Nông dân hợp tác xã Long Trì (huyện Châu Thành, Long An) thu hoạch thanh long xuất khẩu. (Nguồn: TTXVN) Xác định phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là một trong những hướng phát triển kinh tế của tỉnh Long An, ngay từ Đại hội Đảng bộ tỉnh Long An lần thứ 10 đã đề ra mục tiêu đến năm 2020, toàn tỉnh có bốn vùng sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là lúa (20.000ha), thanh long (2.000ha), rau màu (2.000ha) và bò thịt (5.000 con).
Để làm được điều này, tỉnh Long An đã tăng cường ứng dụng tiến bộ kĩ thuật vào sản xuất, đẩy mạnh sản xuất sản phẩm an toàn có xác nhận, đáp ứng được yêu cầu hội nhập quốc tế.
Ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất đòi hỏi người nông dân phải học tập cách sản xuất mới, có hệ thống và quy trình. Do đó, mỗi người dân khi tham gia ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất sản phẩm nông nghiệp, đều đòi hỏi tự thích ứng và thay đổi thói quen sản xuất.
Thay đổi tập quán
Tỉnh Long An xác định ngoài lựa chọn bốn sản phẩm chủ lực để ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất gồm lúa, thanh long, rau màu và bò thịt, tỉnh còn xác định đối tượng trong tương lai là con tôm phục vụ cho xuất khẩu. Do đó, đối với mỗi loại sản phẩm là một quy trình ứng dụng công nghệ cao khác nhau.
Anh Phan Quốc Chinh, ngụ tại ấp Song Tân, xã An Lục Long, huyện Châu Thành, cho biết gia đình anh trồng 1ha thanh long ruột trắng theo tiêu chuẩn GlobalGAP để cung ứng cho doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường châu Âu. Đây là tiêu chuẩn khó đối với nông dân Việt Nam. Tuy nhiên, để có thể thực hiện thành công các tiêu chuẩn do nhà nhập khẩu đưa ra, người sản xuất phải ứng dụng công nghệ cao và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chí an toàn sản xuất, an toàn vệ sinh thực phẩm.
Qua trao đổi, anh Chinh cho biết, do trước đây là kỹ sư ngành công nghệ thông tin, nên khi bắt tay vào ứng dụng công nghệ cao trên vườn thanh long của gia đình, anh không bỡ ngỡ hoặc đắn đo trong việc đầu tư thiết bị như những nông dân khác.
Theo anh Chinh, anh sẵn sàng và mạnh dạn đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt dưới gốc thanh long và hệ thống tưới phun sương trên ngọn. Thông qua các hệ thống này, người sản xuất có thể quản lý, ghi chép được lượng nước, phân bón sử dụng cho vườn thanh long hiệu quả nhất. Đến độ thu hoạch, tất cả những ghi chép quy trình sản xuất thanh long sẽ được nhà thu mua của châu Âu kiểm tra và xác nhận.
Song song với ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất trái cây-lúa-rau màu, con tôm cũng được người dân Long An chú trọng ứng dụng công nghệ cao, nhằm nâng cao chất lượng, đáp ứng các tiêu chí xuất khẩu.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Long An, mục tiêu năm 2020, tỉnh Long An phát triển diện tích nuôi tôm nước lợ là hơn 6.800ha; trong đó, có 200ha nuôi theo công nghệ cao, sản lượng đạt trên 15.000 tấn với giá trị đạt trên 1.180 tỷ đồng. Đến năm 2025, diện tích nuôi tôm nước lợ là 4.400ha; trong đó, diện tích nuôi tôm công nghệ cao là 500ha, sản lượng hơn 16.500 tấn với giá trị đạt trên 1.300 tỷ đồng.
Điển hình, huyện Cần Giuộc hiện có năm hợp tác xã, 42 tổ hợp tác nuôi tôm nước lợ có ứng dụng công nghệ cao. Để nuôi tôm theo mô hình này, vốn đầu tư ban đầu khoảng 200-300 triệu đồng/1.000m2 nhưng người nuôi giảm được chi phí lao động, giảm tỷ lệ hao hụt con giống, ít rủi ro, tôm đạt chất lượng, bán được giá. Sau ba tháng thả nuôi, người dân thu hoạch khoảng 3 tấn/1.000m2, trừ chi phí thu lãi trên 100 triệu đồng/vụ, cao gấp hai lần so với cách nuôi truyền thống.
