Nữ họa sỹ người Mỹ Dorothy Fall là người đã hai lần được gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp vào năm 1997 và năm 2000. Dù đã hơn mười năm trôi qua, nhưng bà vẫn giữ nguyên những ấn tượng từ buổi gặp với người mà bà tả là "cực kỳ thông minh."
Bà Fall nói: "Đại tướng nói tiếng Pháp thật tuyệt vời. Tôi nghe nói ông còn có thời gian đã dạy tiếng Anh. Ông còn biết ba thứ tiếng của người dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc."
Sau nhiều cố gắng, đầu năm 1997, Dorothy Fall đã được gặp và phỏng vấn Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại nhà riêng của ông ở Hà Nội.
Bà là vợ của nhà báo, sử gia lừng danh Bernard Fall, người đã viết những tác phẩm nổi tiếng về Việt Nam, nhất là trận Điện Biên Phủ, cuốn "Địa ngục ở một nơi rất nhỏ" (Hell in a Very Small Place).
Bernard Fall là người từng được Đại tướng Võ Nguyên Giáp coi là người nước ngoài đầu tiên tiên đoán chính xác về kết cục của của cuộc chiến tranh ở Việt Nam.
Bà Dorothy Fall nhớ lại buổi gặp gỡ đầu tiên: "Hôm đó, người thư ký của Đại tướng đón tôi ở ngoài cổng và xin lỗi vì đã không thể sắp xếp cuộc gặp sớm hơn. Lúc đầu phu nhân của Đại tướng, bà Đặng Bích Hà, tiếp tôi và hỏi thăm về các con tôi bằng tiếng Pháp. Một lúc sau, Đại tướng trong bộ quân phục bước vào."
Cuộc nói chuyện diễn ra một cách thân mật. Đại tướng nói ông đã đọc tóm tắt các cuốn sách của chồng bà và nhận xét rằng Bernard Fall đã có đóng góp to lớn vào sự hiểu biết về cuộc đấu tranh giải phóng của nhân dân Việt Nam.
Bà vẫn nhớ như in những lời của Đại tướng: "Tôi rất cảm động khi thấy chồng bà viết rằng chúng tôi đã chiến đấu trong chiến tranh để giành được hòa bình. Ông ấy thực sự đã nghiên cứu về dân tộc của chúng tôi."
Đại tướng còn kể về những cựu binh Mỹ sau chiến tranh đã đến gặp ông. Những người đó luôn trân trọng các tác giả đã viết một cách khách quan như Bernard Fall và Philippe Devillers, tác giả của cuốn "Lịch sử Việt Nam 1940-1952" bằng tiếng Pháp.
Lần thứ hai bà có cơ hội được gặp Đại tướng là vào năm 2000, khi bà đến Hà Nội cùng con gái. Lần này bà được Đại tướng và phu nhân mời đến nhà.
Đó là cuộc gặp đầy ấm cúng và sau đó, Đại tướng trao cho bà một lời nhận xét để bà có thể dùng trong cuốn sách mà bà dự định viết.
Đại tướng nói: "Tôi đã đọc một số công trình nghiên cứu của Bernard Fall về Chiến tranh Việt Nam. Trước hết, ông là người chỉ đi tìm sự thật. Nhưng dần dần, ông cảm động sâu sắc bởi những nạn nhân của cuộc chiến... Ông là một người bạn lớn của nhân dân Việt Nam, một chiến sỹ đã hy sinh trong cuộc đấu tranh vì sự thật, tự do và hòa bình trên Trái Đất của chúng ta, nơi không phải lúc nào cũng yên bình."
Khi còn sống, Bernard Fall là chuyên gia hàng đầu của Mỹ về Việt Nam. Ông luôn nhắc đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp với sự kính trọng.
Một học trò của ông, Stokely Carmichael, đã viết trong cuốn "Sẵn sàng cho Cách mạng" rằng: "Họ (các giáo sư) luôn gọi vị Tổng tư lệnh Việt Nam là thầy giáo Giáp vì đó là nghề của vị tướng này trước khi ông nghiên cứu về chiến tranh và chiến đấu giải phóng nhân dân mình."
