Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Kết quả kiểm toán cho thấy, đa số các địa phương được kiểm toán đã không thực hiện đấu thầu dự án hoặc đấu giá quyền sử dụng đất mà áp dụng ngay hình thức chỉ định nhà đầu tư. Điều này theo đánh giá là vi phạm Luật Đấu thầu và các nghị định của Chính phủ.
Đây là một phần trong báo cáo kết quả kiểm toán năm 2017 vừa được Kiểm toán Nhà nước cho biết. Kết quả được công bố sau khi Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán tại 13 bộ, ngành, cơ quan trung ương; 47 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và nhiều dự án, doanh nghiệp khác.
Tăng tầng, giảm cây xanh
Trước hết, về phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch, báo cáo của Kiểm toán Nhà nước chỉ ra, công tác này còn chưa sát với nhu cầu, tình hình thực tế nên quá trình triển khai thực hiện dự án phải điều chỉnh nhiều lần.
[Sẽ kiểm toán môi trường với các khu công nghiệp, khu kinh tế]
Đơn cử, tại Bình Dương, có 4/29 hồ sơ giao đất, cho thuê đất được kiểm toán phải điều chỉnh quy hoạch; Bà Rịa - Vũng Tàu: 1 dự án; Lạng Sơn: 3 dự án; Cà Mau: 1 dự án; Thành phố Hồ Chí Minh: 1 dự án; Hải Phòng: 1 dự án; Cam Ranh - Khánh Hòa: 1 dự án.
Có tình trạng, một số địa phương còn điều chỉnh cục bộ quy hoạch chi tiết xây dựng không phù hợp với quy hoạch chung, kế hoạch sử dụng đất như Lào Cai, Quảng Ngãi.
Thực tế, một số địa phương đã phê duyệt quy hoạch 1/500 không tuân thủ quy hoạch 1/2000 được duyệt dẫn đến phá vỡ quy hoạch chung. Một loạt cái tên được nhắc tới như: Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Hậu Giang, Lạng Sơn, thị xã Cam Ranh - Khánh Hòa.
Đáng chú ý, theo lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước, một số địa phương đã phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch của các dự án có chỉ tiêu không phù hợp quy định, quy chuẩn xây dựng Việt Nam như: Diện tích đất bố trí xây dựng trường học, trường mầm non, y tế không đủ nhu cầu tại chỗ; bố trí đất làm bãi đỗ xe, cây xanh thiếu so với quy định; khoảng cách giữa các dãy nhà cao tầng chưa đảm bảo mức tối thiểu theo quy chuẩn,...
Những địa phương này có thể kể tới như: Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Cần Thơ, Chu Lai, tỉnh Quảng Nam,…
Thậm chí, theo báo cáo, việc phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch của các dự án đa số theo xu hướng tăng số tầng, vượt quá số tầng và chiều cao theo quy định. Chưa kể, việc điều chỉnh cũng theo hướng tăng diện tích sàn, chia nhỏ diện tích căn hộ hoặc bổ sung chức năng nhà ở vào các lô đất thương mại, văn phòng, giảm diện tích công cộng, cây xanh.
Điều này đã làm cho mật độ và số lượng dân số tăng và là yếu tố cơ bản gây áp lực lớn tới hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đặc biệt là giao thông đô thị.
Giá đất tùy tiện, ngân sách mất nghìn tỷ đồng
Ở hướng khác, về công tác giao đất, phía Kiểm toán Nhà nước nhấn mạnh: Đa số không thực hiện đấu thầu dự án hoặc đấu giá quyền sử dụng đất mà áp dụng ngay hình thức chỉ định nhà đầu tư. Điều này theo đánh giá vi phạm Luật Đấu thầu và Nghị định số 71/2010/NĐ-CP, Nghị định số 99/2015/NĐ-CP.
Các tỉnh trong diện này là: Thành phố Hồ Chí Minh; Hà Nội; Đà Nẵng; tỉnh Lạng Sơn; Đồng Nai; Bà Rịa - Vũng Tàu; Vĩnh Long; Quảng Nam; Phú Yên.
Chính việc giao đất không qua đấu giá đã khiến việc xác định giá do địa phương lựa chọn tùy tiện dẫn đến nhiều bất cập, hạn chế, sai sót và làm thất thoát ngân sách.
Qua kiểm toán, đối chiếu 329 dự án, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính 7.778 tỷ đồng (tăng thu, giảm chi 3.856 tỷ đồng và kiến nghị các địa phương xem xét xử lý 3.911 tỷ đồng).
Bên cạnh đó, việc xác định giá đất của nhiều dự án theo đánh giá là còn kéo dài, chưa đảm bảo thời gian các bước theo quy trình, làm chậm thu vào ngân sách. Nếu tính toán như phạt chậm nộp về thuế chỉ riêng ở 2 địa phương là Hà Nội, Bình Dương, số tiền phạt chậm nộp do chậm xác định giá đất, chậm phát hành thông báo thu tiền sử dụng đất lên tới 1.074 tỷ đồng .
Ở nhiều địa phương như Bà Rịa - Vũng Tàu, thành phố Đà Nẵng, còn có thực trạng chuyển mục đích sử dụng đất từ đất thương mại dịch vụ sang đất ở đô thị không đảm bảo thủ tục và cơ sở pháp lý
Ngoài ra, một loạt vấn đề khác về giao đất được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra như: điều chỉnh mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ không đúng thẩm quyền, giao đất không đúng đối tượng, giao đất không có trong kế hoạch sử dụng đất, không phù hợp với kế hoạch sử dụng đất,...
Ví dụ được Kiểm toán Nhà nước nêu lên là tại tỉnh Thanh Hóa. Tại đây, có tình trạng chuyển mục đích sử dụng đất 22,63 ha rừng phòng hộ cho Công ty cổ phần Tập đoàn FLC để thực hiện dự án xây dựng sân golf và khu đô thị du lịch sinh thái nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Đặc biệt, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Kiểm toán Nhà nước cũng nêu lên việc 10/62 dự án được kiểm toán giao đất khi văn bản chấp thuận đầu tư đã hết hiệu lực./.
