Sau nhiều giờ thương lượng nảylửa, cuối cùng các nghị sỹ của đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ đãđạt được một thỏa thuận tạm gọi là chấp nhận được về vấn đề nâng mức trần nợ công nhằm tránh để nước Mỹ rơi vào cảnh vỡ nợ. Dưới nhãn quan của giới quan sát,đây là một sự thỏa hiệp cần thiết và tất yếu giữa con Voi (biểu tượng của đảngCộng hòa) và con Lừa (biểu tượng của đảng Dân chủ). Tuy nhiên, họ vẫn thận trọngcho rằng chính quyền của Tổng thống Barack Obama chưa thể qua cơn sóng gió khimà dự luật này phải vượt qua “ải” Hạ viện. Theo thỏa thuận mới, Thượng viện Mỹnhất trí nâng mức trần nợ công thêm ít nhất 2.100 tỷ USD và cắt giảm thâm hụtngân sách 2.500 tỷ USD trong vòng 10 năm tới. Việc cắt giảm thâm hụt ngân sáchsẽ được chia thành hai giai đoạn, trong đó giai đoạn đầu cắt giảm 1.000 tỷ USDvà giai đoạn hai cắt giảm 1.500 tỷ USD. Tính đến ngày 16/5 vừa qua, tổng nợ côngcủa Mỹ đã chạm mức tối đa 14.294 tỷ USD, tương đương gần 100% tổng sản phẩm quốcnội (GDP). Bộ Tài chính Mỹ đã phải thực hiện các biện pháp đặc biệt để giúpchính quyền Obama vận hành bình thường đến ngày 2/8. Sau thời hạn đó, nếu Hạviện không ủng hộ phá ngưỡng trần nợ, bộ trên không thể phát hành thêm tráiphiếu và khi đó Chính phủ Mỹ sẽ lâm vào cảnh vỡ nợ. Trong tình huống “nước sôilửa bỏng” khi chỉ còn hai ngày nữa là tới thời hạn chót, cái bắt tay dù có phầnkhá miễn cưỡng và lỏng lẻo giữa các thượng nghị sỹ Dân chủ và Cộng hòa được nhìnnhận là tín hiệu đáng khích lệ, nó phát đi thông điệp rằng chính giới sẽ khôngđể những mâu thuẫn nội bộ đẩy nước Mỹ xuống vực thẳm. Hậu quả của siêu cường sốmột thế giới vỡ nợ (dù chỉ mang tính kỹ thuật) là khôn lường. Chuyên giaVladimir Bragin, Giám đốc phụ trách phân tích thị trường tài chính và kinh tế vĩmô của hãng Capital, nhận định toàn bộ hệ thống tài chính của Mỹ có thể bị tổnthương nặng, trong khi vẫn chưa phục hồi được sau khủng hoảng tài chính. Khôngthể nâng được mức trần nợ công sẽ là một thảm họa không kém gì sự sụp đổ của tậpđoàn Lehman Brothers và những gì đã xảy ra hồi năm 2008. Và phản ứng dây chuyềnsẽ hoàn toàn không thể tiên liệu.
Chủ tịch Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (FED)Ben Bernanke và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Timothy Geithner đã không dưới một lầncảnh báo về một thảm họa kinh tế khi các thị trường trái phiếu rơi vào hoảngloạn và nguy cơ lãi suất tăng cao đột biến nếu mức trần nợ công không được nânglên. Một hậu quả nghiêm trọng khác của cuộc tranh cãi về giới hạn mức nợ là cuộcthảo luận hiện nay tại Quốc hội về việc phải hành động nhiều hơn nữa để hạ tỷ lệthất nghiệp đang ở mức 9,2% đã biến thành cuộc tranh cãi về việc cắt giảm chitiêu - động thái dường như chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế. Cáchệ lụy của việc chính phủ phá sản cũng sẽ lan sang lĩnh vực chính trị và đốingoại, hay nói cách khác là làm suy giảm uy tín, vị thế của nước Mỹ trên trườngquốc tế. Về chính trị, khi nước Mỹ đang bước vào giai đoạn khởi động cho cácchiến dịch vận động tranh cử tổng thống năm 2012, sự bế tắc này sẽ ảnh hưởngkhông nhỏ tới cục diện chính trường Mỹ. Khả năng tái đắc cử của ông Obama sẽ trởnên khó đoán hơn, trong khi uy tín của ứng cử viên Cộng hòa (hiện vẫn chưa có)cũng sẽ bị tổn hại. Xa hơn, trên phương diện ngoại giao, thế giới sẽ đặt câu hỏivề tiềm lực của nước Mỹ và hình ảnh của một siêu cường, vốn đã khá mai một trongcon mắt cộng đồng quốc tế thời gian gần đây. Rõ ràng, với những viễn cảnh tồi tệtrên, thế giằng co tại nghị trường là không thực sự cần thiết, đòi hỏi các bênphải có những nhượng bộ nhất định. Mâu thuẫn mấu chốt giữa đảng Cộng hòa (kiểmsoát Hạ viện), và đảng Dân chủ (chiếm đa số tại Thượng viện) trong vấn đề nângtrần nợ công hiện nay là các biện pháp cắt giảm thâm hụt ngân sách. Các nghị sỹCộng hòa tuyên bố không ủng hộ việc tăng mức trần nợ công nếu không có một thỏathuận cắt giảm chi tiêu đáng kể, trong khi các nghị sỹ Dân chủ lại cho rằng việccắt giảm chi tiêu phải thực hiện một cách thận trọng để bảo vệ các chương trìnhphúc lợi xã hội dành cho tầng lớp nghèo khổ và người cao tuổi cũng như đảm bảorằng quá trình phục hồi kinh tế không bị cản trở. Tuy nhiên, khi bị dồn tới chântường và phải đặt lên bàn cân những cái được và cái mất - các nghị sỹ Mỹ sẽkhông quá khó để nhận ra rằng họ không có nhiều lựa chọn, nếu không nói là chỉcó một lựa chọn duy nhất là thỏa hiệp. Thêm vào đó, phải tính tới một điều khoảnquan trọng trong Hiến pháp Mỹ cho phép Tổng thống quyền phủ quyết và nâng mứctrần nợ công. Điều này đồng nghĩa với việc trong tình huống khẩn cấp, Tổng thống Obama có toàn quyền hành động và khi đó, các nghị sỹ sẽ rơi vào thế bẽ mặt. Thỏathuận vào phút chót dù được coi là một bước tiến lớn, song rào cản vẫn còn đó.Trên chính trường Mỹ, có lẽ không có gì là không thể và thế giới vẫn tiếp tụcphải chờ đợi./.
Hồ Phương (TTXVN/Vietnam+)