Mặc dù chưa bao giờ gặp Đại tướng, Bernard Fall đã viết về ông như sau: "Ngày 22/12/1944, vị tiến sỹ sử học trẻ tuổi có tên Võ Nguyên Giáp lập trung đội du kích đầu tiên gồm 34 người... Mười năm sau, khi là Tư lệnh của Quân đội Nhân dân Việt Nam, ông đánh bại người Pháp ở Điện Biên Phủ."
Năm 1962, Bernard Fall là nhà báo phương Tây đầu tiên được phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh sau nhiều năm. Trong chuyến đi đến miền Bắc năm đó, ông cũng gặp và phỏng vấn Thủ tướng Phạm Văn Đồng.
Bài báo của ông sau đó được đăng trên tờ Bưu Điện tối thứ bảy (Saturday Evening Post) và đã gây chấn động trong dư luận Mỹ.
Bức tranh Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuốn sách của Bernard Fall tặng cho Hồ Chủ Tịch do chính tay Dorothy Fall vẽ. Bà cũng là người thiết kế bìa cuốn "Hồ Chí Minh: Về Cách Mạng" bằng tiếng Anh do Bernard Fall biên soạn các tác phẩm chọn lọc của Người.
Dorothy Fall còn giữ khá nhiều sách của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong đó đặc biệt là cuốn "Chiến tranh Nhân dân, Quân đội Nhân dân" được in tại Mỹ bằng tiếng Anh từ những năm 1960 với bìa có hình cờ đỏ sao vàng, trong đó Bernard Fall viết phần tiểu sử của Đại tướng.
Khi biết Đại tướng Võ Nguyên Giáp bước sang tuổi 100 vào ngày 25/8, Dorothy Fall muốn gửi lời chúc mong Đại tướng luôn khỏe mạnh và bà vẫn luôn nhớ về hai cuộc gặp đầy ấn tượng với ông, một trong những vị tướng kiệt xuất của thế giới trong thế kỷ 20./.
Bà Fall nói: "Đại tướng nói tiếng Pháp thật tuyệt vời. Tôi nghe nói ông còn có thời gian đã dạy tiếng Anh. Ông còn biết ba thứ tiếng của người dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc."
Sau nhiều cố gắng, đầu năm 1997, Dorothy Fall đã được gặp và phỏng vấn Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại nhà riêng của ông ở Hà Nội.
Bà là vợ của nhà báo, sử gia lừng danh Bernard Fall, người đã viết những tác phẩm nổi tiếng về Việt Nam, nhất là trận Điện Biên Phủ, cuốn "Địa ngục ở một nơi rất nhỏ" (Hell in a Very Small Place).
Bernard Fall là người từng được Đại tướng Võ Nguyên Giáp coi là người nước ngoài đầu tiên tiên đoán chính xác về kết cục của của cuộc chiến tranh ở Việt Nam.
Bà Dorothy Fall nhớ lại buổi gặp gỡ đầu tiên: "Hôm đó, người thư ký của Đại tướng đón tôi ở ngoài cổng và xin lỗi vì đã không thể sắp xếp cuộc gặp sớm hơn. Lúc đầu phu nhân của Đại tướng, bà Đặng Bích Hà, tiếp tôi và hỏi thăm về các con tôi bằng tiếng Pháp. Một lúc sau, Đại tướng trong bộ quân phục bước vào."
Cuộc nói chuyện diễn ra một cách thân mật. Đại tướng nói ông đã đọc tóm tắt các cuốn sách của chồng bà và nhận xét rằng Bernard Fall đã có đóng góp to lớn vào sự hiểu biết về cuộc đấu tranh giải phóng của nhân dân Việt Nam.
Bà vẫn nhớ như in những lời của Đại tướng: "Tôi rất cảm động khi thấy chồng bà viết rằng chúng tôi đã chiến đấu trong chiến tranh để giành được hòa bình. Ông ấy thực sự đã nghiên cứu về dân tộc của chúng tôi."