Ông Nguyễn Thanh Tiền, một nông dân trú tại ấp Đông An, xã Phước Vĩnh Đông, huyện Cần Giuộc cho biết, trước đây, gia đình ông nuôi theo kiểu truyền thống, doanh thu không cao. Tuy nhiên, khi ông áp dụng nuôi tôm theo công nghệ cao, bình quân mỗi ao diện tích 2.000m2, có thể thu hoạch từ 5-7 tấn cho lợi nhuận tăng gấp 2-3 lần so với nuôi truyền thống.
Theo bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Long An, tỉnh sẽ tập trung khai thác hiệu quả diện tích nuôi tôm nước lợ hiện có, kết hợp với tổ chức lại sản xuất dựa trên cơ sở áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, đầu tư nuôi theo hướng công nghệ cao để tăng vụ (3-4 vụ/năm), tăng năng suất, chất lượng, giá trị, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Người nông dân Long An giờ đây, với biện pháp công nghệ quản lý từng khâu đã dần thay đổi thói quen sản xuất, có cái nhìn vượt trội hơn để sản xuất và thu lợi nhuận cao thay vì chạy theo số lượng và tâm lý đầu tư con giống, cây giống nhiều hơn khuyến cáo để đề phòng hao hụt, thất thoát.
Tạo nguồn sản phẩm
Trước yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm của người tiêu dùng trong nước lẫn xuất khẩu hiện nay, hầu hết người sản xuất phải tạo ra sản phẩm đáp ứng tiêu chí an toàn, đảm bảo sức khỏe, sản phẩm mới được đón nhận và tiêu thụ nhanh chóng.
Trên cơ sở này, việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp chính là biện pháp khẳng định quy trình sản xuất đúng yêu cầu, quản lý được dịch bệnh, sâu hại, liều lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thời gian cách li trước khi thu hoạch.
Là một trong bốn loại sản phẩm được tỉnh Long An ưu tiên xây dựng thành vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, rau, hoa màu hiện đang được đầu tư công nghệ cao là 2.000ha. Trong các địa phương chú trọng đầu tư ứng dụng công nghệ cao sản xuất rau, hoa màu phải kể đến huyện Cần Giuộc và Cần Đước.
Theo ông Ngô Bảo Quốc, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cần Giuộc, trước khi bắt tay vào thực hiện chương trình, để thay đổi tư duy sản xuất cho nông dân, huyện tổ chức cho hàng trăm hộ dân đi thực tế tham quan, học tập kinh nghiệm sản xuất rau ứng dụng công nghệ cao tại các địa phương có thế mạnh sản xuất rau như Lâm Đồng, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu và Thành phố Hồ Chí Minh.
Song song đó, hệ thống chính trị của huyện cũng thường xuyên đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho người dân cũng như thực hiện các lớp chuyển giao khoa học, kỹ thuật về sản xuất rau ứng dụng công nghệ cao.
Cái được lớn nhất sau gần bốn năm thực hiện chương trình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của huyện chính là đã tạo được sự chuyển biến từ nhận thức đến tư duy của nông dân trong sản xuất nông nghiệp.
Nông dân đã và đang chuyển dần từ việc canh tác truyền thống sang ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp, giảm tối đa chi phí đầu vào, tạo lợi nhuận lớn hơn cho nông dân. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất còn giúp địa phương chủ động và bảo đảm được nguồn nhân lực trong sản xuất nông nghiệp.
Qua phân tích của Chi cục Quản lý chất lượng nông-lâm-thủy sản và đánh giá của các nhà phân phối, dư lượng chất độc hại trên các sản phẩm nông nghiệp của huyện đã giảm rất nhiều so với trước đây, đáp ứng được các yêu cầu khắt khe trong bảo đảm an toàn thực phẩm, được người tiêu dùng đón nhận. Đó cũng là cách để sản phẩm nông nghiệp huyện Cần Giuộc xây dựng được thị trường tiêu thụ ổn định hơn.
[Long An dành 1.244 tỷ đồng phát triển vùng nuôi tôm nước lợ]
Ông Trần Tiết Giao, xã Phước Hậu, huyện Cần Giuộc, cho biết ông đã mạnh dạn đầu tư đồng bộ hơn 4.000m2 nhà lưới để trồng rau và đang mở rộng thêm quy mô sản xuất. Mặc dù việc đầu tư bước đầu tốn kém nhưng rất hiệu quả khi giảm được đến mức thấp nhất chi phí sản xuất, nhân công lao động cũng như tăng năng suất, chất lượng sản phẩm.
