Nobel Văn học 2018-2019 và các giải Nobel Văn học 10 năm trở lại đây

Hai nhà văn được giải Nobel Văn học 2018 và 2019 Olga Tokarczuk và Peter Handke. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Chiều 10/10/2019 (theo giờ Việt Nam), Hội đồng giải thưởng Nobel của Thụy Điển đã xướng tên nhà văn Olga Tokarczuk (Ba Lan) là chủ nhân của giải thưởng Nobel Văn học 2018 và Peter Handke (Áo) là chủ nhân Nobel Văn học 2019.

Giải Nobel Văn học là giải thứ 4 được công bố trong mùa Nobel năm nay.

Nobel Văn học 2018 và 2019 tôn vinh các nhà văn châu Âu

Ủy ban giải thưởng Nobel Văn học đánh giá nhà văn Olga Tokarczuk, "có trí tưởng tượng độc đáo với niềm đam mê đầy uyên bác, vượt khỏi mọi rào cản của cuộc sống." Các tiểu thuyết của nữ nhà văn này luôn đề cập đến những nền văn hóa, giữa tự nhiên và văn hóa, lý trí, thân thuộc và xa lạ.

Trong khi đó, nhà văn Peter Handke của Áo được trao giải "về tác phẩm có tầm ảnh hưởng với sự tinh tế của ngôn ngữ, khám phá ngoại vi và tính đặc thù của kinh nghiệm con người.

Bà Olga Tokarczuk, sinh năm 1962, tại Sulechow, Ba Lan và hiện sống tại Wroclaw. Bà ra mắt văn đàn vào năm 1993 với tư cách tiểu thuyết gia qua tác phẩm Podróz ludzi Księgi (Hành trình của Người Sách). Tuy nhiên, bà chỉ đạt được đột phá thực sự với tiểu thuyết thứ ba, "Prawiek i inne czasy," (tạm dịch: Thời nguyên thủy và những thời đại khác), xuất bản năm 1996.

Nhà văn Olga Tokarczuk từng cho ra đời 8 tiểu thuyết và 2 bộ truyện ngắn. Bà từng được trao giải văn học danh tiếng Man Booker với tiểu thuyết "Flights."

Nhà văn Áo Peter Handke, sinh năm 1942, là một tiểu thuyết gia, nhà viết kịch và dịch giả người Áo. Sau khi tốt nghiệp ngành Luật, ông vừa viết văn, vừa đi du lịch đến nhiều nước trên thế giới. Hiện tại, Handke sống ở Pháp.

Tác phẩm của ông được dịch và xuất bản ở nhiều quốc gia trên thế giới. Năm 2009, ông từng được trao giải Franz Kafka, dành cho những tác giả có sáng tác độc đáo, khiến độc giả không còn bận tâm đến nguồn gốc xuất thân, bối cảnh văn hóa mà tác phẩm ra đời.

[Nobel Văn học 2018 và 2019 thuộc về các nhà văn Ba Lan và Áo]

Cuộc đời của ông được đưa vào bộ phim tài liệu "Peter Handke: In the Woods, Might Be Late" của đạo diễn Corinna Betz, ra mắt năm 2016. Nhà văn Peter Handke còn tham gia viết nhiều kịch bản phim, làm đạo diễn tác phẩm "The Left- Handed Woman," ra mắt năm 1978 và được để cử giải Cành Cọ Vàng của Liên hoan phim Cannes năm đó.

Nobel Văn học năm nay chứng kiến sự việc chưa từng xảy ra trong lịch sử là giải thưởng sẽ được trao cùng lúc cho hai tác giả, do giải Nobel Văn học 2018 bị hoãn liên quan đến vụ bê bối tình dục trong Viện Hàn lâm Thụy Điển.

Đại diện Viện Hàn lâm Thụy Điển cho rằng, những người chiến thắng năm nay sẽ giúp giải thưởng Nobel Văn học này lấy lại uy tín sau những tai tiếng năm ngoái.

Bắt đầu được trao từ năm 1901 đến nay, Giải Nobel Văn học đến nay được trao 109 lần nhưng có đến 113 tác giả nhận giải do có bốn lần hai người đồng đoạt giải. Cho tới thời điểm này, chỉ mới có 14 nữ văn sĩ đoạt Nobel văn học.

Hai người thắng cuộc năm nay, mỗi người sẽ nhận giải thưởng trị giá 9 triệu krona Thụy Điển (tương đương hơn 900.000 USD). Lễ trao các giải Nobel 2019 sẽ được tổ chức tại thủ đô Stockholm của Thụy Điển vào ngày 10/12 để tưởng nhớ ngày mất của Alfred Nobel. Riêng giải Nobel Hòa bình sẽ do Na Uy trao tặng.

Giải Nobel Văn học trong 10 năm gần đây

- Năm 2017: Giải Nobel Văn học 2017 thuộc về nhà văn người Anh gốc Nhật Bản Kazuo Ishiguro với những cuốn tiểu thuyết "đầy sức mạnh cảm xúc, đã mở ra một biển cả sâu thẳm nằm bên dưới những cảm nhận mơ hồ của chúng ta về sự kết nối trong thế giới."

Ông cũng được đánh giá là một trong những tiểu thuyết gia hiện đại nổi tiếng nhất trong nền văn chương Anh ngữ hiện nay với 4 lần được đề cử giải Man Booker.

Một số tác phẩm nổi tiếng của ông gồm "Never let me go" (Mãi đừng xa tôi), "The Remains of the Day" (tạm dịch Điều còn lại trong ngày).

- Năm 2016: Giải thưởng Nobel Văn học 2016 thuộc về nhà thơ, nhà văn, huyền thoại âm nhạc nổi tiếng người Mỹ Bob Dylan. Ông được coi là tượng đài văn hóa của thế kỷ XX và từng được mệnh danh là "lãng tử du ca."