Đại tướng còn kể về những cựu binh Mỹ sau chiến tranh đã đến gặp ông. Những người đó luôn trân trọng các tác giả đã viết một cách khách quan như Bernard Fall và Philippe Devillers, tác giả của cuốn "Lịch sử Việt Nam 1940-1952" bằng tiếng Pháp.
Lần thứ hai bà có cơ hội được gặp Đại tướng là vào năm 2000, khi bà đến Hà Nội cùng con gái. Lần này bà được Đại tướng và phu nhân mời đến nhà.
Đó là cuộc gặp đầy ấm cúng và sau đó, Đại tướng trao cho bà một lời nhận xét để bà có thể dùng trong cuốn sách mà bà dự định viết.
Đại tướng nói: "Tôi đã đọc một số công trình nghiên cứu của Bernard Fall về Chiến tranh Việt Nam. Trước hết, ông là người chỉ đi tìm sự thật. Nhưng dần dần, ông cảm động sâu sắc bởi những nạn nhân của cuộc chiến... Ông là một người bạn lớn của nhân dân Việt Nam, một chiến sỹ đã hy sinh trong cuộc đấu tranh vì sự thật, tự do và hòa bình trên Trái Đất của chúng ta, nơi không phải lúc nào cũng yên bình."
Khi còn sống, Bernard Fall là chuyên gia hàng đầu của Mỹ về Việt Nam. Ông luôn nhắc đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp với sự kính trọng.
Một học trò của ông, Stokely Carmichael, đã viết trong cuốn "Sẵn sàng cho Cách mạng" rằng: "Họ (các giáo sư) luôn gọi vị Tổng tư lệnh Việt Nam là thầy giáo Giáp vì đó là nghề của vị tướng này trước khi ông nghiên cứu về chiến tranh và chiến đấu giải phóng nhân dân mình."
Mặc dù chưa bao giờ gặp Đại tướng, Bernard Fall đã viết về ông như sau: "Ngày 22/12/1944, vị tiến sỹ sử học trẻ tuổi có tên Võ Nguyên Giáp lập trung đội du kích đầu tiên gồm 34 người... Mười năm sau, khi là Tư lệnh của Quân đội Nhân dân Việt Nam, ông đánh bại người Pháp ở Điện Biên Phủ."
Năm 1962, Bernard Fall là nhà báo phương Tây đầu tiên được phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh sau nhiều năm. Trong chuyến đi đến miền Bắc năm đó, ông cũng gặp và phỏng vấn Thủ tướng Phạm Văn Đồng.
Bài báo của ông sau đó được đăng trên tờ Bưu Điện tối thứ bảy (Saturday Evening Post) và đã gây chấn động trong dư luận Mỹ.
Bức tranh Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuốn sách của Bernard Fall tặng cho Hồ Chủ Tịch do chính tay Dorothy Fall vẽ. Bà cũng là người thiết kế bìa cuốn "Hồ Chí Minh: Về Cách Mạng" bằng tiếng Anh do Bernard Fall biên soạn các tác phẩm chọn lọc của Người.
Dorothy Fall còn giữ khá nhiều sách của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong đó đặc biệt là cuốn "Chiến tranh Nhân dân, Quân đội Nhân dân" được in tại Mỹ bằng tiếng Anh từ những năm 1960 với bìa có hình cờ đỏ sao vàng, trong đó Bernard Fall viết phần tiểu sử của Đại tướng.
Khi biết Đại tướng Võ Nguyên Giáp bước sang tuổi 100 vào ngày 25/8, Dorothy Fall muốn gửi lời chúc mong Đại tướng luôn khỏe mạnh và bà vẫn luôn nhớ về hai cuộc gặp đầy ấn tượng với ông, một trong những vị tướng kiệt xuất của thế giới trong thế kỷ 20./.
Đỗ Thúy (Vietnam+)