Nếu như trước đây, để tưới 4.000m2 rau ít nhất cũng phải tốn từ 1-2 nhân công thì nay, ông chỉ cần đứng một chỗ bấm nút là xong. Chưa kể việc bón phân cũng được tích hợp luôn qua hệ thống tưới tự động, tiết kiệm 50% chi phí.
Ao nuôi tôm nước lợ. (Ảnh: Hồ Cầu/TTXVN) Ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp đã được tỉnh Long An chú trọng để nâng cao hiệu quả sản xuất và chất lượng sản phẩm, phục vụ cho người tiêu dùng trong nước và thế giới. Tuy nhiên, nếu chỉ chú trọng sản xuất mà không đảm bảo đầu ra an toàn, thì chiến lược này cũng không phát huy hết hiệu quả. Do đó, tỉnh Long An cũng đã nỗ lực kêu gọi doanh nghiệp xây dựng mối liên kết vững chắc với nông dân để ngành nông nghiệp của tỉnh phát triển bền vững.
Đột phá thành công
Ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp không còn là giải pháp khó đối với nông dân tỉnh Long An. Tuy nhiên, chưa dừng lại ở đó, nông dân Long An còn biết sáng tạo, ứng dụng công nghệ để chế biến các sản phẩm nông nghiệp do mình làm ra vừa tận dụng tốt nguồn nguyên liệu sẵn có, vừa giới thiệu được thêm sản phẩm mới cho thị trường.
Anh Nguyễn Kinh Kha, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Thạnh Hóa, cho biết sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã giúp nông dân tiếp cận phương thức canh tác mới, sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học giúp cải tạo đất, hạn chế dư lượng các chất hoá học thải ra môi trường.
Cách sản xuất này đã được áp dụng trên cây lúa và cây chanh không hạt của huyện Thạnh Hoá. Ông Bùi Văn Khắp, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất Dịch vụ nông nghiệp Thuận Bình, ấp Gãy, xã Thuận Bình, huyện Thạnh Hóa, cho biết ông đã áp dụng công nghệ cao vào sản xuất chanh không hạt trên diện tích 1ha từ năm 2011.
Sau đó ông mở rộng sản xuất chanh theo hướng GlobalGAP vào năm 2018, đáp ứng tiêu chuẩn của nhà nhập khẩu The Fruit Republic của châu Âu. Cũng theo tiêu chuẩn này, ông Bùi Văn Khắp cùng các thành viên sản xuất chanh không hạt tại huyện Thạnh Hóa đã thành lập Hợp tác xã Thuận Bình, chuyên cung ứng chanh không hạt cho các doanh nghiệp nhập khẩu nước ngoài.
Sau khi doanh nghiệp thu mua tuyển chọn những quả chanh đạt tiêu chuẩn và đóng hàng chuyển đi, số lượng chanh còn lại được tiêu thụ tại thị trường trong nước.
Nhận thấy số chanh này đạt chất lượng tốt, chỉ có lớp vỏ và kích cỡ không đạt yêu cầu của nhà nhập khẩu nên mới bị loại, nếu chỉ tiêu thụ như chanh tươi khác lại phí vì giá chỉ tương đương với loại chanh sản xuất thông thường. Nên năm 2018, ông Khắp đã sáng tạo, làm ra sản phẩm rượu chanh Khắp Phượng, làm gia tăng chuỗi giá trị sản phẩm chanh trong quá trình trồng trọt.
Song song với việc cải tiến công nghệ ủ rượu truyền thống, ông Khắp còn mày mò chế tạo ra máy cắt chanh. Thiết bị cắt chanh của ông có thể cắt lát 300 kg chanh trong vòng 1 giờ, giúp tiết kiệm được 30 lao động trong khâu cắt lát trước khi ủ rượu.
Bên cạnh đó, ông còn chế tạo máy ép nước mía thành máy ép nước chanh sau khi ủ lên men. Để rượu chanh có chất lượng tốt nhất, ông đã đầu tư thiết bị ủ rượu, chưng cất và khử độ cồn trong rượu, như vậy, người uống rượu chanh sẽ không bị đau đầu, khó chịu khi say.