Theo đánh giá của Hội đồng Nobel, ông Bob Dylan xứng đáng nhận giải thưởng Nobel Văn học vì đã "sáng tạo ra những cách thể hiện mới đầy chất thơ trong nền âm nhạc truyền thống vĩ đại của Mỹ."

- Năm 2015: Nữ nhà văn người Belarus Svetlana Alexievich giành giải Nobel Văn học 2015 vì có những tác phẩm văn học "mang đầy âm sắc, tiêu biểu cho sức chịu đựng và lòng dũng cảm trong thời đại."

Trong sự nghiệp viết văn của mình, nữ nhà văn Alexievich đã tập trung mô tả con người trong xã hội Liên Xô cũ. Thông qua những sự kiện lịch sử, bà mô tả về con người bằng hàng ngàn cuộc phỏng vấn với trẻ em, phụ nữ và nam giới, và bằng cách này bà đã cung cấp cho người đọc lịch sử sinh động của con người, của cảm xúc, của tâm hồn trong chiến tranh. Các tác phẩm của bà được xem là những tác phẩm cảm động và rất gần gũi với mọi người.

- Năm 2014: Tiểu thuyết gia người Pháp Patrick Modiano giành giải Nobel Văn học 2014 "nhờ nghệ thuật hồi tưởng. Ông đã gợi tả số phận nghiệt ngã của những con người và lột tả đời sống của người dân Pháp dưới ách chiếm đóng của phátxít Đức trong Chiến tranh Thế giới lần thứ hai, từ năm 1940-1944."

Patrick Modiano là nhà văn người Pháp thứ 11 đoạt giải thưởng Văn học danh giá này.

- Năm 2013: Nữ nhà văn nổi tiếng người Canada Alice Ann Munro vinh dự nhận giải thưởng Nobel Văn học 2013, trở thành nữ nhà văn thứ 13 và là người Canada đầu tiên giành giải thưởng này.

Bà Alice Munro được ca ngợi là "bậc thầy về truyện ngắn đương đại bởi lối kể chuyện tinh tế, đặc trưng, rõ ràng và trung thành với chủ nghĩa hiện thực.” Phần lớn các tác phẩm của bà lấy bối cảnh ở vùng nông thôn bang Ontario của Canada, nơi bà sinh ra và lớn lên, nơi các nhân vật chính phải vật lộn, đấu tranh để được xã hội chấp nhận, dẫn tới những mối quan hệ đổ vỡ, những xung đột đạo đức giằng xé.

- Năm 2012: Nhà văn người Trung Quốc Mạc Ngôn đã vinh dự nhận giải thưởng Nobel Văn học 2012. Ông là một nhà văn đương đại nổi tiếng với nhiều thể loại. Các tác phẩm của ông là sự kết hợp giữa sự tưởng tượng và hiện thực, các câu chuyện kể dân gian, lịch sử và hiện thực xã hội.

Mạc Ngôn "đã sáng tạo ra một thế giới huyền ảo trong sự phức tạp và rắc rối của nó, gợi nhớ tới các tác gia lừng danh khác như William Faulkner và Gabriel Garcia Marquez, cùng lúc tìm thấy điểm khởi đầu trong văn học cổ Trung Quốc và trong văn học truyền miệng."

- Năm 2011: Nhà thơ người Thụy Điển Tomas Transtroemer vinh dự được nhận giải thưởng Nobel Văn học 2011. Với những tác phẩm thơ ca giàu tính hình tượng, ngôn ngữ trong sáng và cô đọng, ông đã mang lại cho mọi người một cách tiếp cận hiện thực mới mẻ.

- Năm 2010: Nhà văn người Peru Mario Vargas Llosa vinh dự được nhận giải thưởng Nobel Văn học 2010. Ông là một trong những nhà văn nổi tiếng ở Mỹ Latin thế kỷ XX, đặc biệt trong lĩnh vực tiểu thuyết và tiểu luận.

Llosa nổi danh từ những năm 1960 với các tiểu thuyết “La ciudad y los perros” (Thành phố và những con chó, 1966), “La casa verde” (Ngôi nhà xanh, 1968) và “Conversación en la catedral” (Đối thoại trong giáo đường, 1975)…

Năm 1995, ông được trao giải Cervantes, giải văn chương danh giá nhất dành cho các tác phẩm viết bằng tiếng Tây Ban Nha.

- Năm 2009: Nữ nhà văn người Đức gốc Romania Herta Mueller vinh dự được nhận giải thưởng Nobel Văn học 2009. Với sự cô đọng của thi ca và tính chân thực của văn xuôi, các tác phẩm của Mueller đã mô tả sinh động những gì diễn ra ở Romania khi bà còn sinh sống ở mảnh đất này.

Hầu hết các tác phẩm của bà được viết bằng tiếng Đức, trong đó nhiều tác phẩm nổi tiếng đã được dịch sang tiếng Anh, Pháp và Tây Ban Nha như "The Passport" (năm 1989), "The Land of Green Plums" (năm 1996), "Traveling on one leg" (năm 1998) và "The Appointment" ( năm 2001).

- Năm 2008: Nhà văn người Pháp Jean-Marie Gustave Le Clezio, nhà văn theo phong cách cổ điển hàng đầu của văn học hiện đại Pháp, đã đoạt giải thưởng Nobel Văn học 2008.

Ông được đánh giá là “một tượng đài lớn ngự trị trong nền văn học Pháp, một nhà văn đa tài đầy nhiệt huyết, người khám phá hầu như mọi thể loại, từ cái khiêm tốn nhất đến cái táo bạo nhất”.../.

(TTXVN/Vietnam+)