bị ảnh hưởng bởi các quy định áp thuế.
Đối với ngành nhựa, ông Hồ Đức Lam, Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Nhựa Rạng Đông, cho hay đang có làn sóng chuyển dịch đầu tư sản xuất vào thị trường Việt Nam, người tiêu dùng có cơ hội tiếp cận thêm nguồn cung với giá rẻ.
Tuy nhiên, doanh nghiệp nhựa trong nước sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi thị trường cạnh tranh gây gắt hơn và cạnh tranh trực tiếp với doanh nghiệp nước ngoài. Đó là chưa nói đến bài toán doanh nghiệp nước ngoài gia tăng đầu tư để đội nhãn mác của Việt Nam nhằm tránh "đòn đánh thuế" của Mỹ.
Trước bối cảnh đó, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp sản xuất cần bám sát tình hình, cập nhật thông tin để xử lý kịp thời với từng biến động của thị trường toàn cầu.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng nên tìm hiểu rõ cơ hội ở đâu, dành cho mặt hàng nào... từ đó sẵn sàng hành động, nắm bắt và chuẩn bị năng lực đáp ứng nhu cầu thị trường.
Một trong những điều quan trọng mà các chuyên gia nhấn mạnh là doanh nghiệp cần chú trọng củng cố những yếu tố nền tảng như năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo, kết nối... để có thể đảm bảo thị trường bền vững trong bối cảnh xảy ra những biến động lớn.
Để đồng hành cùng doanh nghiệp nội địa, Chính phủ cũng cần xem xét việc đánh thuế nhập khẩu nếu có dấu hiệu bán phá giá hoặc trong hoạt động cấp phép đầu tư, kinh doanh cho những dự án sản xuất không đảm bảo thực hiện hơn 2/3 chuỗi quy trình sản xuất tại Việt Nam...
Đồng thời, tăng cường các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả Hiệp định thương mại tự do và xem đây là giải pháp giảm thiểu rủi ro cũng như tránh phụ thuộc nhiều vào hai thị trường Mỹ-Trung./.
