Máy bay chiến đấu F-35. (Nguồn: AFP) Theo hãng AP/AFP, theo thông báo ngày 1/4 của Lầu Năm Góc, sau nhiều tháng liên tiếp đưa ra cảnh báo, Mỹ đã đình chỉ việc chuyển giao các thiết bị của máy bay chiến đấu F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ để đáp trả việc Ankara quyết định xúc tiến mua hệ thống tên lửa đất đối không của Nga.
Hãng tin AP cho biết các quan chức trong chính phủ Mỹ đã nhiều lần đe dọa tạm dừng kế hoạch bán cho Thổ Nhĩ Kỳ máy bay chiến đấu tối tân F-35 nếu Ankara không từ bỏ mục tiêu mua hệ thống S-400 của Nga.
Việc tạm dừng chuyển giao các thiết bị cần thiết để chuẩn bị cho việc giao máy bay dự kiến vào mùa Hè này là bước đi đầu tiên hướng tới việc chấm dứt thương vụ máy bay này.
[Thổ Nhĩ Kỳ xét xử một nhân viên lãnh sự quán Mỹ về tội làm gián điệp]
AP dẫn lời người phát ngôn Lầu Năm Góc Charles Summers Jr: “Mỹ đã nói rõ rằng việc Thổ Nhĩ Kỳ mua S-400 là không thể chấp nhận được. Mỹ sẽ tạm dừng việc chuyển giao thiết bị và các hoạt động hợp tác liên quan đến chương trình F-35 với Thổ Nhĩ Kỳ cho đến khi nào Ankara chấm dứt thương vụ mua S-400.”
Động thái này của Mỹ diễn ra chỉ vài ngày sau khi Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết nước này đang rất sốt sắng xúc tiến thỏa thuận mua hệ thống của Nga và đang thảo luận về ngày chuyển giao hệ thống này.
Mỹ và các đồng minh NATO khác cũng đã nhiều lần phàn nàn về thương vụ trên, cho rằng hệ thống này không tương thích với các hệ thống khác của các đồng minh trong khối và sẽ đặt ra một mối đe dọa lớn với F-35.
Trong một phiên điều trần tại Đồi Capitol hồi tháng trước, Tướng Mỹ Curtis Scaparrotti - một sĩ quan cấp cao của NATO - cho biết lời khuyên về mặt quân sự tốt nhất của ông là Mỹ không hợp tác với một đồng minh mua các hệ thống phòng không của Nga có thể đe dọa một trong những thiết bị tiên tiến nhất của quân đội Mỹ.
AFP cho biết một số quan chức Mỹ bày tỏ lo ngại rằng nếu Thổ Nhĩ Kỳ chơi trò hai mặt như thế này, Nga có thể nắm được thông số của F-35 để cải thiện tính chính xác của hệ thống S-400 nhằm đối phó các máy bay của phương Tây.
Lầu Năm Góc cho biết đã bắt đầu tìm các nguồn khác để sản xuất các thiết bị cho F-35, vốn đang được triển khai ở Thổ Nhĩ Kỳ.
AFP dẫn lời ông Summers: “Chúng tôi rất tiếc về tình trạng hiện nay của sự hợp tác trong chương trình F-35 với Thổ Nhĩ Kỳ, song Bộ Quốc phòng đang xúc tiến những bước đi thận trọng để bảo vệ những khoản đầu tư chung cho công nghệ chiến lược này của chúng ta.”
Tuyên bố của Mỹ được đưa ra 2 ngày trước khi các bộ trưởng ngoại giao thuộc 29 nước thành viên NATO, liên minh phương Tây có chủ trương chống Liên Xô, dự kiến tổ chức lễ kỷ niệm 70 thành lập khối, và chỉ vài giờ sau khi đảng AKP của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hứng chịu một thất bại bất ngờ trong các cuộc bầu cử tại các thành phố lớn, trong đó có Istanbul.
Sau khi mối quan hệ với phương Tây xuống cấp nghiêm trọng do các hành động đàn áp của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đối với những người bất đồng chính kiến trong nước, Erdogan đã tìm cách tăng cường quan hệ đối tác với Moskva.
Nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ cũng được củng cố mạnh mẽ khi khách du lịch Nga lựa chọn đây là điểm đến hàng đầu của mình.
Trong khi đó, mối quan hệ Thổ-Mỹ lại suy sụp trầm trọng từ năm ngoái khi Tổng thống Donald Trump đã áp đặt thuế, khiến đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ tụt giá mạnh.
Căng thẳng tiếp tục gia tăng với sự lo ngại của Mỹ về việc Erdogan sẽ tấn công các tay súng người Kurd do Mỹ hậu thuẫn ở Syria và một tòa án Thổ Nhĩ Kỳ đang kết tội gián điệp đối với một nhân viên lãnh sự quán Mỹ./.