Ông Bùi Văn Khắp giới thiệu về các sản phẩm rượu chanh. (Ảnh: Phan Minh Hưng/TTXVN) “Hai năm qua, để quảng bá sản phẩm cũng như thăm dò tín hiệu từ người tiêu dùng, tôi đem sản phẩm đi tặng, mời bạn bè dùng thử và nhận được lời khen. Điều đặc biệt ở rượu chanh là tất cả đều làm từ nguyên liệu tự nhiên cộng với đường phèn, vị the từ vỏ chanh tạo nên sản phẩm rất thơm mát, lành tính. Rượu chanh thích hợp dùng để đãi bạn bè trong các buổi tiệc, hay dùng một ly nhỏ sau bữa ăn sẽ giúp hỗ trợ tiêu hóa. Từ tín hiệu tốt này, rượu chanh Khắp Phượng hiện đã được tiêu thụ tại các hệ thống siêu thị Coop Mart, siêu thị Satra. Đồng thời, những khách hàng Việt kiều cũng đã đặt rượu chanh làm quà tặng trong mỗi lần về Việt Nam," ông Khắp chia sẻ thêm.
Xây dựng mối liên kết
Đầu tư ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp tại Long An nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, giảm chi phí, an toàn cho môi trường, mang lại lợi nhuận cao cho người sản xuất.
Tuy nhiên, nếu chỉ chú trọng sản xuất, bỏ quên các khâu khác trong chuỗi sản xuất tiêu thụ, thì sự đầu tư này cũng sẽ không mang lại hiệu quả như mong muốn. Do đó, Ủy ban Nhân dân tỉnh Long An cùng các sở, ban ngành tại đây đã xác định phải xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ cho các sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là đối với sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Điển hình trong chuỗi sản xuất, tiêu thụ này là các Hợp tác xã tại tỉnh Long An. Nhờ mối liên kết giữa các hợp tác xã, các sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được tiêu thụ ổn định.
Ông Đinh Bạt Quy, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Tâm Nông Việt, chia sẻ thời gian qua, nhờ sự hỗ trợ của địa phương, ngành chức năng tỉnh Long An, Hợp tác xã Tâm Nông Việt tiếp cận thị trường để sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao có đầu ra ổn định, bảo đảm được mục tiêu cung cấp ra thị trường những sản phẩm nông nghiệp sạch, an toàn theo hướng hữu cơ. Đến nay, những sản phẩm của Hợp tác xã ngày càng khẳng định được chất lượng cũng như thương hiệu của mình với khách hàng.
Tương tự như Hợp tác xã Tâm Nông Việt, Hợp tác xã rau an toàn Mười Hai, tại xã Long Khê, huyện Cần Đước cũng đã tạo một chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ rau an toàn ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, đạt tiêu chuẩn VietGAP.
Xã viên Hợp tác xã Mười Hai chăm sóc vườn húng cay. (Ảnh: Phan Minh Hưng/TTXVN) Theo ông Lê Văn Giấy, Giám đốc Hợp tác xã rau an toàn Mười Hai, bằng các giải pháp sản xuất rau trong nhà lưới, tưới phun sương, tưới nhỏ giọt, Hợp tác xã rau an toàn Mười Hai đã nâng diện tích tích sản xuất lên 163ha, với 40 chủng loại rau, cung ứng ra thị trường nội địa thông qua hệ thống siêu thị Coop Mart Long An và hệ thống siêu thị các tỉnh lân cận. Cho đến nay, Hợp tác xã rau an toàn Mười Hai đã tiến đến đầu tư nhà kho bảo quản rau sau sơ chế để đảm bảo chất lượng rau theo yêu cầu của các đơn vị liên kết.
Chia sẻ về mối liên kết tiêu thụ trong chuỗi sản xuất, tiêu thụ nông sản, bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Long An chia sẻ, việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp đã thay đổi được phương thức tổ chức sản xuất sản phẩm nông nghiệp.
Để làm được hàng loạt sản phẩm đồng đều về mẫu mã, chất lượng và tiêu thụ ổn định, tỉnh đã tạo điều kiện phát triển các Hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Hiện tỉnh Long An cũng đã xây dựng được nhiều mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hiệu quả như trồng rau trong nhà lưới, nhà màng, các mô hình tưới tiết kiệm, mô hình rau thủy canh, mô hình trồng thanh long tưới nhỏ giọt, phun mưa tự động; mô hình trồng lúa; các mô hình nuôi bò,... sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, góp phần nâng cao giá trị gia tăng các sản phẩm chủ lực của tỉnh.
Như vậy, có thể thấy được, việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và chế biến nông sản đã tạo nên bước đột phá mới, đưa ngành nông nghiệp của tỉnh Long An phát triển ổn định, bền vững./.
